چند درصد از جمعیت کشور سالمند هستند؟

محمد تقی جغتایی در نشست خبری که به مناسبت فرارسیدن «روز جهانی سالمند» در استودیو سلامت وزارت بهداشت و به صورت ویدیو کنفرانس برگزار شد، درخصوص تأثیر کرونا بر ارائه خدمات سلامت به سالمندان، بیان کرد: به طورکلی، کرونا در ارائه خدمات سلامت تاثیراتی گذاشته است و توصیه می ‌شود مردم خدماتی را که ضروری نیستند تا حد امکان به تاخیر بیندازند، اما نباید به سلامتی ‌شان آسیب برسد.

وی افزود: وزارت بهداشت چند پروتکل را تدوین و ابلاغ کرده است، برطبق این پروتکل ها، یک بحث این است که چگونه در شرایط پاندمی کرونا از سالمندان و افراد دچار معلولیت مراقبت شود. در عین حال، به مراکز ارائه خدمت سالمندان نیز دستورالعمل‌ هایی ابلاغ شده که سالمندان بتوانند تحت این دستورالعمل، به مراکز ارائه خدمات مراجعه و خدمت مورد نیازشان را دریافت کنند و پیرو همین اقدام، میزان مراجعه سالمندان به مراکز بیشتر شده است.

وی افزود: در عین حال یکی از سیاست‌ های وزارت بهداشت پزشکی از راه دور و توانبخشی از راه دور است، حال اگر بتوانیم توانبخشی از راه دور را دنبال کنیم و برنامه‌ های آن تدوین شود، برای ارائه خدمات مشاوره ای و توانبخشی به سالمندان بسیار موثر است.

حدود ۹.۲۸ درصد از جمعیت کشور، سالمند هستند

جغتایی با بیان اینکه کرونا اثرات روانی در تمام اقشار و از جمله در سالمندان داشته است، ادامه داد: در حال حاضر حدود ۹.۲۸ درصد از جمعیت کشور، سالمند هستند. بر این اساس، حدود هشت میلیون نفر جمعیت سالمند در کشور داریم. این درحالیست که این جمعیت در سال ۱۳۵۵ حدود پنج درصد بودند. حال پیش ‌بینی می‌شود که در سال ۱۴۲۰، جمعیت سالمند به ۲۰ درصد جمعیت کشور برسد، یعنی تعداد سالمندان در کشور دو برابر می ‌شود.

وی گفت: به دلیل اقدامات خوبی که در ۳۰ تا ۴۰ سال اخیر در کشور انجام شده، میزان امید به زندگی بالا رفته و باعث شده که تعداد جمعیت سالمند افزایش یابد که گام مثبتی است. باید توجه کرد که در سال ۱۳۵۵ میزان امید به زندگی ۵۷ سال بود، درحالی که در سال ۱۳۹۵ میزان امید به زندگی در کشور به بالای ۷۰ سال رسیده است. به این معنی که امید به زندگی در کشور ۲۳ سال افزایش یافته است که حاصل آن این است که جمعیت سالمند روزبروز افزایش می‌ یابد. این موضوع نشان می‌ دهد نظام بهداشتی ما خوب عمل کرده و از جهتی افراد با تجربه ای در کشور داریم. در عین حال، این موضوع طبییعی هم است. زیرا سن که بالا می‌ رود، بیماری‌ های زمینه ‌ای هم بیشتر می‌ شود. بر همین اساس از سال‌ ها قبل در وزارت بهداشت برنامه‌ های متعددی با همکاری ارگان‌ ها و سازمان ‌هایی مانند بهزیستی، وزارت رفاه و سازمان مدیریت داشتیم.

جغتایی با بیان اینکه بر همین اساس سند ملی سالمندان تهیه شد، گفت: چند سالی بود که به دنبال این سند بودیم که طی دو سال گذشته در شورای عالی سلامت و امنیت غذایی تصویب شد و سپس از سوی سازمان بهزیستی و وزارت رفاه ابلاغ شد. البته مسئولیت بخشی از اقدامات موجود در این سند، برعهده وزارت بهداشت بوده و وزارت بهداشت متولی آن است و بخشی هم مربوط به سازمان بهزیستی و وزارت رفاه است. آنچه به وزارت بهداشت برمی‌ گردد، توانمندسازی سالمندان، پیشگیری و ارائه خدمات درمانی و خدمات توانبخشی پزشکی است.

وی ادامه داد: لازمه ارائه این خدمات، این بود که ابتدا نیروی انسانی تامین شود. از سال ‌های قبل دوره‌ هایی برای پزشکان عمومی که در مراکز سالمندی کار می‌کنند، برگزار شد و خوشبختانه نیرو برای این حوزه تربیت می‌شود. همچنین در سال گذشته فلوشیپ روانپزشکی سالمندان تاسیس شد که به صورت تخصصی دوره ‌ای اختصاصی در حوزه سالمندان می‌ گذرانند. همچنین گرایشی در حوزه پرستاری سالمندان ایجاد شده است. در عین حال مباحث سالمندی در برنامه آموزشی رشته پزشکی وارد شده و بخشی از آن در حال ورود به این آموزش‌ها است. در عین حال، دوره‌های PHD یا دکترای سالمندشناسی برای برنامه‌ ریزی در این حوزه در کشور ایجاد شده است که اکنون در حال تربیت نیروی انسانی در این حوزه هستیم. همچنین مراکز تحقیقاتی هم در این زمینه دایر شده اند.

ضرورت ادغام خدمات سالمندی در نظام شبکه

وی گفت: از طرفی ما باید بتوانیم که خدمات سالمندی را به طور کامل و به تدریج در نظام شبکه ادغام کنیم. اگر هر خدمت سالمندی در نظام شبکه ادغام شود و پایدار باقی بماند، اثرات مثبتی دارد. کمااینکه خدماتی را که طی ۴۰ سال گذشته در نظام شبکه ادغام کردیم، آثار خوبی برای سلامت مردم داشته است.

مشاور وزیربهداشت در امور توانبخشی همچنین اظهار کرد: یکی از برنامه‌ های وزیر بهداشت "هر خانه یک پایگاه سلامت است". بر همین اساس، چند پروتکل آماده شده که به صورت پایلوت در چند استان از جمله سمنان و قزوین دنبال می‌ شود. در این برنامه آموزش‌ هایی به یکی از افراد خانواده داده می شود تا بتواند مشکلات سالمندان را کنترل کنند. یکی از این موارد، جلوگیری از افتادن سالمندان است. افتادن باعث شکستگی‌ های استخوانی در سالمندان می‌ شود و دومین مورد، اختلالات حافظه در سالمندان است که در این زمینه به فرد مسئول در خانواده آموزش هایی داده می ‌شود و در عین حال مراقبت‌ هایی با عنوان کنترل فشار خون، قند خون، تغذیه، دیابت در بستر خدمتی که آماده شده، ارائه می ‌شود.

جغتایی درخصوص مرگ و میر سالمندان در اثر ابتلا به کرونا، گفت: خوشبختانه در کشور ما با شیوع کرونا، پروتکل‌ هایی به مراکز مراقبت از سالمندان ابلاغ شد که منجر شد میزان مرگ و میر در این مراکز، بسیار کمتر از سایر کشورهای دنیا باشد و این موضوع به دلیل تدوین و ابلاغ به موقع پروتکل‌ ها و همچنین مراقبت مطلوب مراقبین مراکز از سالمندان است. میزان مرگ و میر در سالمندان در در اثر کرونا بسیار کم بود و به خوبی کنترل شد.

وی درخصوص مناسب‌ سازی اماکن شهری برای سالمندان، تصریح کرد: در این زمینه شورایی در شهرداری تهران تشکیل شده است که بنده هم از طرف وزارت بهداشت در این شورا شرکت می ‌کنم. باید توجه کرد که مناسب ‌سازی شهر برای سالمندان کار مشکلی است. البته اراده این کار در شهرداری وجود دارد. ساختمان‌ ها و مکان‌ های جدیدی که ساخته می ‌شود، بر اساس دستورالعمل ‌ها در این حوزه ساخته می‌ شود، اما ساختمان ها و اماکنی که در قدیم بودند، در این زمینه دچار مشکل هستند. به هر حال، تهران شهری بسیار پیچیده است و خیابان ‌ها و ساختمان‌ های پیچیده ای دارد. بنابراین، مناسب ‌سازی به سادگی امکان‌پذیر نیست، اما اراده شهرداری بر انجام این اقدام است. در سطح شهرداری تهران، شوراهای محلی تشکیل شده تا افرادی که سالمند و دچار معلولیت هستند، به اماکن عمومی اولویت ‌دار مانند موسسات درمانی، خدماتی و آموزشی مراجعه کرده و اگر مناسب سازی در آنها انجام نشده باشد، به شورا گزارش می ‌دهند که پیگیری شود.

ضرورت مناسب سازی فضای شهری برای معلولین و سالمندان

مشاور وزیربهداشت در امور توانبخشی در پایان اظهار کرد: در عین حال بعد دیگر این مشکل، عدم آگاهی نسبت به ضرورت آن است. به هر حال اراده این اقدام در شهرداری وجود دارد و در حال پیگیری است. مناسب‌ سازی اماکن برای افراد سالمند و افراد دچار معلولیت بسیار مهم است.