جزئیات جدید از عرضه خودرو در بورس

در جریان ۲۲۹امین جلسه شورای عالی بورس، وزیر صمت از ارزش‌گذاری ایران خودرو و سایپا خبر داد و با عرضه برخی خودروها در بورس موافقت کرد.

یادآوری می‌شود که ثبت سفارش دو محصول بهمن‌موتور (فیدلیتی و دیگنیتی) از ۱۱ خردادماه در بورس کالا آغاز شد و قرار بود این دو خودرو هجدهم خردادماه در تالار خودروی بورس کالا عرضه شوند. در حالی که قرار بود در این تاریخ ۴۳۰ دستگاه فیدلیتی و دیگنیتی در بورس کالا معامله شود، وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) طی دو نامه این عرضه را ملغی کرد.

این موضوع انتقاد کارشناسان اقتصادی و کارشناسان بازار سرمایه را در پی داشت و آن‌ها معتقد بودند که تصمیم‌هایی همچون تعلیق عرضه خودرو در بورس کالا، تنها می‌تواند بستر بروز رانت و معاملات غیرشفاف را در  بازار خودرو تعمیق کند و این موضوع به زیان تولیدکنندگان، سهامداران و مصرف‌کنندگان خواهد بود.

به دنبال آن، وزارت صنعت، معدن و تجارت در رابطه با این تصمیم توضیح داد: با توجه به شکاف بین عرضه و تقاضا، عملاً عرضه خودرو در بورس منجر به افزایش افسار گسیخته قیمت خودرو نسبت به قیمت‌ محصولات در کارخانه خواهد شد؛ بر این اساس ممکن است قیمت ثالثی در بازار شکل گیرد که فراتر از قیمت‌های کارخانه و قیمت در بورس باشد. ضمن اینکه تنها تفاوتی که طرفداران عرضه خودرو در بورس مطرح می‌کنند، دستیابی تولیدکننده به قیمت افزایش یافته، به‌جای دلال است. این استدلال زمانی معنا پیدا می‌کند که برای خودروهایی که با زیان عرضه می‌شوند، صدق کند؛ لذا در مورد خودروهایی با قیمت بالا که دارای سود منصفانه برای خودروساز است، کاربردی ندارد.

حال با توجه به موافقت مجدد وزارت صنعت، معدن و تجارت برای عرضه برخی خودروها در بورس، جزئیات موضوع را از وزارت صمت پیگیری کردیم.

وزارت صمت از ابتدا هم مخالف عرضه خودرو در بورس نبود

امید قالیباف- سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت- در این باره اظهار کرد: وزارت صمت از ابتدا مخالف عرضه خودرو در بورس نبوده است. در مرحله اول عرضه در سامانه یکپارچه هم که مخالف عرضه محصولات گروه بهمن (دیگنیتی و فیدلینی) بود، به این دلیل بود که مقرر شده بود، همه در یک جا تجمیع شوند و اینگونه نباشد که هر خودروسازی جداگانه بخواهد به دلخواه خود، خودرو عرضه کند؛ در اینجا وزارت صمت، محکم ایستاد و عرضه خودرو در بورس را لغو کرد.

برای خودروهای با امکان فروش بدون قرعه کشی، امکان عرضه در بورس نیز وجود دارد اما با هماهنگی

وی افزود: این موضوع تنها خواسته وزارت صمت نیز نبود، بلکه دادستانی و ریاست جمهوری نیز موضوع را خواستار شده بودند. پس از آن وزارت صمت احساس کرد برای برخی خودروها که تولید بیش از تقاضاست، امکان خروج از فرآیند قرعه کشی وجود دارد و طبیعتا امکان عرضه در بورس نیز فراهم است. در اتفاقی که روز گذشته (سه‌شنبه) در شورای عالی بورس رخ داد، در حقیقت شورای عالی بورس، بر درخواست وزارت صمت برای عرضه خودرو در بورس کالا صحه گذاشت؛ اما بالعکس موضوع بگونه‌ای اطلاع‌رسانی می‌شود که وزارت صمت با درخواست شورای عالی بورس مبنی بر عرضه خودروها موافقت کرده است. در حقیقت شورای عالی بورس برای آنکه خودروهای با میزان عرضه بیش از تقاضا بتوانند در بورس عرضه شوند، صحه گذاشته است.

سخنگوی وزارت صمت تاکید کرد: اساسا بحث عرضه خودرو در بورس در دستور شورای عالی بورس نبوده است و خود وزیر صمت مطرح کردند که این آمادگی برای عرضه برخی خودروها در بستر  بورس وجود دارد اما با هماهنگی وزار صمت. بنابراین خودروسازان بصورت دلبخواه نمی‌توانند در بورس یا حتی سامانه یکپارچه یا بازار آزاد عرضه کنند. این موضوع از نظر ما قابل قبول نیست اما با هماهنگی وزارت صمت عرضه خودروهایی که وزارت صمت تعیین خواهد کرد، قابل انجام است.

تصمیمی که وزارت صمت بگیرد، همه خودروسازان موظف به اجرا خواهند بود

او در پاسخ به اینکه کدام خودروها قابلیت عرضه خواهند داشت، گفت: همانطور که اشاره شد، خودروهایی که تولید آن‌ها برابر یا بیش از میزان تقاضا برای آن‌هاست، بالقوه می‌توانند در بورس هم عرضه شوند اما این بالقوه بودن، بدان معنا نیست که حتما وزارت صمت، اجازه دهد؛ لذا نیاز به بررسی دارد. بطور مثال فرض کنیم که وزارت صمت، تصمیم بگیرد خودروهای شاسی‌بلند در بورس عرضه شوند؛ در اینصورت تمام خودروسازان اعم از بخش خصوصی و شبه‌دولتی (ایران‌خودرو و سایپا) که خودروی شاسی‌بلند تولید می‌کنند، همگی باید در بورس عرضه کنند. همه مدل‌ها و توسط همه تولیدکنندگان باید در تنها از مسیر بورس باشد. تاکید می‌شود که این عرضه شاسی‌بلندها تنها یک نمونه به جهت تفهیم موضوع و منظور است.

قالیباف تصریح کرد: در مورد خودروهایی که تقاضا بسیار بیشتر از تولید است و اساس در حال حاضر موضوعیت برای عرضه بورس ندارند، طبعا اگر قرار باشد در بورس عرضه شوند، رقابت میان خریداران شکل خواهد گرفت و قیمت سومی شکل می‌گیرد که موجب سیگنال‌دهی به بازار و بر هم‌ریختگی آن شود؛ بنابراین این قبیل خودروها عرضه در بورس مطرح نیست.

وی در مورد زمان اجرا شدن این تصمیم نیز گفت: موضوع در حال بررسی‌های بیشتر است و هنوز برای زمان قطعی اجرا عرضه این خودروها در بورس تصمیمی گرفته نشده است.