فرار ویروس جهش یافته از کیت های تشخیص کرونا

دکتر شروین شکوهی فلوشیپ بیماری های عفونی در بیماران پیوندی در خصوص تغییرات و واریانت های SARS-CoV-۲(کروناویروس جدید) اظهار کرد: در ویروس های جهش یافته تغییر در پروتئین Sویروس رخ داده است و در ایران، برای تست اولیه و تکمیلی، این پروتئین سنجیده نمی شود؛ به بیان دیگر ژن هایی که PCR می شوند از لحاظ مولکولار هیچ فرقی نکرده اند، در نتیجه اینکه افراد به کرونا مبتلا شده اند، توسط این کیت ها قابل تشخیص است، اما در خصوص نوع کروناویروسی که فرد را آلوده کرده، موضوع متفاوت است.

وی یادآور شد: جهش، اتفاق جدیدی در زندگی ویروس ها نیست و کروناویروس هم همانگونه که در ابتدا جهش یافت و به SARS-CoV-۲تغییر کرد و این پاندمی را رقم زد، همواره در حال جهش و تغییر است.

وی ادامه داد: اغلب این تغییرات، اهمیت چندانی ندارد و نگرانی در خصوص شدت علائم و میزان سرایت پذیری ایجاد نمی کند. به طور کلی جهش ها، گاه می تواند در راستای بقای ویروس و گاه ضد آن باشد؛ به عنوان مثال جهش در ویروس مرس، به ضرر ویروس بود و آن را از بین برد، اما تاکنون تمام جهش های کروناویروس جدید، در راستای حفظ بقای آن بوده است.

دکتر شکوهی با بیان اینکه واریانت انگلیسی کروناویروس جدید هم پس از گذشت مدتی شناسایی شد و از زمان جهش تاکنون، به طور قطع چندین بار دیگر نیز دچار تغییر شده است که اطلاعاتی از آن در دست نیست، گفت: چند ماه پیش در مناطقی از کشور انگلستان که قرنطینه صورت گرفته بود، برخلاف انتظار، افزایش موارد ابتلا گزارش شد که با تعیین توالی ژنی و مشاهده بار بالای ویروس و قابلیت انتقال بیشتر، فرضیه بروز واریانت مطرح شد به طوری که مطالعات، افزایش ۷۰ درصدی احتمال انتقال ویروس را پس از این جهش نشان داد.

عضو هیئت علمی دانشگاه، بیان کرد: پشت پرده تمام این یافته ها، کارآزمایی بالینی در دسترسی وجود ندارد و نتایج، فقط از طریق مقایسه تعداد و وضعیت مبتلایان در یک بازه زمانی با زمان قبل از آن، مطرح شده است.

دکتر شکوهی در خصوص مشاهدات و تجربیات محققین در این زمینه، ادامه داد: همچنین بررسی ها از آن منطقه از انگلستان، بیانگر عدم اثرگذاری آنتی بادی موثر بر پروتئین S(spike)بر روی واریانت جدید بود که نشان می داد جهش در این قسمت از ویروس رخ داده است. از طرفی با بررسی بیشتر، پی به افزایش ۳۰ درصدی احتمال مرگ و میر برده شد؛ به طوری که در نوعی از ویروس که به آنتی بادی واکنش نداده بود، احتمال مرگ و میر ۰¡۷۲ درصد و در نوع پیشین که به آنتی بادی پروتئین Sواکنش نشان می داد، ۰¡۵۷ درصد گزارش می شد.

فلوشیپ بیماری های عفونی در بیماران پیوندی در خصوص ادعای مطرح شده مبنی بر میزبانی بیشتر کودکان و نوجوانان از واریانت جدید SARS-CoV-۲نیز اظهار کرد: بهتر است اینگونه مطرح شود که ویروس کرونای جهش یافته در افراد با سن کم، علائم بیشتری ایجاد می کند، زیرا پیش از بروز تغییر در ویروس هم، کودکان از ابتلا در امان نبودند، فقط یا علامتدار نمی شدند یا کمتر علائمی در آنها بروز می کرد. اما در پی شیوع واریانت انگلیسی، تعداد کودکان بدحال و نیازمند به بستری، افزایش یافت.

وی عنوان کرد: در نتیجه تمام اطلاعات در خصوص سرعت بالای درگیری ریه، بدحال شدن و به سمت مرگ رفتن بیمار بر پایه نتایجی است که از مشاهدات و مقایسه با وضعیت پیشین به دست آمده است. البته من هم مثل سایر همکاران، با شیوع واریانت جدید در کشور، تجربیاتی همسو با این اظهارات داشته ام، اما به شخصه صحبت از مشاهدات بدون وجود مستندات علمی در مجامع عمومی را اقدامی حرفه ای نمی دانم.

دکتر شکوهی در خصوص امکان تشخیص ویروس جهش یافته به کمک کیت های موجود در کشور، گفت: همانطور که گفته شد تغییر در پروتئین Sویروس رخ داده است و در ایران، برای تست اولیه و تکمیلی، این پروتئین سنجیده نمی شود؛ به بیان دیگر ژن هایی که PCR می شوند از لحاظ مولکولار هیچ فرقی نکرده اند، در نتیجه اینکه افراد به کرونا مبتلا شده اند، توسط این کیت ها قابل تشخیص است، اما در خصوص نوع کروناویروسی که فرد را آلوده کرده، موضوع متفاوت است.

وی در پایان افزود: کیت های NGS(توالی یابی پیشرفته ژنی) امکان کروناویروس جهش یافته را از کروناویروس قبلی فراهم می کند که بیش از ۲۰۰ دلار قیمت دارد و در واقع احتیاجی هم به تهیه آن نیست. این کیت به تعداد محدود در کشور وجود دارد اما در سایر آزمایشگاه ها از روش مولکولی استفاده می کنند؛ به این صورت که قسمتی از ژن که در واریانت تغییر کرده است را PCRو تغییرات واریانت را روی ژن شناسایی می کنند. البته این روش از دقت بالایی برخوردار نیست اما مورد استفاده است.