آخرین وضعیت احیای برجام

 اولیانوف نماینده دائم روسیه در سازمان های بین المللی در وین روز دوشنبه در گفت و گو با شبکه تلویزیونی روسیه ۲۴ اظهار داشت: امکان احیای برنامه جامع اقدام مشترک درباره برنامه هسته ای ایران در شکل اولیه آن در یک و نیم تا دو ماه آینده روشن خواهد شد.

وی با بیان اینکه وضعیت پیرامون ایران روشن نیست، افزود: ما (کشورهای شرکت کننده در برجام) در مرحله انتقالی قرار داریم و در یک و نیم تا دو ماه این مساله واضح خواهد شد که آیا می توان احیای برجام را آغاز کرد یا اینکه معامله هسته ای تا پایان سال در وضع نیمه کامل باقی خواهد ماند.

توافق هسته ای که از تیرماه سال ۱۳۹۴ بعد از دو سال مذاکرات سخت حاصل شد، تاکنون با فراز و فرودهایی همراه بوده است. تکلیف امریکا که از اردیبهشت ۱۳۹۷ مشخص شد و ترامپ با خروج از توافق، تحریم های گذشته رو از سرگرفت.

سه کشور اروپایی شامل آلمان، فرانسه و انگلیس نیز با وجود حمایت سیاسی از برجام، نتوانستند سازوکارهای مالی با ایران را اجرایی کنند و در نتیجه حمایت آنها در سطح شعار باقی ماند.

در ارتباط با روسیه و چین اما وضعیت متفاوت است و مسکو و پکن همواره در عمل نشان داده اند که به توافق هسته ای پایبند مانده اند. نگاهی به اظهارات و اقدامات این دو عضو برجام برخلاف طرف غربی توافق، گویای این پایبندی است.

روسیه و چین مرداد ماه پارسال در صحن شورای امنیت در مقابل تیم ترامپ، حمایت عملی خود را از توافق به کاخ سفید مخابره کردند. وقتی شورای امنیت سازمان ملل برای رسیدگی به قطعنامه پیشنهادی آمریکا با هدف فعال سازی مکانیسم ماشه و نیز تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران تشکیل جلسه داد، تلاش کاخ سفید با شکست مواجه شد. ۱۱ نماینده حاضر در نشست به قطعنامه رای موافق ندادند و به رای ممتنع بسنده کردند اما همان طور که انتظار می‌رفت نمایندگان چین و روسیه با آن را مخالفت کردند؛ مخالفتی که افزون بر اهمیت برجام برای این دو عضو توافق، از نگاه برخی تحلیلگران بی‌ارتباط با فشارهای کاخ سفید بر پکن و مسکو در دولت ترامپ نبود.

همچنین چین و روسیه از نخستین کشورهایی بودند که بعد از اجرایی شدن رفع تحریم های تسلیحاتی بر پایه قطعنامه ۲۲۳۱، این حق ایران را به رسمیت شناختند. آنها در دولت بایدن نیز تلاش خود را برای بازگشت امریکا به توافق و لغو تحریم هایی که ترامپ در قالب کارزار فشار حداکثری علیه تهران اعمال کرد، به کار گرفته اند.

 نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین به تازگی برای همکاری با شرکت کنندگان در برجام به منظور احیای این توافق اعلام آمادگی کرد.

«میخائیل اولیانوف» نماینده این کشور خطاب به دفتر نمایندگی آمریکا در وین در توئیتی نوشت: شرکای آمریکایی خوش آمدید، روسیه برای همکاری با همه شرکت کنندگان برجام برای احیای هرچه سریعتر توافقنامه هسته‌ای آمادگی دارد.

این توئیت در واکنش به توئیت دفتر نمایندگی آمریکا در سازمان ملل در وین نوشته شد که در آن گفته شده بود «ایالات متحده آمریکا در هماهنگی نزدیک با شرکا و متحدان خود آماده از سرگیری تلاش‌های دیپلماتیک سازنده برای دستیابی به بازگشت متقابل به اجرای برجام است که دستاورد کلیدی دیپلماسی چندجانبه محسوب می‌شود.»

از طرفی چند روز پیش شاهد تاکید «سرگئی ریابکوف» معاون سیاسی وزیر امور خارجه روسیه بودیم که تاکید کرد «آنها باید در مسیر برداشتن تحریم‌ها پیش بروند. در شرایط کنونی به یک نیروی محرک [برای تغییر اوضاع] نیاز است. اما آنچه تاکنون تنها شاهد گسترش تحریم‌ها علیه ایران بوده‌ایم. بنابراین ایران نیز سیاست کاهش تدریجی پایبندی به تعهدات داوطلبانه خود ذیل برجام را در پیش گرفته و فعالیت‌های هسته‌ای خود را افزایش داده است.»

همچنین ریابکوف تصریح کرد «من بار دیگر به شما می گویم که یک حرکت مثبت از سوی آمریکا در این شرایط بسیار مهم است. ولی ما از طرف ایرانی نیز می‌خواهیم که خویشتن‌داری کند و دنبال ایجاد تنش نباشد.»

برداشتن گام نخست در برجام، موضوعی پربحث در هفته های اخیر بوده و مقامات کاخ کرملین نیز همانند تهران بر ضرورت برداشتن این گام از سوی کاخ سفید و بایدن تاکید دارند؛ کشوری که به صورت یکجانبه به توافق و تعهد خود پشت کرد و اکنون بر مطالبه ای گزاف در این زمینه دارد و خواستار بازگشت کامل تهران به توافق است.

چین نیز به عنوان عضوی از برجام و نیز یک عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل متحد در این مدت مواضعی تا حدی مشابه روسیه داشته است. پکن ضمن حفظ روابط دوستانه و روابط نزدیک اقتصادی با تهران به توافق هسته ای هم متعهد مانده است.