تاوان دستکاری بورس برای دولت

آخرین هفته های حراج اوراق دولتی سه خبر دارد؛ نرخ سود به کف زمستان رسید. این تعدیل نرخ نشان می دهد وزارت امور اقتصادی و دارایی حاضر نیست اوراق را با نرخ های پیشنهادی بانک ها و موسسات مالی بفروشد.

خبر دوم به میزان فروش اوراق از سوی وزارت امور اقتصادی و دارایی باز می گردد در هفته چهلم ۱۱ درصد از اوراق عرضه شده فروش رفت و در هفته چهل و یکم این رقم به ۴ درصد رسید. حجم عرضه اوراق عرضه شده برای دو هفته اخیر بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومان بود. به نظر می رسد بخش از این اتفاق محصول سیاست های مداخله ای در بورس و ممنوعیت خرید اوراق از سوی صندوق ها باشد. طبیعتا این مداخله که به اسم سیاست حمایتی به اجرا گذاشته شده نه تنها به نفع سهامداران نشد بلکه برای دولت نیز تاوان مالی سنگینی داشت. این تاوان را در خبر سوم می توان به خوبی لمس کرد.

خبر سوم درباره رقم کسری دولت از محل فروش اوراق است، میزان اوراق فروش رفته نشان می دهد دولت در روزهای باقی مانده از سال نیاز دارد ۱۰ هزار میلیارد تومان اوراق بفروشد. اتفاقی که در چهل و یک هفته گذشته رخ نداده است. بدین ترتیب آژیر قرمز کسری بودجه به صدا درآمد. زیرا تامین این میزان کسری از منابع بانک مرکزی قابلیت ایجاد ۷۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی جدید را دارد و بر اساس برخی محاسبات کارشناسی بیش از سه واحد درصد به رقم رشد نقدینگی اضافه می کند. طبیعتا این رقم خود در نرخ تورم نشان خواهد داد.

به بیان دیگر این کسری قطعی در کنار کسری بودجه ای دولت در پایان سال که در قالب برداشت از صندوق انجام شده یا از مسیرهای دیگر تامین می شود می تواند اثر تشدیدی بر بی ثباتی بازارها و اقتصاد کلان داشته باشد. بخشی از این فرایند معلول سیاست های کج دار و مریز دولت در بورس است.سیاستی هایی که با دست کاری قواعد و اصول بازار با هدف کنترل هیجان آغاز شد اما در پایان شواهد نشان می دهد نه به نفع سهامداران و بازار شد نه به نفع ثبات اقتصاد کلان و عموم مردم. روند نزولی بورس قطع نشد و این سیاست ها موجب کاهش قدرت نقدشوندگی، کاهش اعتماد و فرسایشی شدن روند اصلاح در این بازار مهم شد.

تصویر حراج اوراق بدهی

در کمتر از یک هفته مانده به پایان سال جاری، مرحله چهل ویکم از دوره های حراج اوراق بدهی دولتی برگزار شده و طی آن هزار و ۹۰ میلیار تومان اوراق از دولت خریداری شد. و نسبت به هفته ماقبل ۶۴ درصد کاهش پیدا کرده است. این در حالی است که رقم فروش اوراق در هفته ما قبل رشد ۶۹ درصدی داشت و ۳ هزار و ۳۰ میلیارد تومان اوراق فروخته شد. نرخ سود اوراق نیز پس از آن که در ۴ هفته بالاتر از ۲۱ درصد کشف می شد در این دو هفته به کمتر از این رقم رسیده و حداقل این متغیر را در کل زمستان به ثبت رساند.

حراج اوراق بدهی دولتی چیست؟

حراج اوراق بدهی دولتی مسیری برای تامین کسری بودجه دولت است. روشی که طی آن تورم کمتری به جامعه اعمال شده و بنابراین قدرت خرید مردم جامعه کمتر آسیب می بیند.

ساختار این بازار به این گونه است که دولت اوراق بدهی خود را در میان بانکها و نهادهای سرمایه ای به فروش می گذارد. بانک مرکزی نیز در این میان به عنوان کارگزار دراین بازار همواره سعی در نظارت بر آن دارد.

کارنامه حراج اوراق در هفته چهلم

درهفته چهلم برگزاری این بازار، ۳ هزار و ۳۰ میلیارد تومان اوراق توسط دولت به فروش رسیده که در مقایسه با هفته قبل ۶۹ درصد افزایش پیدا کرده است. درهفته قبل از آن، این رقم هزار و ۷۹۰ میلیارد تومان ثبت شده بود.

در این اوراق دو ویژگی مهم همواره دلیلی برای خرید و فروش محسوب می شود. نرخ سود و تاریخ سررسید. در هفته چهلم از بین ۲۶ هزار و ۹۳۰ میلیارد تومان اوراق عرضه شده تنها ۳ هزار و ۳۰ میلیارد تومان آن پذیرفته شده که ۱۱.۲۵ درصد از کل پیشنهادها بوده است.

کارنامه حراج اوراق در هفته چهل و یکم

درتاریخ ۱۹ اسفند، هفته چهل و یکم اوراق برگزار شده که در آن هزار و ۹۰ میلیارد تومان اوراق به فروش رسیده و در مقایسه با هفته قبل خود ۶۴ درصد کاهش پیدا کرد.

در هفته بعد نیز این اوراق پیشنهادی ۲۳ هزار و ۷۶۰ میلیارد تومان بوده که تنها ۴.۶ درصد آن توسط خریداران پذیرفته شد. به عبارت دیگر در مسیر هفتگی فروش اوراق درصد پذیرش خرید روندی کاهشی داشته است.

مهمترین نکته در این هفته ها آن است که آنچه برای خریداران مطلوب تر بوده تاریخ سررسید کمتر و نرخ سود بالاتر است.

نرخ سود موثر فروش اوراق در کف زمستان

مقایسه وضعیت خرید و فروش اوراق در دو هفته اخیر نشان می دهد که در این مرحله ها بیشترین سهم فروش را «اراد ۶۵» داشته است در هفته چهلم این سهم ۷۴.۶۱ درصد و در هفته چهل و یکم ۹۲.۱۱ درصد محاسبه شده است. این اوراق تاریخ سررسید بالاتر اما نرخ سود بیشتری داشته و بیانگر آن است که برای خریداران بالابودن نرخ سود از اهمیت بیشتری برخوردار بوده است.

با این وجود فروش اوراقی با نرخ سود زیر ۲۰ درصد، سبب شد تا نرخ موثر فروش کل اوراق در این هفته از ۲۱ درصد پایین تر آمده و در کمترین حد خود در زمستان قرار بگیرد. این رقم در هفته چهلم حد ۲۰.۵۷ درصد و در هفته چهل و یکم ۲۰.۴۱ درصد محاسبه شده است.اما با توجه به سیاستگزاری دولت در ابتدای سال چند میلیارد تومان دیگر تا پایان سال باقی مانده است؟

کسری بودجه تا پایان سال

اوراق بدهی با هدف تامین کسری بودجه دولت و پس از مجوز سران منتشر شد، دولت برآورد کرده بود در سال جاری ۱۲۵ هزار میلیارد تومان کسری بودجه قطعی دارد که باید از محل فروش اوراق تامین کند بنابراین در بازار اولیه شروع به فروش اوراق کرد تا این رقم را از محل چاپ پول جبران نکند مجموع فروش اوراق در چهل ویک هفته حراج برگزار شده برای فروش اوراق نشان می دهد که در این مدت ۱۱۵ هزار میلیارد تومان از این کسری تامین شده است. بنابراین در ادامه روزهای پایانی سال، دولت باید ۱۰ هزار میلیارد تومان دیگر در این بازار به فروش برساند. دولت تنها یک هفته فرصت دارد تا این هدف را تحقق بخشد. این در حالی است که در چهل و یک هفته گذشته این رقم بی سابقه بوده است. بنابراین از محل فروش اوراق دولت ۱۰ هزار میلیارد تومان کسری قطعی دارد که اگر جبران نشود ریسک استقراض از بانک مرکزی را در پایان سال بالا می برد.