واکاوی نامه فعالان بورسی

تعدادی از خبرگان بازارسرمایه و فعالان حرفه‌ای بازار نامه‌نگاری با سران نظام داشتند که فی‌نفسه یک اتفاق خوب و مثبت است و هر چه پیش برویم می‌تواند تبعات بهتری داشته باشد اما در این میان در گفت‌وگویی که با برخی از مدیران بازارداشتیم آنان بر این عقیده بودند که بهتر است فعالان بازارسرمایه در بازار پولی نیز حضور داشته باشند تا بتوانند روی تعیین نرخ بهره تاثیرگذار باشند.

موضوعات کلیدی فراموش شده

مهدی فرازمند،‌ مدیرعامل مشاورسرمایه‌گذاری فاینتک در خصوص نامه فعالان بازار سرمایه به سران قوا گفت: این اتفاق دور از ساختار بازار سرمایه است. همچون کانونی شکل گرفته که از دل فعالان بازار سرمایه برخاسته و میان سران نظام نیز این موضوع راحت‌تر پذیرفته می‌شود. اما نگرانی که ایجاد می‌شود این است که در آینده به واسطه این کار انشقاقی در بازار به وجود بیاید و گروه‌های مختلف بخواهند نقطه نظرات متفاوتی داشته باشند. بنابراین انتزام بخشی به این موضوع برای حرفه‌ای تر شدن این چنین مراوداتی می‌تواند کمک کند.

مدیرعامل مشاورسرمایه‌گذاری فاینتک گفت: مطالبی که در نامه مطرح شد به نظر خوب و دقیق به نظر می‌رسد اما جای چند موضوع بسیار با اهمیت در این نامه خالی بود، به هر حال بازار سرمایه متاثر از بحث کمبود نقدینگی و ورود پول تازه به بازار است، بخش زیادی از این موضوع متاثر از نرخ بهره است، در دنیا به واسطه کنترل‌هایی که روی نرخ بهره وجود دارد جریان‌های نقدی و نقدینگی جامعه کنترل می‌شود. اگر بانک مرکزی تصمیماتی در خصوص نرخ بهره اتخاذ کند بلافاصله بر روی بازار سرمایه موثر خواهد بود، لذا حضور فعالان بازارسرمایه و فردی از سازمان بورس در بازار پول که بر روی تعیین نرخ بهره تاثیرگذار باشد، یکی از موارد مهم است. وی افزود: موضوع دیگر سهام عدالت است که بخشی از سهام عدالت آزاد نشده و این موضوع فشار شدید فروش را در بازار بالا می‌برد. اگر نتوانیم، به تصمیمی منسجم در رابطه با سهام عدالت برسیم منجر می‌شود تا هم سهام عدالت آسیب دیده و ثروت افرادی که مشمول سهام عدالت بوده‌اند تحت تاثیر قرار بگیرد و هم سایر فعالان بازار نیز به واسطه فروش شدید سهام از این محل تحت تاثیر قرار بگیرند.

 فرازمند ادامه داد: بحث تامین مالی‌های دولت از بازار سرمایه،‌ عرضه‌هایی که توسط ‌سازمان خصوصی‌سازی، انجام شد و تامین مالی و انتشار اوراق‌هایی که دولت انجام داده منجر شد تا به یک‌باره شاهد خروج منابع از بازار باشیم. همین موضوع کمبود نقدینگی در بازار را تشدید کرده و به نظر می‌رسد موضوعی که باید به آن توجه می‌شد پرداختن به مکانیسم حرفه‌ای‌تر تامین مالی دولت از بازار سرمایه است، به نحوی که به سایرین آسیب زده نشود.

وی در انتها گفت: در این میان،‌ مشوق‌هایی نیز می‌توانست وجود داشته باشد تا سرمایه‌گذاری‌های ‌مستقیم مردم به واسطه مشوق های موجود، به سمت سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در صندوق‌های سرمایه‌گذاری هدایت شود و عملا با گذشت زمان یک بازار حرفه‌ای‌تر شکل بگیرد.

تمنای مرحمت از اصحاب قدرت زیبنده نیست

مهدی رادان، مدیر مطالعات کلان شرکت رتبه‌بندی اعتباری برهان، نامه گروهی از فعالان بازار سرمایه به رؤسای قوا را حرکتی رو به جلو در جهت پیگیری دغدغه‌های سهامداران خرد ارزیابی کرد و گفت: یک صدایی ویژگی بارز این نامه بود. اگر هر کدام از امضاکنندگان که برخی از آنان به خودی خود سرمایه‌ای برای بازار تلقی می‌شوند، تلاش می‌کرد شخصا، جهت اخذ تأیید دیگران تهیه کند و بدون شک اولویت‌ها و راهکارهای دیگری را مدنظر قرار می داد. امضای این تعداد از تحلیلگران و سرمایه‌گذاران حقیقی در پای این نامه نشان می‌دهد که امضاکنندگان اولویت‌های خود را به کناری نهاده‌اند تا هم صدای نویسندگان اولیه نامه باشند شاید این یک صدایی باعث بهتر شنیده شدن درخواست‌های بازار باشد.

رادان تاکید کرد: امید که چنین عزم‌های جمعی منجر به تشکیل کانون‌های حرفه‌ای مستقلی شود که بتواند به صورت مستمر و بلندمدت پیگیر لوازم بهبود سازوکارهای بازار سرمایه باشد. وی در رابطه با تاثیرات این نامه بیان کرد: اگر چه تمام پیشنهادات مطرح شده در نامه این فعالان در صورت اجرا می‌تواند در تغییر وضعیت جاری بازار تا حدودی راهگشا باشد، اما نگارنده معتقد است دعوت از ارکان قدرت برای نظر لطف به بازار منجر به آغشته شدن بیش از پیش این عرصه به سیاست و استفاده سیاسیون از آن جهت مقاصد خود می‌شود. رادان معتقد است: پاشنه آشیل بازار، نبود استقلال بازار از دولت و نگاه طفیلی دولت به آن است که با کمال تأسف لحن نامه فعالان بازار نشان از پذیرش این طفیلی بودن دارد. بنابراین باید این لحن را با صحبت‌های منتشر شده از رئیس اسبق سازمان بورس( شاپور محمدی) که دولت، بانک‌ها و بیمه‌ها را وامدار بازار در این سال ذکر می‌کند و پیشنهاداتی مطالبه‌گرانه جهت بهبود وضعیت بازار دارد، مقایسه کرد. اکنون که فرصتی برای هم‌صدایی پیش آمده است حمایت یکصدا از پیشنهادات ایشان و در عین حال پیگیری مطالبات ساختاری جهت تعیین ارکان بازار توسط بازار را اثربخش می دانم.

مدیر مطالعات کلان شرکت رتبه‌بندی اعتباری برهان افزود: در سالی که گذشت دولت در جهت استفاده از بازار برای حل مشکلات خود اقدام به بازی دادن بازار کرد و متأسفانه در زمان اوج بازار نظرات دلسوزانه پیشکسوتی نظیر عبده‌تبریزی با پاسخ‌های به ظاهر کارشناسانه توسط گروهی از فعالان بازار مواجه شد و از تشکیل حباب پیشگیری نشد. اکنون اگر قرار بر این است که از ارکان قدرت خواسته‌ای باشد، باید مسئولیت‌پذیری و واگذاری بازار به اهل آن باشد که در این‌صورت بازار در طولانی مدت مسیر خود را پیدا خواهد کرد. در مجموع تمنای مرحمت از اصحاب قدرت این بازار را زیبنده نیست.

گامی برای بلوغ

مجتبی شهبازی، مدیر معاملات کارگزاری بانک پاسارگاد با اشاره به اینکه سال۹۸‌ و ۹۹برای بازار سرمایه با تمام فراز و نشیب‌هایش نقطه عطفی در تاریخ کشور خواهد بود، گفت: بازار سرمایه تا قبل از این دوره در اولویت‌های تصمیم‌های اقتصادی نبود، اما پس از این نقطه عطف تاریخی بازار سرمایه نقش پررنگ خود را در تمامی عرصه‌های اقتصادی و سیاسی پیدا کرده است.

شهبازی افزود: برای اولین بار در کشور شاهد جلسه مشترک سران قوا با موضوع بازار سرمایه بودیم، نامه نگاری‌های کارشناسان و فعالان بازار با روسای قوای سه‌گانه به هرحال از چشم مقامات دور نبوده و بر تصمیم‌گیری آنها تاثیرگذار بوده است. تصمیم‌گیران کلان کشور اکنون در دورانی به سر می برند که باید قبل از هرگونه تصویب سیاست و برنامه کلانی تاثیر آن بر بازار سرمایه را نیز بسنجند. وی گفت: اگر بورس نباشد مردم به ناچار پس‌انداز خود را یا به بازار ملک می برند که در واقع از چرخه تولید بیرون رفته و منجر به تورم بخش ملک می‌شوند یا با خرید خودرو و دلار و طلا منجر به دشوار شدن معیشت برای مردم می‌شوند. مجتبی شهبازی تاکید کرد: فعالان مقام‌های ارشد سازمان متولی بازار سرمایه، ارکان بازار و سایر فعالان حقیقی و حقوقی این بازار نیز به تعمیق این نقش کمک می‌کنند. به هر حال از عمر بازار سرمایه ایران در مقایسه با کشورهای توسعه یافته خیلی نمی‌گذرد که تمامی این تنش‌ها و نوسانات طبیعی و در راستای بلوغ این بازار است.

سکان را به دست فعالان بازار بدهید

بهادر شمس، مدیرعامل کارگزاری آرمان تدبیر نامه اهالی بازار سرمایه به مسئولان را بی‌تاثیر ندانست و اظهار کرد: به‌طور معمول این اتفاقات بی‌تأثیر نیست و باعث حمایت دولت از بازار سرمایه می‌شود. اما مسئله امروز بازار چند پارامتر مشخص است که یکی از پارامترها بی‌اعتمادی سهامداران است که از بین رفته و عده‌ای هم که شرایط ریزش بازار را تحمل کردند، بعدا مجبور شدند با ضررهای سنگین از آن خارج شوند.

شمس ادامه داد: پارامتر بعدی شرایط زمانی است یعنی در شرایط فعلی مذاکرات برجام مطرح است، هر چند بازار نسبت به نتیجه آن خوش‌بین است اما به‌نظر می‌رسد این مسئله باعث ریزش دلار شود و ممکن است قیمت دلار به ۲۰هزار تومان یا حتی پایین‌تر از آن برسد که شاهد اثر آن در عرضه‌های بازار هستیم.

وی افزود: پارامتر سوم سیاست‌های اعمالی مدیریت سازمان است، برای جلوگیری از ریزش دامنه نوسان را نامتقارن کردند و سهم‌ها می‌توانند ۶درصد مثبت یا ۳درصد منفی در روز نوسان داشته باشند و از برداشته شدن گره معاملاتی در حجم مبنا منصرف شدند، نتیجه آن این شد که چندین ماه است، بخش قابل توجهی از بازار درگیر صف فروش است.

شمس معتقد است: یکی از اثرات این مسئله بر بازار این است که صندوق‌های سرمایه‌گذاری این روزها سهامی که قابل فروش هستند را به‌فروش می‌رسانند، یعنی آنها هم با صدور ابطال و ابطال اوراق مواجه می‌شوند و برای اینکه وجه را تأمین کنند به سراغ سهامی که قدرت نقدشوندگی دارند، می‌روند بنابراین فشار فروش مضاعفی روی سهم‌ها ایجاد می‌شود. زیرا بسیاری از سرمایه‌گذارانی که به صندوق‌ها مراجعه می‌کنند،‌ ابطال می‌زنند و باعث می‌شود که مدیران صندوق ناچار به فروش سهام شوند و توانایی فروش سهم‌هایی که بنیادی است را داشته باشند و این فشار فروش روی سهامی مانند فولاد، پتروشیمی و سهم‌های بنیادی دیگر در بازار است.

وی گفت: امیدوارم سازمان اندکی سیاست‌های معقولانه‌تری در پیش بگیرد، اگر سران قوا می‌خواهند مشکلات بازار حل شود بیایند برای یکبار هم که شده یکی از فعالان بازار را به‌عنوان مدیر سازمان انتخاب کنند نه یک مدیر دولتی را. کسی را انتخاب کنند که با بازار به خوبی آشنا باشد، در صنعت کارگزاری مدیران باسابقه و باتجربه کم نداریم، افرادی که بیش از ۲۰یا۳۰ سال در بازار سرمایه سابقه دارند، اگر سران قوا علاقه‌مندند بازار مسیر مناسبی را طی کند، باید به تجربیات پیشکسوتان احترام بگذارند.