نکاتی درباره قیمت گذاری عرضه اولیه های بورسی

فردین آقابزرگی کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به نحوه چگونگی قیمت گذاری عرضه‌های اولیه گفت: طبق رویه‌ای که از قبل معمول بوده و استانداردی که در این رابطه وجود داشته بوک بیلدینگ یعنی بیشترین خریدار با بالاترین قیمت نسبت به بیشترین فروشنده با کمترین نرخ معیار است.

آقابزرگی بیان کرد: در شرایط حال حاضر با توجه به نظام قیمت گذاری، این فرایند با تعیین یک قیمت و با تعیین حداقل تعداد سفارشی که می‌شود وارد کرد، انجام می‌شود.

او افزود: ضمن اینکه عرضه‌های اولیه به لحاظ تعداد واحدی که به هر شخص می‌رسد به شدت کم حجم است. به عنوان مثال در روزهای اولیه عرضه حدود ۸ میلیون کد علاقه‌مند به خرید بوده‌اند، اما پس از عرضه اولیه حدود ۲ میلیون کد برای سهم متقاضی وجود دارد. در وضعیت فعلی شرایط مثل سابق مهیا نیست که بخواهیم با عرضه اولیه تا حدودی آن اشتیاق و طراوت را در بازار احیا کنیم. در مورد عرضه‌های اولیه معمولا کسی نه وقتی می‌گذارد و نه علاقه مندی خاصی نسبت به آن‌ها وجود دارد.

کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: عرضه‌های اولیه معمولا توسط کارشناسان رسمی شرکت‌های تامین سرمایه و یا شرکت‌های کارگزاری که مجوز مشاور سرمایه گذاری دارند، برآورد و گمان اولیه قیمت انجام می‌شود. اما عرضه‌هایی که دولت روی سهام و دارایی‌های تحت تملک خودش در قالب خصوصی سازی قیمت گذاری می‌کند، معمولا رویه گذشته این بوده که اعداد و ارقام بیش از آنچه که ارزش ذاتی تلقی می‌شود و شاید کمتر ارتباطی با عایدات مستمر نقدی داشته باشد، قیمت گذاری می‌شود. معمولا نظام قیمت گذاری دولت به ارزش روز دارایی‌ها یا ارزش جایگزینی شرکت‌ها بر می‌گردد و به همین دلیل نسبت به قیمت متعارف بالا تلقی می‌شود.

آقابزرگی در پاسخ به این سوال که علت قیمت گذاری بیش از ارزش واقعی چیست؟ بیان کرد: معمولا تشکیلات بورس و مقام ناظر تلاش می‌کنند که قیمت‌ها را تا حدود زیادی کمتر از آنچه که خود سهامدار عمده تقاضا دارد و علاقه‌مند به عرضه است، قیمت گذاری می‌کنند. با این فرض که هنوز قیمت کشف نشده و مورد گمانه زنی است و عرضه و تقاضای واقعی روی این قیمت وجود نداشته است. در عرضه‌های اولیه با این سیستمی که در حال اجراست متاسفانه کسی ارزیابی کارشناسی نمی‌کند و به همین دلیل بالافاصله همه می‌روند در صف خرید قرار می‌گیرند.

لزوم قیمت گذاری، بر مبنای بوک بیلدینگ

این کارشناس بازار سرمایه در مورد راهکارهایی برای بهبود وضعیت فعلی قیمت گذاری عرضه‌های اولیه اظهار کرد: اول اینکه تعداد عرضه سهام افزایش پیدا کند. همچنین نظام قیمت گذاری باید مبتنی بر همان بوک بیلدینگ باشد و مهم‌ترین نکته این است که سهامدارانی که در بورس سهام جدید عرضه می‌کنند و از گذشته هم دارای سهام بودند، به صورت مدیریتی تکالیف و شروطی باید برای این سهامداران عمده گذاشته شود که به یک عرضه اولیه بسنده نکنند و بعد از اجرای عرضه اولیه هیچ تعهدی ایفا نکنند.

او در پایان تصریح کرد: گلوگاه خوبی باید وجود داشته باشد تا شرکت‌هایی که علاقه‌مند به عرضه سهام و ورود شرکت‌های تابعه خود به بورس هستند تعهدات الزام آور و اجرایی از آن‌ها گرفته شود و همچنین مکلف باشند تا عرضه سهام را انجام دهند.