اگر این کار انجام دهید در بورس ضرر نمی‌کنید!

در تابلوی بورس در بخش ابزار مشتقه و اوراق بدهی، معاملاتی به عنوان "معاملات اختیار معامله" وجود دارد، که در آن تعدادی نماد با حرف "ض" (نمادهای اختیار خرید) و "ط"(نمادهای اختیار فروش) نمایش داده شده است.

اختیار معامله یکی از ابزارهای مشتقه بازار سرمایه است که به خریداران چنین قرار دادی، این امکان را می‌دهد تا یک دارایی مشخص را در یک زمان معین بخرد یا بفروشد که معمولا سهامداران از این قرار دادها در زمان رکود بازار با نوسانات شدید استفاده می‌کنند.

درحال‌حاضر تعداد نمادهای که از ابزار اختیار معاملات استفاده می‌کنند بسیار کم هستند و در حد ۵ تا ۱۰ نماد به صورت متغییر می‌باشد.

سال گذشته که پول وارد بازار شد و بازار با نقدینگی همراه بود باید فکر توسعه استفاده از این ابزار مثل اوراق معاملات اختیاری را می‌کردند. اگر در این مقطع روی توسعه این ابزارها کار کنند حتما بازار جذابیت خوبی برای سهامداران پیدا می‌کند

معاملات اختیار معامله ریسک معاملات در بورس را به شدت کاهش می‌دهد، اما این احتمال هست که سهامدار هم در صورت عدم تحلیل درست سهم دچار زیان شود اما معمولا چنین اتفاقی به ندرت در بازار می‌افتد.

چگونگی استفاده از قرار دادهای معاملات اختیاری

زمانی که اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش منتشر می‌شود، این امکان را به خریداران این قرار داد می‌دهد که که تعداد مندرج در قرار داد خود را در زمان سر رسید با نرخ مشخصی که در قرار داد ذکر شده به فروشند، بفروشد اما اجباری در اجرای این قرار داد نیست و فروشنده می‌تواند قرار داد خود را به اجرا نگذارد.

به عنوان مثال فرض کنید که نمادی در بازار اطلاعیه‌ای عرضه اوراق اختیار فروش را با سر رسید ۱۰ ماه آینده با نرخ ۸ هزار تومان منتشر کرده است. متقاضیان ابتدا باید برگه قرار داد این اوراق را خریداری کنند و سپس به اندازه سهامی که در این برگه قرارداد ذکر شده سهم این نماد را با نرخ روز تابلو خریداری کنند. در زمان سر رسید خریداری مختار است که این قرارداد را اجرا کند یا نه، که معمولا اگر ارزش سهم از قیمتی سهمی که در قرارداد ذکر شده کمتر باشد فرد خریدار قرار داد آن را اجرا می‌کند و اگر ارزش سهام از نرخ مندرج در قرار داد بیشتر باشد معمولا دارندگان اوراق اختیار فروش قرار داد را اجرا نمی‌کند.

فعالان بازار سرمایه معمولا از اوراق اختیار فروش در زمان منفی بازار استفاده می‌کنند تا علاوه بر کاهش ریسک، بازدهی مناسبتری داشته باشند.

اوراق اختیار خرید هم شبیه اوراق اختیار فروش است با این تفاوت که منتشر‌کننده اوراق اختیار خرید در زمان سر رسید باید این اوراق را با نرخ ذکر شده در قرار داد به خریدار این اوراق بفروشد که معمولا از این اوراق در زمان رشد بازار استفاده می‌شود. به عنوان مثال فرض کنید ارزش سهم یک نماد درحال‌حاضر ۱هزار تومان است و این احتمال وجود دارد که این سهم در آینده به ۳ هزار تومان برشد اما در این مسیر بازار ممکن است دچار اصلاح شود. در این زمان شما قرار داد اوراق اختیار خرید با سر رسید ۱۰ ماهه با نرخ ۱۵۰۰ تومان و تعداد سهم ۲هزار عدد خریدار می‌کنید(شما در اینجا تنها پول قرار داد را می‌دهید و نیاز نیست که سهام این شرکت را از بازار خریداری کنید). در زمان سر رسید اگر نرخ سهم در تابلوی بورس از نرخ سهم در قرار داد اختیار خرید بیشتر باشد شما این امکان را دارید که بر اساس این قرار داد سهم را با نرخ کمتر از بازار خریداری کنید.

شرایط کنونی بازار سهام دچار ابهامات سیاسی و اقتصادی متعدد است و بیشتر سهم‌ها با قفل‌شدگی سهم روبه رو روبه رو هستند. فعالان بازار سرمایه به کسانی که قرار است در بازار معامله بماند، استفاده از این ابزار اوراق معامله اختیاری و ابزارهای دیگر که در بازار وجود دارد می‌تواند به کاهش ریسک و زیان افراد کمک کند.

بیشترین سود در بورس‌های دنیا از ابزارهای بازار سرمایه است

هادی قره باغی مدیر سرمایه‌گذاری شرکت کارگزاری صباتامین در مورد ابزار اوراق معامله اختیار به بازار گفت: استفاده از این ابزار در بازارهای دنیا برای سرمایه‌‌گذاران جذابتر از معامله در خود بازار هستند و حجم بیشتر معاملات بازار سرمایه در بورس‌های مختلف دنیا را استفاده از این ابزار تشکیل می‌دهد اما در ایران این ابزار سهم بسیار کمی را به خود می‌دهند.

قره باغی عدم توسعه زیر ساخت‌های بازار سرمایه برای ایجاد و استفاده از این ابزارها را از دلایل مهمی دانست که سهامداران کمتر از این ابزار استفاده می‌کنند و در همین خصوص گفت: سال گذشته که پول وارد بازار شد و بازار با نقدینگی همراه بود باید فکر توسعه استفاده از این ابزار مثل اوراق معاملات اختیاری را می‌کردند. اگر در این مقطع روی توسعه این ابزارها کار کنند حتما بازار جذابیت خوبی برای سهامداران پیدا می‌کند.

او در پاسخ به این سوال که چرا تعداد شرکت‌های که فروش اوراق معاملات اختیاری منتشر می‌کنند کم است؟ گفت: ممکن است که شرکت‌ها تقاضای استفاده از این ابزار را بدهند اما به خاطر اینکه زیر ساخت‌ها توسعه پیدا نکردند با کاهش تعداد استفاده‌کنندگان از این ابزار هستیم.

به گفته او ابزار توسعه در اختیار همه قرار ندارند و هر کسی نمی‌تواند از آن استفاده کند، ابزاری که هم می‌توان در رشد بازار و هم در ریزش بازار از آن استفاده کردو

قره باغی معاملات اختیاری را از ابزاری می‌داند که هم در ریزش بازار و هم در رشد بازار می‌تواند از آن استفاده کرد و معتقد است که در برخی از مواقع سود حاصل از این ابزار ۵۰ تا ۶۰ درصد بیشتر از سود حاصل از معاملات در بازار سرمایه است.

افراد برای اینکه بتوانند از معاملات اختیاری استفاده کنند باید از طریق کارگزاری خود اقدام کنند و بعد از آن با سامانه‌ای که کارگزاری در اختیار ان قرار می‌دهد می‌توانند این قرار دادها را بخرند یا بفروشند. دارندگان قرار داد اوراق معاملات اختیاری می‌تواند اوراق خود را به شخص دیگری بفروشند و محدودیتی در این زمینه وجود ندارد.

زیان خود را جبران کنیم

پیمان مولوی دبیر انجمن اقتصاددانان ایران در مورد معاملات اختیاری با اشاره به نوسانات اخیر بازار سرمایه می‌گوید: در همین بازار سرمایه در بخش اختیار معاملات شما می‌توانید از فرصت‌های بکر آن برای پوشش زیان استفاده کنید، کافیست به لیست سهم هایی که اختیار معامله را ارائه کرده‌اند بنگرید، درکی درست و عمیق از این ابزار داشته باشید تا بتوانید به ابزاری مهم در پوشش ریسک و البته پوشش زیان دست یابد.

قرارداد اختیار معامله از این جهت که یک سرمایه‌گذار به سرمایه‌گذار دیگر فرصت می‌دهد که اوراق بهادار را در یک زمان مشخص با سود معین خرید و فروش کند بسیار شبیه قرارداد آتی است، اما تفاوت کلیدی بین اختیار معامله و آتی این است که با یک اختیار، خریدار یا فروشنده متعهد نمی‌شود که معامله را انجام دهد، به همین خاطر نام «اختیار» بر آن نهاده‌اند. خود مبادله در نهایت، اختیاری است. درست مثل قراردادهای آتی، اختیارات ممکن است برای پوشش دادن سهام فروشنده در برابر کاهش قیمت، مورداستفاده قرار بگیرند و به خریدار فرصتی دهند تا از طریق سفته بازی، سود مالی به‌دست آورد. قرارداد اختیار می‌تواند به صورت قرارداد اختیار خرید یا فروش کوتاه یا بلندمدت باشد.

برخی دیگر از کارشناسان معتقدند که استفاده از این ابزار در زمانی کارساز است که شرایط بازار مناسب باشد. زنوزی کارشناس بازار سرمایه چنین اعتقادی دارد و به بازار در این مورد گفت: تا زمانی که بازار روند طبیعی خود را نداشته باشد انتشار چنین اوراقی نمی‌تواند کار ساز باشد.