ریشه یابی چالش‌های اقتصاد و صنعت نمایشگاهی کشور

بسیاری از کارشناسان و پیشکسوتان صنعت نمایشگاهی بر این باورند که فعالیت‌های نمایشگاهی علی‌رغم اینکه در خدمت صنایع مختلف هستند، هنوز به عنوان یک صنعت مستقل شناخته نشده و در واقع جایگاه اصلی خود را در اقتصاد ایران پیدا نکرده است. مهم‌ترین آثار صنعت نمایشگاهی در انتقال تبادل اطلاعات تجاری، سرمایه‌گذاری، شاخص رقابت‌بندی، ارتقای کمی و کیفی دیده می‌شود. کارشناسان این حوزه معتقدند که فعالان صنعت نمایشگاهی نیازمند تغییر نگاه‌های غلط نسبت به این صنعت هستند و تا زمانی که رویکردها و رویه‌های غلط تداوم داشته باشد با چالش‌های موجود مواجه خواهیم بود.

از طرفی صنعت نمایشگاهی کشور که متاثر از تحریم‌ها دوران سختی را سپری می‌کرد با شیوع ویروس کرونا در اواخر سال گذشته سال سختی را پشت سرگذاشت.

برخی از سایت‌ها هنوز و پس از گذشت بیش از یک سال از شیوع ویروس کرونا در کشور هنوز موفق به برگزاری رویداد نمایشگاهی نشده‌اند و ازاین‌جهت با ضرر و زیان فراوانی روبرو شده‌اند. یکی از این سایت‌ها، سایت نمایشگاهی شهر آفتاب است. این سایت که با هدف تاسیس بزرگ‌ترین نمایشگاه خاورمیانه ساخته شد مشکلات عدیده‌ای را پشت سر می‌گذارد.

در همین رابطه با محمد رئوف قادری، مدیرعامل نمایشگاه بین‌المللی شهر آفتاب به گفتگو نشستیم.

عوامل تاثیرگذار بر صنعت نمایشگاهی

محمدرئوف قادری با بیان اینکه  صنعت نمایشگاهی کشور طی سال‌های گذشته از دو عامل بسیار مهم تاثیر گرفته است اظهار داشت:  «تحریم‌ها یکی از عوامل تاثیرگذار بر صنعت نمایشگاهی کشور است  و ازآنجاکه فعالیت‌های نمایشگاهی یک فعالیت اقتصادی بین‌المللی هستند از رویدادهای بین‌المللی و سیاسی، تاثیر می‌گیرند و متاسفانه تحریم‌ها موجب شده که حضور و فعالیت کشور ما در عرصه بین‌الملل بسیار کمرنگ شود».

وی در ادامه از شیوع ویروس کرونا به عنوان دومین عامل تاثیرگذار بر صنعت نمایشگاهی کشور یاد کرد و گفت: «شیوع این ویروس عملاً فعالیت‌های داخلی نمایشگاه‌ها را تحت‌الشعاع خود قرار داد و موجب شد که برای مدت نزدیک به یک سال فعالیت‌های نمایشگاهی به اغما برود. به عبارتی می‌توان گفت شیوع این ویروس موجب رکود بی‌سابقه در حوزه نمایشگاهی کشور و تضعیف شدید نمایشگاه‌ها شد. ما با اعمال تحریم‌ها و شیوع ویروس کرونا به این نتیجه رسیدیم که برگزاری نمایشگاه‌های فیزیکی دستخوش تغییر شده است و ما ناگزیر هستیم که بسته به شرایط، تصمیم‌گیری‌های صحیح و متناسب داشته باشیم. از طرفی نیز ما به این نتیجه رسیدیم که باید راهکاری پیدا کنیم که صنعت نمایشگاهی کشور از بحران‌های بین‌المللی و منطقه‌ای تاثیر نگیرد».

ضعفی بزرگ در صنعت نمایشگاهی

قادری افزود: «تاثیرپذیری مستقیم صنعت نمایشگاهی کشور از کرونا و تحریم‌ها ثابت کرد که ضعفی بزرگ در صنعت نمایشگاهی کشور وجود دارد. این موضوع به ما نشان داد که ما در حوزه سیاست‌گذاری دچار اشکال هستیم و سیاست‌گذاران حوزه نمایشگاهی و متولیان این صنعت توجهی به رسالت عظیم خود ندارند. متاسفانه سیاست‌گذاران در حوزه نمایشگاهی به سمت تصدی‌گری حرکت کرده‌اند. هنگامی‌که سیاست‌گذار مشغول تصدی‌گری می‌شود نمی‌تواند تحلیل درستی از اوضاع فعالیت مدنظر داشته باشد. وقتی تحلیل و ارزیابی درستی از این صنعت وجود نداشته باشد نمی‌توان برنامه‌ریزی درستی را ارائه داد».

مدیرعامل شهر نمایشگاهی با بیان این‌که بزرگ‌ترین چالش فعالیت‌های نمایشگاهی در کشور در حوزه سیاست‌گذاری است گفت: «ایران در خاورمیانه حدود یک قرن پیش، نخستین کشوری بود که در نمایشگاه بین‌المللی لندن حضور پیدا کرد و آن زمانی بود که برخی کشورها تصوری از نمایشگاه‌ها نداشتند. اما امروزه ما می‌بینیم که همان کشورها با سرعت سرسام‌آوری و با برنامه‌ریزی‌های صحیح و همچنین سیاست‌گذاری‌های منطقی و اصولی در سطح بین‌الملل، حرفی برای گفتن دارند اما فعالیت‌های نمایشگاهی در کشور ما به حاشیه رفته است؛ چراکه سیاست‌گذاران و متولیان اصلی برنامه‌ریزی برای حوزه نمایشگاهی وظیفه اصلی خود که سیاست‌گذاری برای این حوزه است را فراموش کرده و به حوزه تصدی‌گری ورود کرده‌اند».

ریشه اصلی بیماری اقتصاد ایران چیست؟

قادری با بیان این که متاسفانه اقتصاد کشور ما دولتی است بیان کرد: «همین موضوع ریشه اصلی بیماری اقتصاد ایران است. ما در بحث قانون، قوانین بسیار مدونی داریم. قانون، اقتصاد را به ۳ بخش دولتی، تعاونی و خصوصی تقسیم‌ کرده است. هدف از تدوین این قانون این بود که دولت در حوزه اقتصاد نقش خود را کمرنگ و فعالیت‌های خود را بیشتر معطوف به سیاست‌گذاری، مدیریت، برنامه‌ریزی و نظارت کند و عرصه را برای فعالیت بخش خصوصی باز کند. به نحوی می‌توان گفت که استراتژی قانون‌گذار این بود که اقتصاد دولتی فضا را برای بخش خصوصی هموار کند تا اقتصاد ما این سمت کشیده شود. اما ازآنجاکه در درون اقتصاد دولتی، رانت وجود دارد این اتفاق رخ نداد».

وی با بیان اینکه اشخاص زیادی طی دهه‌های گذشته از اقتصاد دولتی سوءاستفاده کرده‌اند گفت: «از طرفی شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی تبدیل به حیات خلوت دولت‌ها و محلی برای دادوستدهای اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و حتی دست‌به‌دست شدن قدرت شده‌اند. در بسیاری از مواقع مشاهده ‌شده که در کشور ما، متاسفانه قدرت تحت تاثیر اراده‌های پشت پرده شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی جا به جا شده است. در دنیای سیاست و مدیریت جهانی امروز قدرت و ثروت با یکدیگر عجین شده‌اند. این دو موضوع به‌ندرت با یکدیگر عجین می‌شوند مگر در اقتصاد دولتی که عموماً در این اقتصاد قدرت و ثروت یکدیگر را پشتیبانی می‌کنند. وقتی‌که به حوزه‌های سیاسی و اجتماعی رجوع می‌کنیم می‌بینیم که هدف فعالیت‌های تمام احزاب، گروه‌های سیاسی و شخصیت‌های فعال در جامعه مدنی فقط رسیدن به قدرت است. حال هنگامی‌که این قدرت و ثروت در اختیار یک رانت، آن هم رانت حکومتی قرار می‌گیرد به‌طورقطع امکان رقابت به صفر خواهد رسید. به عبارتی می‌توان گفت در این شرایط ما نمی‌توانیم شاهد رقابت جدی بخش خصوصی با بخش دولتی باشیم. چراکه دست بخش خصوصی به‌جایی بند نیست و بخش دولتی از رانت ایجاد شده با ابزار حاکمیت استفاده می‌کند. اگر هم رقابتی میان این دو بخش شکل بگیرد قطعاً رقابتی غالب و مغلوب خواهد بود».

مدیرعامل شهر نمایشگاهی آفتاب افزود: «این موضع سبب می‌شود که اقتصاد ما رشد نکند و تحت‌تاثیر تحریم‌ها به اقتصادی بیمار تبدیل شود. حال اگر این اقتصاد در ید بخش خصوصی بود ما به راحتی می‌توانستیم از تحریم‌ها گذر کنیم. چراکه تحریم‌ها نمی‌توانند بخش خصوصی ما را هدف قرار دهند. تاکنون هر سازمان، شرکت یا فردی تحریم شده بدون شک به دلیل داشتن فعالیت‌های اقتصادی در حوزه دولتی بوده است. یعنی به نوعی تحریم‌ها توانستند اقتصاد وابسته به دولت را هدف قرار دهند».