حراجی جدید در بورس

مهدی مساحی سرپرست مطالعات اقتصادی و سنجش ریسک بورس کالای ایران ضمن اشاره به موافقت بانک مرکزی با عرضه اموال مازاد بانک ها در بورس کالا گفت: بانک ها در گذشته بر این باور بودند که بانک مرکزی اعلام کرده تمام املاک مازاد باید صرفا از طریق فرآیندهای اداری تشریفات مزایده سنتی به فروش برسد که طبق استعلام بورس کالا از بانک مرکزی مبنی بر اینکه آیا روش بورس کالا برای حراج املاک، معادل با مزایده مدنظر این بانک است یا خیر، بانک مرکزی طی نامه ای اعلام کرد که این روش حراج بورس کالا معادل مزایده بانک مرکزی است؛ همچنین در نامه های بانک مرکزی، دفتر ریاست جمهوری و پژوهشکده پولی و بانکی، هر یک فرآیندهای بورسی را شفاف تر از روش مزایده عادی معرفی کرده اند.

مهدی مساحی، سرپرست مطالعات اقتصادی و سنجش ریسک بورس کالای ایران در خصوص موافقت بانک مرکزی با عرضه املاک مازاد بانک ها در بورس کالا گفت: عرضه ای که از طرف بانک ها قرار است شکل بگیرد، عرضه در بازار فیزیکی بورس کالا است، عرضه املاک به این مفهوم است که بانک تمام ملک را عرضه می کند (بانک ها می توانند ملک هایی که سند آن ها به صورت غیر مشاع در اختیار بانک قرار دارد را عرضه کنند) و خریدار طی یک فرآیند حراج برنده رقابت شده و ملک را خریداری می کند، پس از آن مبایعه نامه ای (که پیش نویس آن پیش از عرضه مورد تائید عرضه کننده بوده و به رؤیت متقاضی خرید نیز رسیده است) توسط طرفین امضا شده و سپس مراحل انتقال سند و تحویل ملک انجام می شود. این فرایند به صورت انتشار اوراق بهادار صورت نمی گیرد و درست مشابه با حالتی است که برای انتقال املاک و سند در خارج از بورس شکل می گیرد و صرفا در قالب فرآیندهای بورسی رخ می دهد.

وی تأکید کرد: نباید فراموش کرد که عرضه قرار نیست به شکل انتشار اوراق شکل بگیرد، بورس کالا برای اوراق دو مدل دیگر در نظر دارد، عرضه اوراق سلف استاندارد مسکن که هنوز دستورالعمل آن در هیئت مدیره سازمان بورس تصویب نشده و پس از تصمیم گیری هیئت مدیره سازمان بورس، پیش فروش مسکن به صورت متری و اوراق قابل عرضه خواهد بود که جزئیات خود را دارد و روش دیگر نیز عرضه به صورت صندوق های سرمایه گذاری «ریت» یا املاک و مستغلات است که به صورت اوراق قابل عرضه است و مفهومی مشابه با فروش متری برای ساختمان ها و املاک تجاری اتفاق می افتد که هر نهادی بخواهد می تواند به عنوان آورده صندوق، املاک خود را به نام صندوق زده و معادل آن یونیت دریافت کند، سپس می تواند یونیت ها را نیز به صورت عمده یا خرد در بازار به فروش برساند.

مهدی مساحی، در خصوص آنچه در حال حاضر رخ داده است گفت: به طور مثال در رابطه با ملکی که سال گذشته توسط وزارت دفاع فروخته شد بدین صورت بود که به جای روش مزایده مرسوم نهادهای دولتی، از روش حراج بورسی استفاده شد، در این روش نیز ابتدا پذیرش ملک صورت می گیرد که لازم است ملک به صورت غیر مشاع در اختیار نهاد عرضه کننده باشد و سپس فرآیند پذیرش در بورس کالا را طی کرده و اطلاعیه عرضه در سایت بورس منتشر می شود تا افراد خریدار آن را ببینند، متقاضیان خرید نیز اگر بخواهند می توانند به بازدید از ملک رفته و سپس در روز حراج شرکت کنند تا اگر برنده شدند ملک را به صورت صددرصدی خریداری کنند، لازم به ذکر است امکان معامله زیر قیمت پایه حراج که پیشنهاد نهاد عرضه کننده است وجود ندارد.

در نتیجه این فرآیند مشابه فرآیند بیرونی مزایده است اما به روش حراج بورسی شکل می گیرد، در ادامه این روند نیز مبایعه نامه توسط طرفین امضا می شود، در مبایعه نامه نیز مشخص است که سررسید تحویل و انتقال سند به چه صورت است.

وی ادامه داد: در رابطه با ملک وزارت دفاع نیز تمام این اتفاقات رخ داده است و مبایعه نامه امضاشده است، بانک اقتصاد نوین نیز سال گذشته این اقدام را انجام داده است، همچنین شرکت عمران شهرهای جدید که زیرمجموعه وزارت راه و شهرسازی است نیز در سال گذشته عرضه داشته است.

سرپرست مدیر مطالعات اقتصادی بورس کالا بیان کرد: بانک ها در گذشته بر این باور بودند که بانک مرکزی اعلام کرده تمام املاک مازاد باید از طریق مزایده به فروش برسد، بورس کالا این برداشت را داشت که حراج در بورس که دستورالعمل بازار فرعی را دارد نیز نوعی از مزایده است و بانک ها می توانند از بستر بورس برای این اقدام استفاده کنند که برخی از بانک ها با این برداشت حقوقی موافق بودند و برخی معتقد بودند بانک ها صرفا باید از طریق فرایندهای اداری تشریفات مزایده سنتی ملک خود را بفروشند.

در نهایت، طبق استعلام بورس کالا از بانک مرکزی مبنی بر اینکه آیا روش بورس کالا برای حراج املاک معادل با مزایده مدنظر این بانک است یا خیر، بانک مرکزی، دفتر ریاست جمهوری و پژوهشکده پولی و بانکی امکان استفاده از روش حراج بورس کالا را برای فروش املاک بانک ها تصریح کردند و طی نامه ای عنوان کردند که این روش حراج بورس کالا معادل مزایده بانک مرکزی است و در کل فرایندهای بورسی را شفاف تر از روش مزایده عادی شناسایی کردند.