'نه' کنگره آمریکا به ترامپ؛ منتظر بازگشت برجام باشیم؟

برتری دمکرات‌ها در انتخابات میان دوره‌ای کنگره با به‌دست گرفتن مجلس نمایندگان امریکا بار دیگر تعادل را به فضای سیاسی این کشور بازگرداند و به نظر می‌رسد که با این 'نه' جامعه امریکا به ترامپ، اکنون زمان نظارت و محدودسازی قدرت او فرارسیده است.

گسترش‌نیوز - ساختارکنگره بازتابی از انگیزه بنیانگذاران امریکا برای حفظ ساختار فدرالی و استقلال ایالت‌های این کشور است؛دراین میان مجلس نمایندگان نشان دهنده سهم ایالت‌ها در تصمیم گیری‌های پارلمانی براساس جمعیت و در مقابل مجلس سنا با اختصاص دو سهمیه به هر کدام از ایالت‌ها با ۱۰۰ کرسی تعادل قوا را بین ایالت‌های کم جمعیت ‌تر و پر جمعیت حفظ می‌کند.

کنگره ۱۱۵این کشور به روزهای پایانی خود رسیده و اکنون پس از کارزارهای انتخاباتی پرخرج، انتخابات روز گذشته میان دوره‌ای کنگره در۵۰ ایالت این کشور اغاز شد ونتایج نشان می‌دهد که کنگره ۱۱۶امریکا درساختمان کنگره موسوم به 'کپیتال هیل'بااکثریت دمکرات‌ها در مجلس نمایندگان و اکثریت جمهوریخواهان سنا آغاز به کار خواهد کرد.

آخرین نتایج انتخابات کنگره امریکا نشان می‌دهد که از مجموع ۴۳۵کرسی مجلس نمایندگان براساس آرای شمرده شده، تاکنون نتایج ۴۲۰کرسی مشخص شده است که ۲۲۱کرسی متعلق به دمکرات‌ها و ۱۹۹ کرسی نیز به نمایندگان جمهوریخواهان تعلق دارد. به این ترتیب پیروزی دمکرات‌ها قطعی است.

اکنون شاید پرسش اساسی برای بسیاری از ناظران سیاسی حوزه امریکا این باشد که پیروزی دمکرات‌ها در مجلس نمایندگان و از دست رفتن رهبری جمهوریخواهان در کنگره چه تاثیری بر سیاست‌های کاخ سفید و سیاست داخلی وخارجی خواهد شد؟

در حوزه سیاست خارجی که مهم‌ترین حوزه و مناقشه آمیزترین بخش اقدامات ترامپ است، کنگره تنها نقش مشورتی دارد. در ساختار سیاسی امریکا، رئیس‌جمهوری از قدرت اجرایی بالایی در حوزه سیاست خارجی برخوردار است اما این به معنای فقدان ساز وکار در کنگره برای اعمال فشار و محدودسازی قدرت رئیس‌جمهوری نیست. کنگره امریکا و دمکرات‌ها می‌توانند از طریق برخی کمیته‌ها به ویژه کمیته تخصیص بودجه یا کمیته راهها و روش‌ها در مجلس نمایندگان و کمیته روابط خارجی سنا اقدامات محدودساز خود را دنبال کنند.

مجلس نمایندگان دارای ۱۹ کمیته و سنا دارای ۱۶ کمیته است. تقریباً کلیه طرح‌ها و لوایح قانونی پیش از بررسی در صحن مجالس نمایندگان و سنا برحسب موضوع به کمیته‌های اصلی ارجاع می‌شوند و سپس برای تصویب نهایی دراختیار کل نمایندگان قرار می‌گیرند.

اما تغییرات کنگره امریکا می‌تواند در حوزه سیاست خارجی بر دو موضوع مهم روابط امریکا و روسیه و برجام تاثیرگذار باشد.در موضوع روسیه با توجه به پیشینه فشار دمکرات‌ها درباره دخالت ادعایی و احتمالی روسیه در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ امریکا، احتمال نقش آفرینی کنگره و فشار بر دولت ترامپ افزایش خواهد یافت.

در حوزه برجام، اگرچه دولت ترامپ در ۱۸ اردیبهشت از این توافق خارج شد و دو دور تحریم‌های ضد ملت ایران را به مرحله اجرا گذاشت اما واقعیت این است که حداقل براساس ظرفیت‌های قانونی موجود در امریکا، کنگره در صورت اراده هر دو شاخه آن یعنی مجلس نمایندگان امریکا و مجلس سنا توانمندی ملزم کردن دولت برای بازگشت به برجام را دارد.

اما اساسا چنین روندی می‌تواند با ارائه یک طرح از سوی یکی از نمایندگان دو شاخه کنگره و تصویب آن انجام شود. البته نباید فراموش کرد که دونالد ترامپ به عنوان رئیس‌جمهوری امریکا حق وتوی مصوبات کنگره را دارد و تنها در صورتی که مصوبه فوق با رأی دو سوم در هر دو شاخه کنگره به تصویب برسد، امکان بی‌اثر کردن قانون فوق فراهم می‌شود.

در فرجام به نظر می‌رسد که کنگره امریکا اکنون با برتری دمکرات‌ها در مجلس نمایندگان و حفظ اکثریت سنا توسط جمهوریخواهان از وضعیتی پیچیده برخوردار است، از یک سو روند توازن نیروها در دو قوه قانونگذاری حفظ شده و از سوی دیگر برتری دمکرات‌ها در عمل به معنای نه بزرگ امریکا به جمهوریخواهان و سیاست‌های ترامپی است. اما آینده هرچه که باشد، امریکا و دولت ترامپ روزهای سختی را پیش رو خواهد داشت.

منبع: ایرنا