ضربه مجلس بر پیکره بورس

بیش از ۱۰ ماه از آغاز به کار یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی و تمرکز نمایندگان آن بر مسائل و مشکلات بازار سرمایه می‌گذرد؛ اما طرح‌ها، ایده‌ها و تصمیماتی که نمایندگان این مجلس برای آنچه «بهبود اوضاع بورس» می‌نامیدند به جایی نرسیده است. استیضاح وزیر اقتصاد، طرح تشکیل مجمع سهامداران حقیقی، طرح اصلاح قانون اوراق بهادار، تحقیق و تفحص از بورس و استقلال بازار سرمایه از دولت تنها بخش‌هایی از اقدامات بورسی آنان بوده است که هیچ‌کدام نهایی نشده است و حتی برخی از دستورکار خارج شده‌اند.

۷خرداد ماه ۹۹ که نمایندگان جدید مجلس راهی بهارستان شدند، شاخص کل بورس همچنان در مدار صعودی قرار داشت و هر روز رکوردهای قبلی خود را پشت سر می‌گذاشت. نمایندگان جدید‌الورود درحالی‌که بهبود اوضاع معیشتی مردم را شعار ورود خود به بهارستان قرار داده بودند، به محض ورود، اولویت خود را بازار سرمایه گذاشتند و از همان روزهای ابتدایی در نطق‌ها و جلسات رسمی و غیررسمی خود از لزوم سروسامان دادن به بورس سخن ‌گفتند. اولین اقدام آنان هم پیشنهاد وضع مالیات بر عایدی بازار سرمایه بود که بلافاصله بعد از رسانه‌ای شدن اثر خود را بر بازار گذاشت و شاخص کل را منفی کرد.

احسان خاندوزی، نماینده تهران در توییت خود از امضای طرح مالیات بر عایدی سرمایه خبر داده بود. از توییت این نماینده مجلس برداشت می‌شد که مجلس به دنبال تصویب طرحی است که بر اساس آن فعالیت افراد در بازار سهام هم مشمول مالیات بر عایدی سرمایه خواهد شود. این موضوع موجب ترس فعالان بازار سرمایه شد و حتی حجم عرضه در آن روز در بازار افرایش یافت. با مشخص شدن اثر منفی این موضوع، خبر وضع مالیات بر عایدی بازار سرمایه تکذیب شد و شاخص کل هم به روند صعودی خود برگشت. خاندوزی و دیگر نمایندگان اقتصادی مجلس یازدهم هم که اظهارات آنان باعث ترس سهامداران شده بود، ادعا کردند آنچه از توییت‌ها و صحبت‌های آنان در فضای مجازی برداشت شده، غلط بوده و از اول قرار بر وضع مالیات بر عایدی بازار سرمایه نبوده است.

طرح استیضاح فراموش شده

گرچه بسیاری از فعالان و تحلیلگران بازار سرمایه پیش‌بینی‌ می‌کردند از اواخر تابستان و اوایل پاییز سال ۹۹ ریزش شاخص کل بورس شروع شود و دوران طلایی بازار سهام از این تاریخ به سر می‌آید، اما این پیش‌بینی دو ماه جلوتر اتفاق افتاد و از اواسط مرداد ماه سقوط شاخص آغاز شد.

نمایندگان اصولگرای مجلس یازدهم نیز فرصت را غنیمت شمردند و ریزش شاخص به آنان بهانه خوبی داد تا از دولت حسن روحانی انتقاد کنند. آنان بدون اشاره به اظهارات دیگر مسوولان که برای حضور مردم در بورس فرش قرمز پهن کرده بودند، تنها صحبت‌های حسن روحانی را برجسته می‌کردند و تاکید داشتند که دولت سرمایه‌های مردم را در بورس به باد داده است. به این منظور بارها مسوولان بورسی و اقتصادی دولت را به مجلس احضار کردند. بارها نیز از لزوم استیضاح وزیر اقتصاد سخن گفتند. حتی یک بار برای طرح استیضاح ۱۲۰ امضا هم جمع کردند؛ اما فرهاد دژپسند همچنان بر مسند خود در وزارت امور اقتصادی و دارایی قرار دارد و اوضاع بازار سرمایه سروسامان پیدا نکرده است.

جلسه جنجالی با پیشگوی شاخص ۸ میلیونی

در میان جلسات و نشست‌هایی که نمایندگان مجلس یازدهم در سال ۹۹ برای آنچه سروسامان دادن به بورس می‌خواندند، برگزار کردند، یک جلسه بسیار پرحاشیه شد؛ جلسه‌ای که در آن برخی از فعالان بازار سرمایه از جمله کسانی که شاخص ۸ میلیونی را پیش‌بینی کرده بودند، نیز حضور داشتند.

این جلسه از آن جهت که نمایندگان مجلس افرادی را برای تصمیم‌گیری‌های بورسی خود طرف مشورت قرار دادند که اغلب تحلیل‌های غلط آنان بخشی از دلیل رفتارهای هیجانی سهامداران خرد، بود، مورد اعتراض قرار گرفت.

اعتراض به این جلسه تنها از خارج از بهارستان بلند نشد و برخی از نمایندگان عضو کمیسیون اقتصادی که در این جلسه حضور نداشتند به آن انتقاد کردند. محسن علیزاده، عضو ناظر مجلس در شورای بورس یکی از این نمایندگان بود که گفت جلسه با فعالان بازار سرمایه از سوی هیات رئیسه تنظیم شده بود و اعضای کمیسیون اقتصادی به‌دلیل اینکه آنان را صاحب صلاحیت نمی‌دانستند در جلسه مذکور شرکت نکردند. علیزاده از اینکه فردی با سابقه پیشگویی شاخص ۸ میلیونی در این جلسه شرکت کرده، ابراز تاسف کرده بود.

طرح خاک‌خورده تشکیل مجمع سهامداران حقیقی

اقدامات نمایندگان مجلس یازدهم تنها به برگزاری جلسات با فعالان بازار سرمایه و احضار مسوولان بورسی و اقتصادی ختم نشد و بعد از مدتی تدوین طرح‌های بورسی کلید خورد.

اولین طرحی که در دستورکار قرار گرفت نیز طرح تشکیل مجمع سهامداران حقیقی بود که مهرماه سیدامیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، نایب رئیس اول مجلس شورای اسلامی آن را رسانه‌ای کرد. او در جلسه‌ای که با حقوقی‌های بازار سرمایه داشت و در حال خط و نشان کشیدن برای آنان بود که اگر برای خود سبدگردان تعیین نکنند، منتظر برخورد باشند، خبر کلید خوردن طرح تشکیل مجمع سهامداران حقیقی را اعلام کرد.

او تشکیل مجمع سهامداران حقیقی را در راستای مشارکت سهامداران خرد در تصمیمات کلان بازار سرمایه دانسته بود. گرچه این طرح در کمیسیون اقتصادی به تصویب رسید، اما بعد از گذشت ماه‌ها هنوز از سوی هیات‌رئیسه مجلس اعلام وصول نشده است. سیدناصر موسوی‌لارگانی، یکی از اعضای کمیسیون اقتصادی که خود مسوول اعلام وصول طرح‌ها در هیات رئیسه است پیش از این از سرنوشت این طرح اظهار بی‌اطلاعی کرده و گفته بود احتمالا طرح تشکیل مجمع سهامداران حقیقی در معاونت قوانین در حال بررسی است و در صورت ارائه به هیات‌رئیسه اعلام وصول و در نوبت بررسی صحن علنی مجلس قرار خواهد گرفت.

سرنوشت نامعلوم طرح اصلاح قانون بازار اوراق

یک ماه بعد از سروصدای رسانه‌ای بهارستان‌نشینان یازدهم برای طرح تشکیل مجمع سهامداران حقیقی، یک عضو هیات رئیسه مجلس از اعلام وصول طرح اصلاح قانون بازار اوراق بهادار خبر داد. طرحی ۱۱ بندی که با هدف افزایش ظرفیت و ارتقای توانمندی‌های بازار سرمایه در دستور کار کمیسیون اقتصادی مجلس قرار گرفت. اما آخرین خبری که از سرنوشت این طرح در رسانه‌ها منتشر شد، مربوط به دی ماه سال گذشته است که یکی از نمایندگان عضو کمیسیون اقتصادی گفته بود از ۱۱ بند این طرح فقط ۵ بند آن بررسی شد که البته همین ۵ بند هم به‌صورت کامل بررسی نشده و قرار شده با کمک مرکز پژوهش‌های مجلس و سازمان بورس اصلاحاتی را در این ۵ بند داشته باشیم. گرچه این نماینده مجلس پیش‌بینی کرده بود ظرف یک هفته طرح اصلاح قانون بازار اوراق بهادار نهایی و برای بررسی و تصویب به صحن مجلس ارسال می‌شود، اما هنوز مشخص نیست این طرح در چه مرحله‌ای قرار دارد و چه زمانی به رای نمایندگان گذاشته می‌شود.

لیست ۵۰نفره متخلفان بورسی چه شد؟

بعد از بالا گرفتن اعتراض مردمی که سرمایه‌های زندگی خود را در بازار سرمایه از دست داده بودند، نمایندگان مجلس برای پاسخگو نشان دادن خود از لزوم برخورد با متخلفان بورسی گفتند و چندی بعد هم یکی از اعضای هیات رئیسه خبر از تهیه لیست ۵۰نفره از متخلفان بورسی داد.

سیدامیرحسین قاضی‌زاده‌هاشمی، نایب رئیس مجلس با انتشار نامه‌ای در صفحه شخصی خود اعلام کرده بود که لیست متخلفان بازار سرمایه را برای رئیس قوه قضائیه فرستاده است. نوک پیکان حملات او در این نامه، دولتی‌ها را نشانه رفته و مدعی شده بود: «رانت‌خواران و وابستگان اقتصادی دولتی با چنبره خود به اقتصاد کشور و برخی شرکت‌های خصولتی با دعوت مردم توسط رئیس‌جمهور موجب رشد حبابی سهام مرتبط این شرکت‌ها شدند و نهایتا بازار سرمایه را به قتلگاه سرمایه‌های مردم تبدیل کرده‌اند.»

بنا بر آنچه قاضی‌زاده هاشمی پیش از این گفته بود، لیست ۵۰نفره متخلفان بورسی اواخر آذر ماه به قوه قضائیه ارسال شده بود، اما از سرنوشت این اقدام بهارستان نیز خبری در دست نیست و نمایندگان مجلس نیز از نتیجه این اقدام اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند.

تحقیق‌وتفحص و استقلال بازار سرمایه؛ آخرین اقدامات بورسی مجلس

اما آخرین برنامه مستاجران بهارستان برای بازار سرمایه به اسفند ماه سال گذشته بازمی‌گردد. در گرماگرم روزهایی که قانون بودجه باید به تصویب می‌رسید، گروهی دیگر از نمایندگان مجلس همزمان از کلید خوردن طرح تحقیق و تفحص از بورس و همچنین طرح استقلال بازار سرمایه از دولت خبر دادند.

سیدناصر موسوی لارگانی در توییت خود با اعلام این خبر نوشت: «تدوین طرح استقلال بورس از دولت را آغاز کرده‌ایم. همچنین برای روشن شدن وقایع رخ‌داده در بورس، بررسی رانت‌ها و مفاسد رخ‌داده و حمایت از حقوق سهامداران طرح تحقیق و تفحص از بورس هم با امضای ۵۰ نماینده تدوین و در کمیسیون اقتصادی تصویب و به‌زودی در صحن علنی مطرح می‌شود.» او چندی بعد تاکید کرد که نمایندگان تحقیق و تفحص از بورس را ظرف دو ماه به نتیجه می‌رسانند.