چگونه بازار ونزوئلا و تاجیکستان را از دست دادیم؟

مقرر شده بود که تا پایان برنامه ششم توسعه ۲۵٪ درآمد صادراتی کشور از طریق صادرات خدمات فنی مهندسی محقق شود. امروزه که در آستانه سر رسید برنامه ششم توسعه قرار داریم تا چه میزان از این هدف گذاری محقق شده است؟

خبرنگار سرویس تجارت گسترش نیوز برای دریافت پاسخ این سوال گفتگویی را با سادینا آبایی نایب ‌رئیس کمیسیون احداث، خدمات فنی و مهندسی اتاق ایران ترتیب داده است که در ادامه مطالعه خواهید کرد. با گسترش نیوز همراه باشید.

آبایی در ابتدای این گفتگو اظهار داشت: متاسفانه ما در کشور آمار و اطلاعات دقیقی که بر اساس آن بتوانیم برنامه ریزی کنیم یا اطلاعات کسب کنیم نداریم. بنابراین به ناچار مجبوریم که از آمار تقریبی صحبت کنیم. قطعا وضعیت کنونی نشان می دهد که ما در هدف گذاری صادرات خدمات فنی مهندسی در برنامه ششم توسعه موفق عمل نکرده ایم. نه تنها حوزه خدمات فنی و مهندسی با این عقب افتادگی روبرو است بلکه در هیچ کدام از قسمت های این برنامه توسعه ما موفق نشدیم به درصد مورد نیاز خود برسیم. چرا که ما برنامه ها را صرفا بر روی کاغذ می نویسیم تا برای عده ای خاص فرصت آفرینی کنیم.

وجود مشکلات زیرساختی فراوان در کشور

وی افزود: هر برنامه ای نیازمند برخی توانمندی های مدیریتی دارد. کارآمدی مدیریت در نیل به اهداف تعیین شده نفش بسیار مهمی دارد. از طرفی زیر ساخت های عملیاتی شدن برنامه های مورد نظر نیز باید در دسترس باشد تا بتوان به حصول نتیجه امیدوار بود. متاسفانه امروزه زیرساخت های کشور ما با کمبودها و نقص های فراوانی روبرو است. خدمات فنی مهندسی تعاریف گسترده ای دارد و به عبارتی می توان گفت که طیف های مختلفی را در چارچوب خود قرار می دهد. یکی از این طیف ها، طیف احداث است که پیشران حضور در کشورهای دیگر است. آیا شرایط برای تحقق این امر محقق است؟

نایب ‌رئیس کمیسیون احداث، خدمات فنی و مهندسی اتاق ایران همچنین گفت: همکاران ما در حوزه احداث از پیمانکاران بزرگ و حتی بین المللی هستند اما برای حضور در بازارهای جهانی عوامل بسیاری هستند که باید دست به دست یکدیگر بدهند تا صادرات خدمات فنی و مهندسی انجام شود. ساده ترین ابزار برای ورود به هر مناقصه ای ضمانت نامه است. آیا ما امروزه ما قدر به صادر کردن این ضمانت نامه هستیم؟ خیر! ما حتی امکانات الفبای صادرات را نیز نداریم. برخی از شرکت ها با حضور مستمری که در بین الملل دارند و از قدیمی های این حوزه هستند با روش ها و قبول سختی های متعدد اندک صادراتی را انجام می دهند.

بی مهری به متخصصان ایرانی در جوامع بین المللی

آبایی افزود: معمولا در مناقصات بین المللی روابط سیاسی از اهمیت بیشتری نسبت به روابط تجاری برخوردار هستند. از آنجا که روابط سیاسی ما با دیگر کشورها مناسب نیست روابط تجاری ما نیز حرفی برای گفتن ندارد. وقتی شرکت های ایرانی پس از طی مراحل سخت و نفس گیر برای دریافت ضمانت نامه موفق شوند در مناقصات شرکت کنند ولو با ارائه بهترین طرح و درخواست کمترین هزینه به دلیل ایرانی بودن مورد بی مهری شدید قرار می گیرند. این موضوعات تبعاتی است که علی رغم توان بالای حوزه خدمات فنی مهندسی کشور به دلیل مسائل سیاسی رخ می دهد.

از دست رفتن بازارهای بین المللی

وی در ادامه گفت: سابق بر این ایران در کشورهایی مانند تاجیکستان، ونزوئلا و... اقدام به ساخت سد، تونل، ساختمان و مواردی از این قبیل می کردیم. امروزه باید اذعان داشت که این بازارها دیگر از آن ما نیستند. وقتی ما حضور مستمر در یک بازار نداشته باشیم خواه و ناخواه بازی را به رقیبان قدر خود واگذار کرده ایم. رقبای ما همواره به قدرت خود اضافه می کنند اما متاسفانه ما نه تنها از این قافله عقب مانده ایم بلکه فکر و ایده ای نیز برای افزایش قدرت خود برنامه ریزی نکرده ایم. البته شرکت هایی هستند که هنوز هم توان مقابله و حضور در بازار های بین المللی را دارند. به عنوان مثال شرکت کیسون به سختی خود را در بازار دنیا حفظ کرده است.

نایب‌رئیس کمیسیون احداث، خدمات فنی و مهندسی اتاق ایران همچنین گفت: حضور ایران در بازار بین الملل تنها بر اساس توان شرکت ها است؛ وگرنه ما یک چارچوب و دستورالعمل مشخصی برای حضور ایران در بازارهای بین المللی در حوزه خدمات فنی مهندسی تعریف نکرده ایم تا فعالان این حوزه بر اساس پارامترهای مشخص وارد بازار بین الملل بشوند. متاسفانه شعارهای خوبی در این خصوص از مسئولان مربوطه شنیده می شوند اما متاسفانه وقتی به مرحله عملیاتی می رسیم خبری از اقدات موثر نیست. این موضوع در حوزه های مختلف مانند کشاورزی، فناوری اطلاعات و ارتباط و دیگر بخش ها نیز کاملا مشهود است. در کمال تاسف امروزه تولیدکنندگان ما با برند کشورهای دیگر وارد بازارهای جهانی می شوند.

کشت های فراسرزمینی

آبایی در ادامه با اشاره به موضوع کشت های فراسرزمینی، تصریح کرد: کشورهای مختلف به منظور تامین و حفظ منابع زیزمینی، خاک و امنیت غذایی خود در کشورهایی که از نظر آب و هوایی و دیگر شرایط مناسب دارند اقدام به اجازه یا خرید زمین می کنند و با کشاورزی بر روی آن زمین ها خدمات فنی و مهندسی را انتقال می دهند. متاسفانه این بخش نیز در کشور ما دچار مشکل است و در کمال تاسف باید اذعان داشت که شعارهای مطرح شده در این حوزه نیز تا امروز صرفا در حد حرف باقی مانده است.