پشت پرده کندی مذاکرات وین لو رفت

 در یکی دو روز گذشته حجم انتقادات طرف ایرانی نسبت به مواضع سه کشور اروپایی در روند مذاکرات و نیز از سوی مقامات ارشد این کشورها بیشتر شده است. به نظر می‌رسد سه کشور اروپایی با اتخاذ مواضعی حتی زیاده‌خواهانه‌تر از طرف آمریکایی، تا حدی موجب کندی روند گفت‌وگوها شده‌اند. این رویکرد تا جایی غیرسازنده بوده است که علاوه بر انتقاد ایران موجب بروز اختلاف نظرهایی در داخل گروه ۱+۴ شده است و در همین راستا گروه ۱+۴ روز شنبه در جلسه‌ای داخلی بدون حضور ایران به رایزنی و هماهنگی میان اعضای خود پرداخت. 

علی باقری رییس هیات مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران عصر روز یکشنبه در گفت‌وگویی درباره درخواست وزیران خارجه سه کشور اروپایی که خواستار تسریع در روند مذاکرات شدند، در گفت‌وگویی اظهار کرد: برخی از بازیگران با هویت‌های نامشروع که صرفا حیات‌شان در تنش‌زایی است، تلاش دارند هم در بیرون مذاکرات اقدامات تخریبی انجام دهند و هم در تعامل و پیوندی که با برخی از بازیگران صحنه مذاکرات دارند، سعی می‌کنند فضای مذاکرات را غیرسازنده کنند. از این رو اظهارات برخی از مقامات کشورهای در صحنه مذاکرات نشان دهنده رفتار متناقض آن‌هاست که از یک طرف به دنبال احیای برجام هستند به طوری که همه طرف‌ها به تعهدات‌شان برگردند و از سویی با بازیگری که هویتش در تنش‌زایی و اقدمات تخریبی است، پیوندهای راهبردی ایجاد می‌کند که همه تلاشش این است که مسیر توافق را بر هم بزند. 

بنا بر این، اینکه آمریکا و سه کشور اروپایی از یکسو هر روز با مقام‌های رژیم صهیونیستی که از هیچ اقدامی برای نابودی توافق ۲۰۱۵ دریغ نکرده است، رایزنی و ایران را تهدید کنند و از سوی دیگر داعیه تلاش برای احیای این توافق را داشته باشد صرفا موجب افزایش بی‌اعتمادی است و ایران را برای دریافت تضمین‌های محکم‌تر مصمم‌تر خواهد کرد. 

نکته قابل توجه در اظهارات مقامات اروپایی، درخواست وزیر خارجه آلمان برای تسریع در روند مذاکرات است. این درحالی است که هیات‌های مذاکره کننده ایران و ۱+۴ از روز پنجشنبه هفته پیش در وین به سر می‌برند و بر سر حل و فصل اختلافات در حال رایزنی هستند اما هیات آمریکایی به دلایل مختلف شرکت در مجامع جهانی و غیره از حضور در وین تا روز یکشنبه سرباز زدند. این در حالی است که نتایج گفت‌وگوهای ایران و ۱+۴ در سطح کارشناسی و رایزنی‌های دو جانبه باید در اختیار هیات آمریکایی قرار گیرد. طبیعی است وقت اعضای این هیات در وین نیستند روند انتقال مطالب و بحث‌ها با تاخیر انجام می‌شود و بالطبع کارها به کندی پیش خواهد رفت. 

شایان ذکر است که بخشی از هیات آمریکایی روز شنبه و راب مالی رییس هیات مذاکره کننده آمریکا عصر روز یکشنبه وارد وین شد. 

باقری هم‌چنین در ادامه گفت‌وگویی که در بالا آمد، درباره روند مذاکرات در این چهار روز خاطرنشان کرد: در وین تلاش‌هایی بین هیات‌های مختلف در جریان است تا دامنه و محدوده موضوعات قابل مذاکره تعیین شود تا بتوانیم در دوره پیش‌رو زمینه مذاکرات جدی و موثر را فراهم کنیم. در شرایط فعلی و با توجه به دستاوردهایی که از این گفت‌وگوها داریم روند مذاکرات رو به جلوست هر چند که اختلاف دیدگاه است اما این اراده احساس می‌شود که طرف‌ها می‌خواهند هم موضوعات مورد گفت‌وگو را تدوین و تببین کنند، هم وارد عرصه‌ای شوند که بتوانند درباره این موارد مذاکرات جدی و نتیجه بخش انجام دهند. 

در ادامه رایزنی‌ها و گفت‌وگوها در سطح کارشناسی در دو حوزه لغو تحریم‌ها و اقدامات هسته‌ای، روز یکشنبه کارگروه زمان‌بندی توافق برای نخستین بار از شروع مجدد مذاکرات در ۸ آذر تشکیل شد. 

رییس هیات مذاکره کننده کشورمان در وین نیز روز یکشنبه با مذاکره کنندگان ارشد روسیه و چین دیدار کرد. به نظر مذاکرات در روز دوشنبه نیز به روال روزهای گذشته در سطح کارشناسی و دیدارهای دو جانبه و چندجانبه میان اعضای هیات‌ها ادامه یابد.  همچنین پیش بینی می‌شود که انریکه مورا به زودی هیات آمریکایی را در جریان آخرین تحولات و مذاکرات انجام شده در این چند روز قرار دهد. 

با توجه به اینکه ایران و ۱+۴ در این مرحله بر سر متون مذاکراتی – اینکه متن دور ششم مذاکرات مورد بحث قرار گیرد یا متون ارایه شده ایران، اختلافات اساسی دارند، پیش بینی می‌شود، مذاکراتی سخت و زمان‌بر را پیش رو داشته باشیم. 

در عین حال به نظر می‌آید، دو طرف به راه‌حل‌هایی برای رفع اختلاف فوق دست یافته اند. شاید با وارد کردن پیشنهادات و اصلاحات ایران به متن مذاکراتی دور ششم در خرداد ماه، به طوری که نظر ایران تامین شود دو طرف ایران و ۱+۴ بتوانند از این سد عبور کرده و همان طور که علی باقری در گفت‌وگویی اعلام کرده است، دو طرف بتوانند وارد عرصه‌ای شوند که درباره موارد و موضوعات اصلی مورد اختلاف مذاکرات جدی و نتیجه بخش را شروع کنند.