نظر مراجع تقلید بزرگ درباره روزه داری در ایام کرونا

  در ماه رمضان امسال همچنان شاهد همه گیری ویروس کرونا هستیم. دانستن نظر مراجع تقلید درباره روزه‌داری در شیوع این بیماری خالی از لطف نیست.

آیت‌الله العظمی خامنه‌ای

روزه به عنوان یک تکلیف الهی در حقیقت نعمت خاص خداوند بر بندگان است و از پایه‌های تکامل و اعتلاء روحی انسان به‌شمار میرود و بر امت‌های پیشین نیز واجب بوده است.

از آثار روزه پدید آمدن حالت معنوی و صفای باطن، تقوای فردی و اجتماعی، تقویت اراده و روحیه‌ی مقاومت در برابر سختی‌هاست و نقش آن در سلامت جسم انسان نیز روشن است و خداوند اجر عظیمی برای روزه‌داران قرار داده است.

روزه از ضروریات دین و ارکان شریعت اسلام است و ترک روزه‌ی ماه مبارک رمضان جایز نیست مگر آنکه فرد، گمان عقلایی پیدا کند که روزه گرفتن موجب:

- ایجاد بیماری

- و یا تشدید بیماری

- و یا افزایش طول بیماری و تأخیر در سلامتی میشود.

در این موارد روزه ساقط، ولی قضای آن لازم است.

بدیهی است در صورتی که این اطمینان از گفته‌ی پزشک متخصص و متدین نیز به دست آید، کفایت میکند؛ بنابراین اگر فردی نسبت به امور یادشده خوف و نگرانی داشته و این خوف منشأ عقلایی داشته باشد، روزه ساقط، ولی قضای آن لازم است.

آیت‌الله العظمی سیستانی

وجوب روزه ماه مبارک رمضان یک تکلیف فردی است، و هر کس شرایط وجوب روزه را دارا باشد با صرف نظر از وجوب یا عدم وجوب آن بر دیگران، موظف است روزه بگیرد؛ بنابراین اگر مسلمانی وارد ماه رمضان آینده شود و ترس آن را داشته باشد که در صورت روزه گرفتن به بیماری کرونا مبتلا خواهد شد هرچند تمام اقدامات پیشگیرانه و احتیاطی را مراعات کند، نسبت به هر روز که چنین ترسی وجود داشته باشد وجوب روزه از او ساقط می‌گردد و بعدا باید قضا کند، ولی اگر بتواند با مراعات اقدامات احتیاطی احتمال ابتلا به بیماری را کاهش دهد تا آنجا که ازنظر عقلا دیگر چنین احتمالی مورد اعتنا نباشد، و لو به اینکه در خانه بماند و از اختلاط با دیگران در فاصله نزدیک پرهیز کند و از ماسک و دستکش استفاده کند و دست‌هایش را مکرراً ضدعفونی کند، و انجام این کار‌ها او را در مشقت شدید و فوق‌العاده قرار ندهد، در این صورت وجوب روزه از او ساقط نمی‌گردد.

و، اما اینکه گفته شد برخی از پزشکان جهت جلوگیری از کاهش آب بدن و خشکی گلو، نوشیدن مکرر آب در فاصله زمانی نزدیک به هم را توصیه می‌کنند، چراکه عارض شدن این دو امر احتمال ابتلا به ویروس کرونا را افزایش می‌دهد؛ این مطلب ـ بر فرض صحت ـ مانع از وجوب روزه نمی‌شود، مگر برای کسی که پس از رسیدن این مطلب به او بر خود بترسد که اگر روزه بگیرد به این بیماری مبتلا خواهد شد و راهی برای کاهش احتمال ابتلا وجود نداشته باشد به طوری که [عنوان]ترس از بیماری بر او صدق نکند ـ هرچند با ماندن در خانه و به کارگیری سایر اقدامات احتیاطی یادشده ـ و، اما افراد دیگر باید روزه بگیرند؛ و چه بسا ممکن است شخص روزه‌دار پیش از سحر با مصرف سبزیجات و میوه‌های سرشار از آب ـ مانند خیار و هندوانه ـ کاهش آب بدنِ ناشی از روزه‌داری را جبران کند؛ همچنان که می‌تواند با جویدن آدامسِ بدون شکر از خشک شدن گلو جلوگیری کند ـ البته به شرط اینکه ذرات آدامس پس از جدا شدن وارد حلق نشود ـ چراکه جویدن آدامس باعث افزایش ترشح بزاق دهان می‌شود و بلعیدن بزاق دهان در حال روزه بلامانع است؛ بنابراین افرادی که می‌توانند کار خود را در ماه رمضان رها کنند و در منزل باقی بمانند و از ابتلا به ویروس در امان باشند، وجوب روزه از آنان ساقط نمی‌شود؛ ولی افرادی که ـ بنا به هر دلیلی ـ نمی‌توانند کار خود را رها کنند اگر به واسطه نخوردن آب در فاصله‌های زمانی نزدیک در روز، ترس از ابتلا به کرونا داشته باشند و راه دیگری برای در امان بودن از آن نداشته باشند، روزه بر آنان واجب نیست، ولی با این وجود مجاز به روزه خواری درملأ عام هم نیستند.

بدون شک روزه ماه رمضان یکی از مهم‌ترین فریضه‌های شرعی است و ترک آن بدون داشتن عذر واقعی جایز نیست، و هر شخص نسبت به وضعیت خود آگاه‌تر است که آیا عذر واقعی برای ترک روزه دارد یا خیر؟

خلاصه کلام اینکه وجوب روزه در ماه رمضان از کسی ساقط می‌شود که عذر شرعی داشته باشد، مانند بیمار و کسی که به خاطر نصیحت پزشک ـ مثلاً ـ بر خود بترسد که روزه گرفتن موجب ابتلایش به بیماری شود و اقدامات پیشگیرانه و احتیاطی که او را از ابتلا به بیماری ایمن سازند برایش میسّر نباشد، و در غیر این صورت باید این اقدامات را انجام دهد و مجاز به ترک روزه نیست. آیت‌الله

العظمی وحید خراسانی

کسی که می‌داند روزه برای او ضرر ندارد، اگرچه پزشک بگوید ضرر دارد، باید روزه بگیرد و کسی که یقین یا گمان به ضرر مورد اعتنا یا ترس آن را که منشا عقلایی [علت بجایی]داشته باشد دارد اگر چه پزشک بگوید ضرر ندارد، نباید روزه بگیرد و اگر هم روزه بگیرد، صحیح نیست، مگر این‌که روزه برای او ضرر نداشته و قصد قربت کرده باشد که در این صورت روزه‌اش صحیح است.

اگر انسان احتمال بدهد که روزه برایش ضرر قابل اعتنا دارد و از آن احتمال ترس برای او پیدا شود، چنانچه احتمال او عقلایی باشد [احتمال بجا]نباید روزه بگیرد و اگر روزه بگیرد، باطل است، مگر در صورتی که ضرر نداشته و قصد قربت کرده باشد.

آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی

در صورتی که شخص از روزه گرفتن خوف ضرر داشته باشد آن هم با تشخیص اطباء حاذق و متدین در این صورت روزه بر او واجب نیست. البته نباید این حکم را بهانه‌ای برای روزه خواری قرار داد.