خریداران بورس اشتباه می‌کنند یا فروشندگان؟

شاید خبر مهمی که شب گذشته اعلام شد بحث کاهش نرخ بهره بین بانکی به حدود ۱۸ درصد است که رئیس کل بانک مرکزی آن را وعده داد. برخی به اشتباه احساس می‌کنند نرخ بهره بین بانکی بر سود سپرده اثری ندارد، اما در همه جای دنیا ابزار بانک مرکزی برای مهار نرخ سود سپرده همین بازار بین بانکی است. به بیان ساده، وقتی بانک بتواند منابع مالی مورد نیاز خود را از بانک‌ها یا بانک مرکزی در این بازار دریافت کند، نیازی به جذب سپرده با نرخ‌های ترجیحی بالا ندارد. به طور کلی هم کاهش نرخ سود برای ارزشگذاری سهام و احتمالا کاهش هزینه‌های بنگاه‌های اقتصادی اثر مثبتی دارد و می‌تواند بورس را جذاب‌تر کند.

دلار بازار و ابهامات مختلف

سرگیجه اصلی سهامداران به دلار برمی‌گردد. اکنون نرخ ارز در بازار آزاد در نیمه کانال ۲۴ هزار تومان است؛ اما در سامانه نیما به دلیل عقب‌نشینی واردکنندگان کمی نرخ‌ها پایین‌تر آمده است. به نظر می‌رسد تحولات سیاسی اخیر به این ابهامات افزوده و کسی نمی‌داند نرخ واقعی دلار چقدر خواهد بود. سیاست‌گذار گرچه از تعدیل دلار به سمت پایین حمایت می‌کند، اما هم‌زمان تاکید دارد که ارز را سرکوب نخواهیم کرد و این موضوع می‌تواند کف نرخ دلار را به نوعی بالا نگه دارد. به ویژه آنکه بسیاری از تحلیل‌گران معتقدند برای گشایش‌های اقتصادی زمان بیشتری لازم است و هم‌زمان با گشایش‌های احتمالی، تقاضای سرکوب‌شده ارز فعال می‌شود.

از نگاه معاملاتی باید به دو موضوع توجه کرد؛ اول اینکه برخی فعالان تازه‌وارد بورسی حدی برای ریزش دلار قائل نیستند و همین دکمه فروش آنها را فعال نگه داشته، همانطور که در زمان رشد، سقفی برای افزایش دلار نمی‌دیدند. ثانیا در شرایط ابهام، تحلیلگران باید در محاسبات پیش‌بینی سود خود بازه گسترده‌تری را برای انحراف دلار در نظر بگیرند که حداقل در کوتاه‌مدت باعث ارزشگذاری پایین‌تر قیمت سهام خواهد شد.

سرنوشت سردرگم بودجه

نقطه ابهام دیگر بحث بودجه است که شاید صرف نهایی شدن آن بتواند آرامش بیشتری را در بازار سهام ایجاد کند. زیرا سناریوهای بدبینانه‌ای مثل افزایش قیمت سوخت نیز مطرح شده و طبیعتا بورس‌بازان در معادلات خود لحاظ کرده‌اند. بنابراین، در شرایط فعلی بحث بودجه بیشتر یک اثر روانی بازدارنده گذاشته که رفع آن می‌تواند معاملات سهام را تسهیل کند.

چشم‌انداز قیمت‌های جهانی

در سمت دیگر قیمت‌های جهانی است که سطوح مطلوبی را تجربه می‌کنند و نگرانی نسبت به پایداری این نرخ‌ها شاید برخی خریداران را دست به عصا نگه داشته است. تجربه نشان داده پس از مدتی ثبات در این بازار و منعکس شدن اثر این نرخ در صورت‌های مالی می‌توان شاهد انگیزه بیشتر خریداران بود.

سیگنال‌های دولتی و انحراف پول بورسی‌ها

اما آسیب مهمی که موجب فزونی ابهامات سهام شده، سیگنال‌هایی است که دولت به سرمایه‌گذاران می‌دهد. دیروز در گزارشی به حفره‌هایی که پول‌های بورسی را به خود جذب کرده اشاره کردیم. سهم‌هایی که لزوما جذابیت تحلیلی ندارند، اما حمایت‌های ضمنی دولت را با خود دارند. همین موضوع توازن جریان نقدینگی در سهام را به هم زده و باعث دیرواکنشی سهامداران به تحولات مثبت و منفی شده است. به عبارت دقیق‌تر، با این رویکرد که «سهم جذاب است، اما بازار آن را نمی‌خرد» معاملات در کوتاه‌مدت دنبال می‌شود.

توهم اعداد پیش‌بینی سود

مورد بعدی که حتی در دل بازار سرمایه به آن دامن زده می‌شود، مسائل انحرافی است که بیشتر سهامداران را از مطالبات اصلی دور می‌کند. تازه‌ترین این موارد به بازگشت الزام شرکت‌ها به ارائه پیش‌بینی سود به امید تحلیلی شدن خرید و فروش سهامداران برمی‌گردد. اقدامی که نه در سال‌های دور چنین کمکی کرده بود و حتی اکنون نیز معامله شدن نماد پالایش با اختلاف زیاد از nav که روی تابلو نشان داده می‌شود و نیازی به رجوع به کدال هم ندارد این بی‌توجهی را تایید می‌کند.

نوبت تعدیل انتظارات بورس‌بازان

نکته مهم‌تر اما نیازی است که هنوز بسیاری از سرمایه‌گذاران به آن بی‌توجه مانده‌اند و آن هم تعدیل انتظارات از سودآوری است. این موضوع باعث می‌شود که خیلی از سهم‌ها به ظاهر آنچنان هم جذاب نیایند. وقتی ما انتظار رشد چند برابری در همه بازارها را داشتیم، از دلار گرفته تا سکه و مسکن، طبیعی است که سود انتظاری از بورس نیز بالاست. اما اکنون که نوعی تعدیل انتظارات برای همه بازارها رخ داده، برای بازار سهام نیز باید سود مورد انتظار را تعدیل کرد و به‌تدریج حکم‌فرما شدن این نگاه باعث تقویت قیمت سهام می‌شود.