فاجعه عفونی در دشت بزرگ اصفهان + فیلم

دشت سجزی در ۲۵ کیلومتری شرق اصفهان قرار گرفته است. فعالان محیط‌زیست می‌گویند که حدود دو سال است زباله‌های بیمارستانی اصفهان بدون رعایت اصول علمی امحا در دشت سجزی رهاسازی می‌شود. شیرابه این زباله‌ها نیز وارد منابع آب زیرزمینی دشت سجزی می‌شود. این در حالی است که مزارع پایین دست دشت سجزی به وسیله چاه از طریق همین منابع آب زیرزمینی آبیاری می‌شوند. در مزارع دشت سجزی نیز سبزی جات و صیفی جات و علوفه هایی کاشته شده است که مردم و دام‌های اهالی شهر سجزی و شهرک‌ها و روستاهای اطراف، آنها را مصرف کنند. بنابراین آبیاری این محصولات با آب آلوده به شیرابه پسماندهای بیمارستانی نیز می‌تواند منجر به شیوع انواع بیماری‌ها از جمله سرطان، عفونت‌های گوناگون و کرونا در میان مردم منطقه سجزی شود.

 دو سال است که زباله‌های بیمارستانی از جمله پسماندهای عفونی و کرونایی بیمارستان‌های اصفهان در دشت سجزی رها می‌شود. زباله هایی که به گفته فعالان محیط‌زیست منطقه، بدون رعایت اصول علمی امحای پسماندهای عفونی در سه کیلومتری شهر سجزی و ۲۵ کیلومتری شرق اصفهان، حد فاصل خط راه آهن سیستان و بزرگراه اصفهان - نایین انباشته شده و سرشار از میکروب‌های سرطان زا و البته ویروس کروناست.

تمام این آلودگی‌ها نیز از طریق شیرابه زباله‌ها به دل زمین می‌رود و منابع آب زیرزمینی را آلوده می‌کند. نکته تاسف بار این که از آب این منابع زیرزمینی برای آبیاری مزارع گندم، جو، علوفه دامی، سبزی و صیفی جات اطراف دشت سجزی استفاده می‌شود؛ محصولاتی که مردم شهر سجزی و دام‌های این شهر از آن استفاده می‌کنند و نه تنها تداوم وقوع این اتفاق تلخ در دو سال گذشته، اهالی سجزی را در معرض انواع بیماری‌ها از جمله سرطان قرار داده، بلکه احتمال شیوع کرونا در این منطقه را نیز بالا برده است.

مشکل از آنجا ناشی می‌شود که از دو سال پیش طی توافقی که میان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و شهرداری اصفهان صورت گرفت و البته اداره کل محیط‌زیست استان اصفهان نیز در جریان آن بود، قرار بر این شد که بخشی از دشت سجزی به عنوان سایت دفن زباله‌های بیمارستانی اصفهان انتخاب شود؛ البته هنوز هم خبری از دفن یا امحای علمی زباله‌ها نیست و پسماندهای عفونی صرفا در دشت سجزی رهاسازی می‌شوند.

جالب این که اداره کل محیط‌زیست استان اصفهان نیز از همان ابتدا در جریان این نکته بود که امکان امحای بهداشتی این زباله‌ها در محل سایت زباله‌های بیمارستانی سجزی وجود ندارد و آن طور که حمیرا صفی قلی، معاون فنی اداره کل محیط‌زیست اصفهان اخیرا در یک گفت‌وگوی تلویزیونی عنوان کرده است، بعد از دو سال انباشت زباله‌های بیمارستانی و عفونی در دشت سجزی، تازه قرار است که از یکم مهر ۱۴۰۰، کارخانه امحای پسماندهای عفونی در دشت سجزی افتتاح شود.

زباله‌های بیمارستانی به مزارع اطراف دشت سجزی می‌رود

یکی از فاجعه آمیزترین آسیب‌های ناشی از انباشت دو ساله زباله‌های بیمارستانی در دشت سجزی آن هم بدون رعایت اصول علمی امحای پسماندهای عفونی، ورود شیرابه ناشی از این پسماندها به منابع آب زیرزمینی است؛ چراکه بخش زیادی از زمین‌های کشاورزی اطراف سجزی به وسیله چاه از طریق همین منابع زیرزمینی، آبیاری می‌شود.

در این زمین‌های کشاورزی نیز یا گندم و جو کاشته می‌شود که کشاورزان آنها را به فروش می‌رسانند، یا سبزی جات و صیفی جات که بیشتر به مصرف شخصی مردم سجزی می‌رسد یا علوفه دامی که دام‌های شهرک‌ها و روستاهای مناطق اطراف سجزی از آن استفاده می‌کنند.

در چنین شرایطی هم بسیاری از فعالان محیط‌زیست منطقه معتقدند با توجه به این که محل رهاسازی زباله‌های بیمارستانی در بالادست مزارع قرار دارد، قطعا سبزی جات، صیفی جات، گندم، جو و علوفه این مزارع به انواع و اقسام عفونت‌ها از جمله کرونا آلوده می‌شود.

نکته مهم اما اینجاست که به گفته فعالان محیط‌زیست منطقه، بسیاری از کشاورزان دشت سجزی تا همین چند وقت پیش از دفن غیراصولی زباله‌های بیمارستانی در این محل آگاه نبودند و چهار ماهی بیشتر نیست که محلی‌ها از این مسئله آگاه شده‌اند و طبیعتا آلودگی‌های ناشی از این زباله‌ها در دو سال گذشته وارد سفره مردم منطقه و غذای علوفه آنها شده است.

پسماندهای عفونی بدون رعایت اصول علمی امحا، رهاسازی می‌شوند

سجاد عبدلی، فعال محیط‌زیست اهل سجزی نیز در گفت‌وگو با رکنا اظهارکرد: متاسفانه حدود دو سال است که زباله‌های بیمارستانی شهر اصفهان به صورت کاملا غیرعلمی در دشت سجزی رهاسازی می‌شود و حتی مسئولان از پاشیدن مالچ یا آهک زیر محل رهاسازی این زباله‌ها برای جلوگیری از ورود شیرابه ه سفره‌های آب زیرزمینی نیز طفره رفته‌اند. این در حالی است که این آب‌های زیرزمینی به زمین‌های کشاورزی سجزی می‌رسد.

وی افزود: مهم‌ترین مشکل ما این است که زباله‌های بیمارستانی بدون رعایت اصول علمی امحا در دشت سجزی رها می‌شوند و با توجه به این که بخش زیادی از این زباله‌ها مربوط به بخش‌های کرونایی بیمارستان‌های اصفهان هستند، احتمال بالایی برای انتشار کرونا در سجزی و شهرک‌ها و روستاهای اطراف وجود دارد.

از نظر این فعال محیط زیست، سجزی، مزرعه شور، یک لنگی، شهرک المهدی، شهرک راه آهن، نقی آباد و... از جمله شهرها و روستاهایی دانست که اهالی آنها که جمعیت‌شان مجموعا به بیش از ۹ هزار نفر می‌رسد، در معرض انواع آلودگی‌های ناشی از دفن غیراصولی زباله‌های بیمارستانی در دشت سجزی قرار گرفته‌اند و احتمال افزایش ابتلای آنها به انواع سرطان نیز وجود دارد.

همچنین به گفته او، حدود ۸ هزار هکتار زمین کشاورزی در پایین دست محل انباشت زباله‌های بیمارستانی در دشت سجزی وجود دارد که در آنها جو، گندم، علوفه دامی، صیفی جات و سبزی جات کاشته شده است و تمام این زمین‌ها با استفاده از چاه هایی آبیاری می‌شوند که آب زیرزمینی آنها به وسیله شیرابه پسماندهای عفونی رهاشده در این دشت آلوده شده است.

محیط زیست، شهرداری و دانشگاه علوم پزشکی اصفهان؛ مقصران سه گانه فاجعه سجزی

عبدلی، اداره کل محیط‌زیست استان اصفهان را مقصر اصلی رهاسازی غیراصولی پسماندهای عفونی در دشت سجزی دانست و تاکید کرد: در دو سال گذشته ما بارها به مسئولان اداره کل محیط‌زیست اصفهان درباره این زباله‌های بیمارستانی تذکر داده ایم، اما متاسفانه این مسئولان یا بازدید میدانی مناسبی از منطقه نداشته‌اند یا به دلیل نداشتن همت لازم برای پیگیری مسئله، نتوانسته‌اند دستگاه‌های مقصر یعنی دانشگاه علوم پزشکی و شهرداری اصفهان را ملزم به توقف روند تخلیه زباله‌های بیمارستانی در این منطقه کنند.

این فعال محیط‌زیست در پاسخ به این سوال که چه کسی زباله‌ها را در دشت سجزی رها می‌کند، گفت: در ماه‌های ابتدایی رهاسازی زباله‌های بیمارستانی در دشت سجزی چند بار ماشین‌های تخلیه زباله دانشگاه علوم پزشکی اصفهان را در منطقه مشاهده کردیم، اما بعدا ماشین هایی که برای رهاسازی پسماندهای عفونی به منطقه آمدند، ماشین هایی بودند که هیچ علامتی روی بدنه آنها وجود نداشت.

وی در ادامه تاکید کرد: اصولا زباله‌های بیمارستانی در سراسر ایران به این صورت دفن می‌شوند که دانشگاه‌های علوم پزشکی قراردادی را با شهرداری‌ها امضا می‌کنند که براساس آن، شرکت‌های پیمانکاری زیر نظر شهرداری‌ها موظف می‌شوند که این زباله‌ها را پس از امحای علمی در یک محل مشخص دفن کنند یا بسوزانند؛ بنابراین وقتی پسماندهای عفونی بیمارستان‌های اصفهان بدون امحای اصولی در یک محل رهاسازی می‌شود، قطعا هم دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و هم شهرداری اصفهان در این خصوص مقصر هستند.

بسته مسئولان محیط‌زیست بر آلودگی هوای سجزی

در بخش دیگری از صحبت هایش به مسئله آلودگی هوای شهر سجزی نیز اشاره کرد و گفت: به جز مسئله پسماندهای عفونی، موضوع آلودگی هوا بر اثر فعالیت صنایع فولادی، ریخته گری و کارخانجات قیر اطراف دشت سجزی نیز از دیگر مسائلی است که اهالی این شهر بارها آن را به گوش مسئولان اداره کل محیط‌زیست اصفهان رسانده اند، اما مسئولان این اداره کل هیچ وقت برخورد قاطعی با صنایع آلاینده این شهر انجام نداده‌اند.

وی در ادامه تاکید کرد: متاسفانه مسئولان اداره کل محیط‌زیست اصفهان هیچ گاه صنایع آلاینده را موظف به نصب فیلتر روی دستگاه‌های خود یا اجرای دیگر راهکارهای مقابله با آلودگی هوا نکرده‌اند و به همین دلیل، هنوز هم شاهد آن هستیم که در بیشتر روزها وقتی از اصفهان به سمت سجزی حرکت می‌کنیم، دود غلیظی را بالای شهر سجزی می‌بینیم.

نقش قاچاقچیان زغال در تبدیل شدن دشت سجزی به منشا ریزگرد

نکته مهم دیگری هم که باید به آن توجه داشت، این است که دشت سجزی سال هاست که به عنوان منشا اصلی ریزگردهای شرق اصفهان شناخته می‌شود؛ چراکه در گذشته‌های دور تالاب بزرگی در این دشت وجود داشت و اکنون بیش از یک قرن از خشک شدن این تالاب می‌گذرد، اما چون تا همین اواخر تعداد زیادی درخت گز خودرو در این منطقه وجود داشت، این درختان می‌توانستند تا حد زیادی جلوی بروز ریزگردها را بگیرند.

اما در سال‌های اخیر که تولیدکنندگان غیرمجاز زغال اقدام به قطع این درختان کرده اند، با وجود این که اداره کل محیط‌زیست اصفهان تعدادی درخت گز در دشت سجزی کاشته است، اما هنوز هم در هنگام وزش شدید باد شاهد بلند شدن حجم زیادی ریزگرد از دشت سجزی هستیم و اکنون این ریزگردها نه تنها منجر به بروز آلودگی شدید هوا در شهر سجزی می‌شوند، بلکه بسیاری از شهرها و روستاهای دیگر شرق اصفهان را نیز درگیر می‌کنند.

عبدلی ضمن اشاره به این موضوع عنوان کرد: متاسفانه با وجود این که اداره کل محیط‌زیست استان اصفهان در سال‌های گذشته اقدام به کاشت درختان گز در دشت سجزی کرده است، اما در بسیاری از موارد تولیدکنندگان غیرمجاز زغال هم این درختان و هم درختان خودروی موجود در دشت سجزی را قطع می‌کنند.

البته به گفته این فعال محیط زیست، نیروی انتظامی در سال‌های اخیر بعضی از قاچاقچیان زغال را دستگیر و مرجع قضایی نیز آنها را جریمه کرده است، اما به نظر می‌رسد این برخوردها آن قدر بازدارنده نیست که همچنان شاهد تداوم قطع درختان سجزی توسط تولیدکنندگان غیرمجاز زغال هستیم.

قطع درختان گز موجود در دشت سجزی نیز منجر به تشدید سرعت وزش باد در این دشت و فرسوده شدن خاک آن شده است و تمام این مسائل هم دست به‌دست هم داده و دشت سجزی را به منشا اصلی ریزگردها در شرق اصفهان تبدیل کرده است.

مردم سجزی، در خطر ابتلا به انواع سرطان و تغییرات ژنتیکی

در این میان اما با توجه به تداوم روند دو ساله رهاسازی پسماندهای عفونی در دشت سجزی و ورود آلودگی‌های مختلف از طریق شیرابه این زباله‌ها به مزارع اطراف این دشت و با توجه به این که مردم سجزی و دام‌های آنها از سبزی جات، صیفی جات و علوفه کاشته شده در این مزارع استفاده می‌کنند، سوال مهم این است که این آلودگی‌ها چه آسیب هایی را برای اهالی سجزی و شهرک‌ها و روستاهای اطراف آن به همراه دارد؟

دکتر عالیه پوردست، متخصص بیماری‌های عفونی در پاسخ به این سوال به خبرنگار اجتماعی رکنا گفت: قطعا مصرف سبزی جات و صیفی جاتی که با آب آلوده به شیرابه زباله‌های بیمارستانی آبیاری شده‌اند یا مصرف گوشت یا شیر دام هایی که از علوفه آلوده استفاده کرده اند، منجر به ورود انواع سموم به بدن افراد می‌شود و می‌تواند در نهایت، منجر به بروز انواع سرطان و حتی تغییرات ژنتیکی در بدن این افراد شود.

وی افزود: زباله‌های بیمارستانی حاوی میکروب‌ها و مواد آلوده کننده‌ای هستند که شیرابه این زباله‌ها می‌تواند ناقل آنها باشد. همچنین آلودگی هایی که از طریق خون به بدن انسان‌ها منتقل می‌شود هم از طریق آب آلوده به شیرابه وارد بدن انسان‌ها شود.

همچنین به گفته این متخصص بیماری‌های عفونی، شیرابه زباله‌های بیمارستانی در صورتی که اصول علمی امحا روی آنها انجام نشده باشد، می‌توانند عامل انتشار کرونا نیز باشند؛ البته باید توجه داشت که اساسا ویروس کرونا مدت محدودی در آب یا فاضلاب زنده می‌ماند و احتمال ابتلای افراد به کرونا بر اثر مصرف آب آلوده به شیرابه پسماندهای عفونی زیاد نیست؛ اما مصرف این آب و سبزیجات آبیاری شده با آن، قطعا می‌تواند احتمال ابتلا به انواع سرطان را بالا ببرد.

پوردست در توضیح بیشتر گفت: بخش زیادی از مواد ضد عفونی کننده‌ای که در بیمارستان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، حاوی موادی شیمیایی است که ورود آنها به بدن انسان‌ها می‌تواند انواع سرطان‌ها را به همراه داشته باشد. همچنین بخشی از زباله‌های بیمارستانی نیز آلوده به مواد رادیواکتیو هستند که آنها نیز از جمله مواد به شدت سرطان زا محسوب می‌شوند.

پوردست در پایان تصریح کرد: زباله‌های بیمارستانی به تمام انواع آلاینده‌ها از جمله میکروب، ویروس و انواع مواد سمی و شیمیایی آلوده هستند و قطعا ورود این مواد به بدن انسان، می‌تواند منجر به ابتلای افراد به انواع عفونت‌ها از جمله عفونت‌های روده، مجاری گوارشی، هپاتیت و انواع سرطان شود. البته باید توجه داشت که بیشتر این بیماری‌ها در صورت مصرف درازمدت مواد آلاینده ایجاد می‌شود.