احیای برجام به بن بست خورد

پایگاه تحلیلی «پالتیکو» با اشاره به روند کند پیشرفت در مذاکرات درباره احیای برجام در «وین» گزارش کرد در صورتی‌که برجام در زمان فعلی احیا نشود، ممکن است هیچ‌وقت این اتفاق محقق نشود.

طبق این گزارش، دور چهارم مذاکرات کمیسیون مشترک برجام در وین روز جمعه هفته گذشته آغاز شد اما پیشرفت‌های اندکی در زمینه چگونگی رفع اختلافات برای لغو تحریم‌های ایالات آمریکا در قبال محدود شدن برنامه هسته‌ای ایران حاصل شده است.

این وبگاه آمریکایی سپس توضیح داد، علی‌رغم هفته‌ها مذاکره‌، دو طرف ایران و آمریکا همچنان درگیر این هستند که آمریکا در حال حاضر باید چه تحریم‌هایی را بردارد و همچنان اختلافاتی در خصوص اقداماتی وجود دارد که می‌بایست برای پیشرفت‌های هسته‌ای ایران از زمان خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ تاکنون در پیش گرفت.

این گزارش همچنین با اشاره به تأثیر روند انتخابات ریاست‌جمهوری ایران در تاریخ ۱۸ ژوئن (۲۸ خردادماه) در تداوم مذاکرات برجامی ادامه داد که احتمال می‌رود که دور کنونی مذاکرات وین حداقل در این هفته ادامه داشته باشد.

پالتیکو ادامه داد، یکی از دیپلمات‌هایی که در زمینه مذاکرات وین فعالیت دارد، طی مصاحبه‌ای اعلام کرد: «زمانی‌که یک مدیر جدید (رئیس‌جمهور) در ایران روی کار بیاید، ممکن است امور بسیار پیچیده‌تر شود. هدف این دور چهارم (مذاکرات)، رسیدن به یک محتوای منسجمی است که شامل عناصر پایه‌ای و اساسی یک توافق می‌شود که البته این یک هدف بسیار بلندپروازانه است و تضمینی برای دستیابی به آن وجود ندارد».

از طرف دیگر، نمایندگان انگلیس، فرانسه و آلمان در بیانیه‌ای مشترک در خصوص اهمیت عنصر زمان در مذاکرات برای احیای برجام تصریح کردند: «کارهای زیادی داریم و زمان اندکی باقی مانده است. با وجود این پیشینه، ما همچنان برای حصول پیشرفت‌های بیشتر امیدواریم».

بنا بر این گزارش، در حال حاضر نزاع اصلی در خصوص نوع و تعداد تحریم‌هایی است که ایالات متحده باید بردارد.

«دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور پیشین آمریکا در سال ۲۰۱۸ به صورت یکجانبه از برجام خارج شد و تحریم‌های اقتصادی شدیدی را علیه جمهوری اسلامی ایران وضع کرد و علاوه بر بازگرداندن تحریم‌هایی که طبق برجام برداشته شده بود، تحریم‌های غیرمرتبط با برنامه هسته‌ای ایران علیه جمهوری اسلامی تحمیل کرد به امید آن که ایران را وادار به موافقت با توافق مورد قبول آمریکا کند که این اقدام نه تنها نتیجه‌بخش نبود بلکه ایران را وادار کرد تا پس از بدعهدی کشورهای اروپایی به تعهداتشان ذیل برجام، اقداماتی را در جهت کاهش تعهدات برجامی خود بردارد.

علی‌رغم آن که مقام‌های جمهوری اسلامی تأکید کرده‌اند که آمریکا باید برای بازگشت مجدد به برجام تمامی تحریم‌های ایران با هر عنوانی را لغو کند اما واشنگتن تنها برای لغو برخی تحریم‌های ایران ابراز آمادگی کرده است.

طبق این گزارش،‌ یکی از مقام‌های ارشد وزارت خارجه آمریکا درباره برداشته شدن تحریم‌های واشنگتن علیه تهران گفته است: «اگر به این باور برسیم که حفظ یک تحریم خاص با بازگشت به برجام ناسازگار است، آمادگی داریم آن (تحریم) را برداریم اما اگر متقابلاً احساس کنیم که حفظ آن (تحریم) با برجام سازگار است، آن (تحریم‌ها) را حفظ خواهیم کرد».

با این حال مقام‌های جمهوری اسلامی ایران بارها تأکید کرده‌اند که ایالات متحده نه تنها باید تمامی تحریم‌ها را لغو کند بلکه ایران باید به صورت مستقل لغو تحریم‌ها را راستی‌آزمایی کند.

پالتیکو سپس گزارش کرد که از نظر ایالات متحده، درخواست ایران برای لغو تمامی تحریم‌ها «حداکثرگرایی و غیرواقعی است».

وی در این خصوص گفت: «ایران بیشتر از شروط و الزامات برجام، از ایالات متحده درخواست و تقاضا دارد».

این وبگاه آمریکایی در خصوص دیگر موانعی که در مسیر پیشرفت مذاکرات احیای برجام وجود دارد، نوشت که نکته مهم دیگر، روشن و شفاف‌سازی گام‌های خاصی است که ایران باید برای بازگشت به تعهداتش ذیل برجام بردارد.

طبق این گزارش، مقام‌ آمریکایی وزارت خارجه که خواسته نامش فاش نشود، با اشاره به این مورد توضیح داده است: «ما باید راه‌هایی را برای رسیدگی به این مسئله پیدا کنیم».

این مقام آمریکایی در گفت‌وگو با پالتیکو با انداختن توپ در زمین ایران گفت که با تصمیم سیاسی ایران می‌توان به درک «نسبتاً سریع» برای بازگشت به یک سازش متقابل دست یافت.

پالتیکو سپس ادامه داد علی‌رغم آن که نشست شورای امور خارجی اتحادیه اروپا قرار است امروز (دوشنبه) برگزار شود و علی‌رغم آن که روز پنجشنبه (۱۳ می، ۲۳ اردیبهشت ماه) احتمالاً عید فطر خواهد بود، مذاکره‌کنندگان برجام با در نظر گرفتن اهمیت عنصر زمان احتمالاً حداقل هفته جاری را برای دور چهارم مذاکرات در وین بمانند.

این وبگاه آمریکایی در پایان به نقل از دو دیپلمات غربی گزارش کرد که احتمال تمدید توافق موقت بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که ۲۱ می (۳۱ اردیبهشت ماه) منقضی می‌شود، وجود دارد.

طبق توافق ایران و آژانس، بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنان دسترسی به سایت‌های مهم هسته‌ای ایران را حفظ خواهند کرد اما پس از منقضی شدن این توافق، در صورت عدم لغو تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی، مقام‌های ایران بر اساس ضرب‌الاجل تعیین کرده، دسترسی بازرسان به سایت‌های مهم هسته‌ای را قطع خواهند کرد و اطلاعاتی که در دوربین‌های آژانس ضبط شده و ایران آن را محفوظ نگه داشته، از بین خواهند برد.

گزارش پالتیکو در حالی منتشر شده است که «ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا شامگاه دوشنبه در جمع خبرنگاران مدعی شد که ورود به برجام مانعی برای اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران به بهانه مسائل غیرهسته‌ای ایجاد نمی‌کند.

وی در ادامه تأکید کرد که که دولت بایدن تحریم‌های اعمال‌شده به بهانه‌های ادعایی «تروریسم» را رفع نخواهد کرد.

دولت پیشین آمریکا به ریاست «دونالد ترامپ» بعد از خروج از برجام، علاوه بر بازگرداندن تحریم‌های رفع‌شده به موجب این توافق علیه ایران، برخی از اشخاص و نهادهای ایران که قبلاً به بهانه‌های هسته‌ای در فهرست تحریم قرار گرفته بودند را با برچسب‌های دیگری نظیر «تروریسم» یا «سلاح‌های کشتار جمعی» نیز در فهرست تحریم قرار داد.

هدف دولت ترامپ از این اقدام آن‌طور که مشاوران غیررسمی‌اش اذعان کرده‌اند دشوار کردن بازگشت دولت بعدی آمریکا به توافق هسته‌ای بود. 

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در این نشست خبری تأکید کرد چنانچه آمریکا به برجام بازگردد باز هم ایران را در حوزه های دیگری نظیر فعالیت‌های منطقه‌ای، «حقوق بشر» و «تروریسم» تحت فشار قرار خواهد داد.

دولت آمریکا به ریاست جو بایدن مدعی است در تلاش است از طریق مذاکرات جاری در شهر وین زمینه‌های بازگشت کشورش به برجام را فراهم کند. از جمله مهم‌ترین موانع در این مذاکرات حل و فصل اختلافات بر سر تحریم‌هایی است که آمریکا برای پایبند شدن به برجام بایستی رفع کند.

سخنگوی وزارت خارجه امریکا در کنفرانس خبری شامگاه دوشنبه خود در این باره تأیید کرد «چالش‌های بزرگی» در این مذاکرات وجود دارند که بایستی رفع شوند. او گفت: «همان‌طور که شنیده‌اید ارزیابی ما کماکان این است که چالش‌های مهمی هستند که باقی مانده‌اند و شکاف عمیقی بین جایی که ایرانی‌ها هستند و جایی که ما فکر می‌کنیم باید باشند تا به برجام پایبند شوند، وجود دارد.»