ایران چند شهید دارد؟

به مناسبت این روز، نگاهی آماری به شهدای نظام اسلامی در عمر ۴۲ ساله آن می‌اندازیم.

آمارهای در حال تغییر

بنیاد شهید تا کنون آمارهای متعددی از تعداد شهدای انقلاب و وقایع پس از آن منتشر کرده است. این آمارها به مرور زمان تغییر می‌کند و تکمیل می‌شوند؛ چراکه فی‌المثل اگر در سال ۱۳۸۰، آمار جامع بنیاد شهید خبر از شهادت چیزی در حدود ۲۱۷ نفر از هموطنانمان در وقایع مختلف می‌داد، بعدها این آمار در حوادث و رویدادها مختلف تغییرات بسیاری یافت.

به عنوان نمونه در سال ۱۳۸۷ اعلام شد تمامی افرادی که تا کنون اسم آنها در لیست مفقودین قرار داشت، از نظر نهادهای رسمی همگی شهید محسوب می‌شوند. با این اعلام رسمی، حداقل ۱۰ هزار نفر به آمار شهدای دفاع مقدس افزوده شد یا طی سال‌های بعد در فجایعی که گروه‌های مختلف تروریستی رقم زدند یا بحث فاجعه منا در سال ۱۳۹۴ یا جبهه دفاع از حرم و... هر کدام آمار شهدا را تغییرات قابل توجهی دادند.

شهدای انقلاب

در خصوص شهدای انقلاب (مبارزه با رژیم طاغوت از سال ۱۳۴۲ تا زمان پیروزی آن در بهمن ۱۳۵۷) پیش‌تر بنیاد شهید عدد ۲۸۰۰ شهید را اعلام کرده بود که قاعدتاً این آمار تغییر خاصی نمی‌کند. اما همانطور که اواسط دهه ۹۰ رسماً توسط خود بنیاد شهید اعلام شد، تحقیقات بعدی نشان داده که شهدای انقلاب تا سال ۵۷ بسیار بیشتر از ۲۸۰۰ نفر بود. (رئیس وقت بنیاد شهید در سال ۹۵ اعلام کرد که طبق برخی از آمارها، بیش از ۱۰ هزار ایرانی تا سال ۱۳۵۷ به شهادت رسیده‌اند.)

شهدای دفاع مقدس

اما در مورد دفاع مقدس چنانچه در بحث مفقودین دیدیم، آمار شهدای جنگ به مرور زمان تغییرات قابل توجهی پیدا کرد. اگر در سال ۱۳۸۰ اعلام شده بود که آمار شهدای جنگ ۱۸۸ هزار نفر است، اکنون تازه‌ترین آمارها خبر از شهادت ۱۹۶هزارو۸۳۷ نفر از هموطنانمان در دفاع مقدس می‌دهند. اما همین آمار ۱۹۶ هزار نفری نیز از سوی برخی دیگر از نهادهای فرهنگی مورد تردید قرار می‌گیرد و برخی از همین نهادها رقم ۲۱۳ هزار شهید دفاع مقدس را درست‌تر می‌دانند.

شهدای ترور

در بحث شهدای ترور، قول معروفی در فضای فرهنگی کشور از سال‌ها پیش مشهور بود به این مضمون که ایران در حدود ۱۶ هزار شهید ترور دارد.

بعدها این آمار در جریان اقدامات شرورانه گروهک‌هایی مثل جندشیطان، پژاک، منافقین، اغتشاشات مقطعی در نواحی مرزی و... افزایش پیدا کرد و به بیش از ۱۷ هزار نفر رسید. (حتی در مقطعی از ۱۸ هزار شهید ترور نیز یاد می‌شد.)

از اواسط دهه ۹۰ با تفکیک‌های خوبی که در حوزه شهدا و نحوه شهادتشان شکل گرفت، اکنون همان رقم ۱۷ هزار شهید ترور گویا به صحت نزدیک‌تر است. اکنون بنیاد هابیلیان که در زمینه شهدای ترور فعالیت می‌کند، اسامی تمامی ۱۷ هزار شهید ترور کشور را در سایت خود منتشر کرده است که این آمار به‌روزرسانی می‌شود.

شهدای مدافع حرم

در خصوص شهدای مدافع حرم در سال ۱۳۹۵ از سوی رئیس وقت بنیاد شهید مرحوم حجت‌الاسلام شهیدی اعلام شد که ایران ۲۱۰۰ شهید مدافع حرم دارد. البته خود شهیدی همان زمان اعلام کرد که در شهادت در این جبهه همچنان مفتوح است و این آمار تغییر خواهد کرد. چنانکه بعدها شاهد بودیم پس از سال ۹۵ نیز جبهه دفاع از حرم شهدای دیگری داد.

مصداق بارز این شهدا، سردار حاج قاسم سلیمانی بود که نحوه ترور ناجوانمردانه ایشان توسط امریکایی‌ها، به نوعی در تداوم بحث دفاع از حرم و حریم اسلام و مسلمین صورت گرفت؛ بنابراین می‌توانیم آمار شهدای مدافع حرم پس از سال ۱۳۹۵ را حداقل ده‌ها نفر دیگر بیفزایم و آن را بین ۲۱۰۰ نفر تا ۲۵۰۰ نفر تخمین بزنیم. (این آمار دقیق نیست.)

همچنین در وقایع دیگری، چون فاجعه منا که بیش از ۴۷۰ نفر از هموطنانمان جان باختند، بنیاد شهید همگی آنها را به عنوان شهید پذیرفت.

آمار کلی

در یک نگاه کلی اگر حد پایین شهدای انقلاب، مدافع حرم، شهدای ترور و... را جمع بزنیم، تقریباً ۲۲۰ هزار نفر ایرانی در عمر ۴۲ ساله نظام اسلامی به شهادت رسیده‌اند. اما اگر حداکثر این آمارها را یک جمع و تفریق ساده کنیم، به آمار ۲۳۰ الی ۲۵۰ هزار نفری نیز می‌رسیم.