انسولین قلمی باز هم نایاب شد

اواخر تابستان امسال بود که هشتگی با نام انسولین نیست، در فضای مجازی تب و تاب زیادی را به وجود آورد؛ البته این کمبود تنها محدود به آن زمان نبود و از حدود یک سال پیش از آن نیز بیماران دیابتی از کمبود انسولین رنج می‌بردند و چگونگی تهیه انسولین کابوسی بود که هر ماه برای این بیماران تکرار می‌شد.

این کمبود پس از شهریور ماه، حدود ۴ الی ۵ماه ادامه داشت و بسیاری از بیماران در شهرهای مختلف کشور در تهیه انسولین با مشکل مواجه بودند؛ پس از آن و در ۱۵دی ماه ۹۹، مدیر کل دارویی سازمان غذا و دارو، از واردات انسولین و حل مشکل بیماران خبر داد؛ وی حتی به توان کشور برای صادرات انسولین نیز اشاره داشت؛ اما این راه‌حل حتی یک ماه هم دوام نیاورد و از اوایل بهمن ماه دوباره خبر کمبود انسولین در شهرهای مختلف کشور و صف بستن برای تهیه آن به گوش می‌رسید و تاکنون که یک ماه از طرح دوباره این موضوع گذشته است، کمبودها ادامه دارد.

چرایی کمبود انسولین سوالی است که در پاسخ به آن گزاره‌های متعددی اظهار شده است؛ گزاره‌هایی که تا به امروز هیچ یک نتوانسته از درد نبود دارو برای بیماران بکاهد. کمبود منابع ارزی، قاچاق معکوس، تغییر الگوی مصرف بیماران دیابتی، ارز ترجیحی و... از عواملی است که برای کمبود انسولین عنوان می‌شود.

انسولین هست؛ انسولین قلمی نیست!

یکی از پاسخ‌های اصلی که در خصوص علت کمبود انسولین، در بین اظهارات مسئولان دیده می‌شود، این است که تغییر الگوی مصرف دیابتی از انسولین ویالی به انسولین قلمی، عاملی برای کمبود انسولین قلمی است.

برای روشن‌تر شدن این موضوع باید گفت؛ انسولین‌ها انواع متفاوتی دارد و بیماران می‌توانند از انسولین ویالی یا قلمی استفاده کنند؛ این دو انسولین تفاوت زیادی با یکدیگر ندارند؛ اما انسولین ویالی با سرنگ تزریق می‌شود و احتمال دارد پس از تزریق آن قند خون افت زیادی داشته باشد؛ بنابراین استفاده از انسولین قلمی برای بیماران راحت‌تر است و بیماران دیابتی ترجیح می‌دهند که از این نوع انسولین به جای انسولین ویالی استفاده کنند.

همچنین بیماران جدید دیابتی استفاده از انسولین قلمی را آموزش می‌بینند نه ویالی و برای سالمندان و کودکان نیز استفاده از ویالی امری بسیار دشوار است و مجموع عوامل یادشده سبب شده تا استفاده از انسولین قلمی روز به روز افزایش یابد؛ انسولین قلمی نیز وارداتی بوده و باتوجه به گفته رییس سازمان غذا و دارو، سالانه ۲۰۰میلیون دلار ارز به واردات انسولین قلمی تخصیص می‌یابد و به دلیل محدودیت منابع ارزی و عدم تخصیص به موقع ارز از سوی بانک مرکزی، واردات این دارو با محدودیت مواجه شده است.

 اکنون حدود ۸۴درصد از بیماران از نوع قلمی آن استفاده می‌کنند و به گفته معاون وزیر بهداشت اگر تمام بیماران دیابتی به استفاده از انسولین قلمی روی آورند، به ۴۰۰میلیون دلار ارز نیاز خواهیم داشت و این موضوع چالشی بسیار اساسی خواهد بود.

براساس آنچه گفته شد، انسولینی که اکنون خبر کمبود آن را می‌شنویم، انسولین قلمی است و برای بسیاری از بیماران در حال حاضر استفاده از انسولین ویالی مقدور نیست و چاره‌ای جز استفاده از انسولین قلمی وجود ندارد؛ حال علت کمبود انسولین قلمی چیست و مشکل چه زمان بر طرف خواهد شد؟

چرا انسولین قلمی نیست؟

همانطور که گفته شد، انسولین قلمی وارداتی است؛ بنابراین در پاسخ به چرایی کمبود آن اصولا به مواردی چون عدم تخصیص ارز، ارز ترجیحی، قاچاق دارو و... از جمله مواردی است که به وفور دیده می‌شود.

برای مثال یکی دیگر از پاسخ‌های اصلی در خصوص نبود انسولین قلمی، مشکل در حمل و انتقالات بین‌المللی است؛ سخنگوی سازمان غذا و دارو نیز اخیرا در خصوص علت نبود انسولین قلمی به دیر رسیدن انسولین به کشور اشاره می‌کند و معتقد است این کمبودها مقطعی است و در آینده نزدیک رفع خواهد شد.

همچنین انسولین از داروهایی است که ارز ترجیحی برای آن تخصیص می‌یابد؛ بنابراین قیمت آن در داخل کشور بسیار پایین‌تر از قیمت آن در خارج از کشور است و برخی اقدام به قاچاق معکوس این دارو جهت کسب سود بیشتر خواهند کرد و این امر نیز خود عاملی برای کمبود دارو در داخل کشور خواهد شد.

عدم تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی نیز از عواملی است که برای کمبود انسولین عنوان می‌شود که البته این امر نیز از سوی بسیاری از مسئولان تکذیب می‌شود و گفته می‌شود ارز کافی برای خرید انسولین از سوی بانک مرکزی تخصیص یافته است.

تیتک؛ حلال مشکلات؟

داروخانه‌ها از مدتی پیش موظف به ثبت سهمیه انسولین خود در سامانه تیتک شدند؛ این سامانه در سال۹۲ و پس از بحران ارزی و نیز کمبود دارو در کشور آغاز به کار کرد و هدف اصلی آن نیز ردیابی و رهگیری کالاهای سلامت محور و ارز تخصیصی به آن‌ها در زنجیره تامین بوده است.

حدود دوماه است که داروخانه‌های سراسر کشور موظف شده‌اند تا انسولین قلمی را در سامانه تیتک ثبت کنند و به گفته مدیر کل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو، اجرای درست این روش می‌تواند دارو را به دست مصرف‌کننده واقعی آن برسد و از کمبود دارو جلوگیری خواهد کرد.

هرچند دو ماه است که از فعالیت این سامانه می‌گذرد، اما کمبود انسولین همچنان مانند قبل ادامه دارد و مشخص نیست آیا این سامانه می‌تواند در نهایت مشکلات موجود در این زمینه را سامان دهد یا مانند سامانه‌های دیگر در پایان، خود مشکلی اساسی برای افراد خواهد بود.

کمبودهای همیشگی؛ راه‌های مقطعی

مدت زیادی است که تنها بیماران دیابتی نیستند که از کمبود آنچه که عامل ادامه حیاتشان است، رنج می‌برند؛ این کمبود در بسیاری دیگر از کالاهای دیگر نیز دیده می‌شود؛ کالاهایی که نقش اساسی در زندگی مردم دارند و در خصوص علت کمبود تمام آن‌ها نیز رد پایی از عللی که برای کمبود انسولین عنوان می‌شود، می‌بینیم؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که تمام کمبودها ریشه‌ای مشترک دارند و این کمبودها نیست که مقطعی است؛ بلکه راه حل‌ها مقطعی است و کمبودها با تداوم منشا مشکلاتی همیشگی خواهند بود.