مدت ماندگاری کرونا در مایعات بدن چقدر است؟

اگرچه تاکنون انتقال ویروس کرونا از طریق قطرات تنفسی، به عنوان مهم‌ترین راه آلودگی کووید ۱۹ شناخنه شده است اما پایداری این ویروس در سایر مایعات بدن مانند اشک، بزاق، شیر مادر، مایعات جنسی و مدفوع حتی پس از بهبود بیماری، این پرسش را مطرح می‌کند که آیا راه‌های دیگری برای انتقال این ویروس وجود دارد؟ طول دوره عفونت زایی فرد مبتلا به کووید ۱۹ و امکان انتقال عفونت او به دیگران چند روز است و آیا ویروس کرونا می‌تواند از طریق آلوده کردن مواد غذایی و خوردن و آشامیدن، افراد مختلف را آلوده کند؟

بررسی این مسائل از نظر انتقال بیماری از افراد به ظاهر سالم یا فرد بیمار به مردم در سطح جمعیت اهمیت دارد. چراکه مردم بیشتر به مهم‌ترین جنبه بیماری که به صورت علایم تنفسی ظاهر می‌شود، توجه می‌کنند و ممکن است اطلاعات کافی در مورد سایر علایم یا آلوده بودن سایر نمونه‌های بیمار به غیر از قطرات تنفسی نداشته باشند.

سوالات دیگری نیز در این زمینه مطرح است همچون اینکه آیا ویروس تنها در دستگاه تنفسی وجود دارد و از طریق سرفه، عطسه و... باعث بیمار شدن سایر افراد می‌شود و آیا ویروس می‌تواند از طریق انتقال خون، تغذیه نوزاد با شیر مادر یا تماس با ادرار و مدفوع بیمار نیز منتقل شود؟

دکتر محمدمهدی فیض آبادی میکروب شناس و استاد دانشکده پزشکی دانشگاه تهران در این خصوص می‌گوید: مطالعات جدید انستیتو مطالعات تکمیلی و تحقیقات پزشکی هند نشان می‌دهد که میزان حضور ویروس در نمونه‌های بالینی کاملا متفاوت است.

وی تصریح کرد: طبق این تحقیقات، بیشترین حضور ویروس در نمونه‌های تنفسی شامل مجاری و کیسه‌های هوائی ریه (۹۳ درصد)، خلط (۷۲درصد) و مجاری بینی (۶۲ درصد) دیده می‌شود اما در سایر نمونه‌ها مانند سواب حلق (۳۲درصد)، مدفوع (۲۹درصد) و خون نیز (یک درصد) حضور ویروس کرونا تایید شده است.

فیض آبادی ادامه داد: حضور ویروس در سایر نمونه‌های بیمار مانند خون، مدفوع، اشک و... ممکن است به معنای توانایی عفونت زایی شخص برای افراد دیگر جامعه باشد، هرچند این مسئله هنوز در دست بررسی است.

وی گفت: نکته مهم تحقیقات انجام شده آن است که آزادسازی ویروس کرونا در مایعات بدن ممکن است حتی پس از منفی شدن نتیجه آزمایش سواب بینی بیمار اتفاق بیفتد، یعنی هنگامی که فرد به ظاهر سالم است، می‌تواند ناقل ویروس باشد.

درگیری گوارشی افراد مبتلا به کرونا ۲ تا ۳۵ درصد

رئیس انجمن میکروب شناسی کشور تصریح کرد: بر اساس گزارشات در ۲ تا ۳۵ درصد از افراد مبتلا به کووید۱۹ درگیری دستگاه گوارشی مشاهده می‌شود. افرادی که دچار علایم گوارشی مانند اسهال می‌شوند، معمولا طول دوره طولانی تری از زمان بروز علایم تا پاکسازی کامل ویروس از بدن دارند.

فیض آبادی افزود: در این افراد ممکن است حتی ۲۲ روز پس از ابتلا به بیماری، ویروس در مدفوع دیده شود در حالی که آزادسازی ویروس در نمونه‌های تنفسی کمتر بوده و تا ۱۸ روز گزارش شده است.

به گفته استاد دانشگاه ساساری ایتالیا، یک فرضیه وجود دارد که هرچه از زمان ابتلای فرد به بیماری کووید۱۹ می‌گذرد، حضور ویروس در نمونه‌های گوارشی مثل مدفوع بیشتر و در نمونه‌های تنفسی کم رنگ تر می‌شود.

وجود ژنوم کرونا در خلط و مدفوع بیمار تا سه هفته پس از بهبودی

این استاد دانشکده پزشکی دانشگاه تهران اظهارکرد: نکته جالب اینکه ممکن است حتی پس از بهبودی کامل علایم بالینی، ژنوم ویروس تا بیش از سه هفته در نمونه‌های خلط و مدفوع وجود داشته باشد.

فیض آبادی تاکید کرد: بنابراین قبل از اینکه یک فرد بهبودیافته به عنوان بیمار غیرعفونی تایید شود باید پایداری ویروس در نمونه مدفوع او نیز چک شود. چرا که حضور طولانی مدت ویروس در مدفوع بیماران در بیشتر مطالعات گزارش شده است.

احتمال آزادسازی ویروس کرونا از طریق ادرار ۱۲ روز

فیض آبادی با اشاره به مطالعات جدید انستیتو مطالعات تکمیلی و تحقیقات پزشکی هند تصریح کرد: مطالعات این مرکز در مورد ادرار بیماران مبتلا به کووید نشان می‌دهد که هفت تا ۱۲ روز پس از عفونت همچنان احتمال آزادسازی ویروس در ادرار بیمار وجود دارد.

وی گفت: بنابراین حضور ویروس در نمونه‌های ادرار و مدفوع بیماران از این نظر حائز اهمیت است که بررسی احتمال انتقال بیماری از طریق خوردن و آشامیدن مواد غذایی آلوده به ادرار و مدفوع بیماران کووید۱۹، سرنخ‌هایی برای دانشمندان فراهم کند.

نباید ماهیت گسترده انتقال ویروس کرونا نادیده گرفته شود

این متخصص میکروب شناسی می‌گوید: اگرچه هنوز انتقال بیماری کووید از طریق خون و فرآورده‌های خونی تایید نشده است اما حضور ژن‌های این ویروس در نمونه پلاسمای افراد بدون علامت نگرانی‌ها در رابطه با انتقال خون را افزایش داده است.

فیض آبادی تصریح کرد: طبق تحقیقات جدید این موضوع که ویروس کرونا از طریق سیستم بینایی یا ترشحات آن منتقل شود، هنوز هم در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. البته درست است که احتمال انتقال بیماری کووید از طریق اشک ناچیز است اما نباید ماهیت گسترده انتقال این ویروس جدید را نادیده گرفت.

وی با بیان اینکه، هنوز اطلاعات کافی در مود انتقال ویروس از طریق تغذیه با شیر مادر یا تماس با ترشحات واژینال در هنگام زایمان وجود ندارد، تصریح کرد: البته در تعدادی از بیماران مبتلا، حضور ویروس حتی پس از بهبودی در مایع منی در آقایان گزارش شده که ممکن است مطرح‌کننده راه انتقال جنسی این بیماری در آینده نزدیک باشد.

استاد دانشگاه ساساری ایتالیا بیان کرد: به طور کلی می‌توان از تحقیقات اخیر دانشمندان این نتیجه را گرفت که اگرچه تاکنون انتقال تنفسی و تماس با ترشحات آن شناخته شده‌ترین راه انتقال این ویروس است اما با توجه به شیوع گسترده این ویروس و حضور آن در نمونه‌های بالینی مختلف افراد مبتلا، شناسایی راه‌های دیگر انتقال این بیماری نیازمند مطالعات بیشتر و البته رعایت اصول کامل فاصله‌گذاری در زندگی اجتماعی و در تماس با افراد مشکوک یا مبتلا تا قبل از شناسایی دقیق راه‌های دیگر انتقال است.