ماجرای دستکاری شاخص بورس حقیقت دارد؟

شاخص کل بورس در واقع روند کلی حرکت بورس اوراق بهادار را نشان می دهد. همواره امکان دستکاری در قیمت سهام و شاخص‌ کل بورس از طریق تخلف در سفارش‌گذاری و برخی محدویت‌های معاملاتی وجود دارد اما نمی‌توان مستقیما روند شاخص کل را تغییر داد.

امیرمحمد گلوانی، کارشناس اقتصادی به بررسی شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران پرداخت و گفت: شاخص کل بر مبنای معیار وزنی لاسپیرز قرار دارد، می‌توان گفت شاخص کل، شاخصی وزنی است. در واقع وزن‌ها ارزش بازاری شرکت‌ها هستند به این معنا که هر چقدر ارزش بازاری شرکت‌ها بیشتر باشد، وزن و اهمیت بیشتری در شاخص کل دارند. بنابراین، تاثیر رشد یا افت آنها بر شاخص کل بیشتر است.

وی افزود: به لحاظ فنی و فرمولی امکان دستکاری شاخص کل وجود ندارد. با توجه به اینکه صندوق‌های شاخصی در بازار سرمایه وجود دارند در صورت دستکاری شاخص کل، این صندوق‌ها انحراف ایجاده شده را به وضوح نشان می‌دهند.

این کارشناس اقتصادی بیان کرد: اما موضوعی که به عنوان دستکاری شاخص کل در بازار عمومیت یافته، وضعیتی است که در آن اکثریت بازار با افت همراه می‌شوند اما با رشد نمادهای شاخص‌ساز، شاخص کل با رشد همراه شده یا افت آن به حداقل می‌رسد.

وی افزود: دستکاری در شاخص کل به موجب آنکه همچنان دولت نقش بزرگی در بازار سرمایه دارد، شدنی است. دولت، سهام قابل توجهی در شرکت‌های بزرگ بازار سرمایه که اغلب پتروشیمی، پالایشی، فلزی و معدنی هستند، دارد. بنابراین با اعمال نفوذ در این شرکت‌ها می‌تواند مانع افت قیمت سهام شرکت‌های مذکور شده و از طرفی دیگر شاخص‌سازی نیز انجام دهد.

گلوانی خاطرنشان کرد: اما باید این نکته را در نظر داشت که روند شاخص کل را نمی‌توان دستکاری کرد. روند شاخص کل بر مبنای واقعیت‌های اقتصادی است و حتی دولت هم نمی‌تواند آن را تغییر دهد. دولت‌ها تنها می‌توانند از طریق نوسانات چند روزه روند شاخص کل را مختل کنند اما توان تغییر و معکوس کردن آن را ندارند.