احیای هویت معماری و شهرسازی در پایتخت

نیما نیازمند از برنامه های میان مدت و کوتاه مدت برای احیاء و باز زنده سازی وضعیت بافت تاریخی تهران خبر داد و گفت: با توجه به ظرفیت فوق العاده تاریخی همه نقاط تهران، بیشتر استعداد بافت و بناهای تاریخی در محدوده حصار صفوی و ناصری تهران واقع شده است.

وی با اشاره به احیای محلات تاریخی در سطح شهر و ارائه طرح های موضعی در محدوده های تاریخی تهران افزود: همچنین طرح های پیشنهادی اجرایی در هر محله بافت تاریخی و قدیمی در حصار صفوی با ۴۴۰ هکتار و حصار ناصری با ۲۰۰۰ هکتار به عنوان مرکز تهران قدیم و احیای این محدوده ها به عنوان هویت شهر تهران در اولویت و دستور کار این مدیریت قراردارد.

احیای هویت معماری و شهرسازی در پایتخت از مهمترین مأموریت‌های مدیریت شهری

مدیر بافت تاریخی شهر تهران ادامه داد: احیای هویت معماری و شهرسازی در پایتخت یکی از مهمترین مأموریتهای مدیریت شهری است. حصار ناصری به عنوان قلب شهر امروزین تهران و با مرکزیت حصار صفوی و بازار قدیم قرار دارد.

وی با اشاره به اینکه این محدوده تا ۹۰ سال پیش محل اصلی سکونت و فعالیت در واقع کل شهر تهران بوده است، بیان کرد: به همین دلیل امروز به عنوان میراث ارزشمند، بی بدیل و هویت ساز تهران شناخته می شود.

نیازمند یادآور شد: این اعتقاد وجود دارد که مدیریت شهری هنگام مواجهه با بافت تاریخی سه رویکرد داشته باشد؛ نخست تفکر انقطاع گرایانه و مدرنیستی که به مرکز تاریخی شهر بی توجهی کرده و در آن کانسپت های شهر مدرن را پیاده سازی می کند که این یعنی قطع هرگونه ارتباط با گذشته و زدودن حافظه تاریخی و پاکسازی میراث گذشته و به معنای خود شیفتگی نوگرایی در شهر است.

مدیر بافت و بناهای تاریخی شهر تهران با اشاره به رویکرد دوم گفت: دومین رویکرد حفاظت محور است؛ در این نگرش، بافت تاریخی را قسمت تاریخی شهر می داند و آن را به این خاطر، از کل شهر جدا کرده و خطی دور آن می کشد. در اینجا شهر را از بافت جدا می کند و این یعنی بریدن قسمتی از بدن که بعد از جدا شدن، دیگر زنده نیست. باید درک کنیم که تمام شهر یک واحد و یک پیکر است.

وی با اشاره به رویکرد سوم گفت: رویکرد سوم به عنوان رویکرد تعامل یافته و الگو، این است که ما به دنبال "حفاظت و مرمت و احیاء" بافت تاریخی هستیم. حفاظت و مرمت به معنی مدیریت تغییر با مدیریت توسعه است.

نیازمند افزود: بافت تاریخی نیز بخشی از شهر است که نیازمند توسعه درون زا است. هنر مدیریت شهری این است که بتواند توسعه را طوری مدیریت کند که در عین حال حفاظت هم در آن اتفاق بیفتد. 

وی ادامه داد: مرمت به این معنا نیست که به صورت "موزه ای" به بافت تاریخی نگاه کنیم و نباید از توسعه بافت تاریخی غافل بود. 

مدیر بافت و بناهای تاریخی شهر تهران بیان کرد: توسعه بافت های جدید شهری در کنار عدم توجه به بافت تاریخی و دگرگونی فرم و ساختار محله های قدیمی، به معنای گسترش عناصر کالبدی جدید و فراموشی عناصر تاریخی است. 

نیازمند تاکید کرد: متاسفانه امروزه این بافت ها بدون برنامه باقی مانده اند، تا حدی که امروزه عملا بر اساس تقاضا است که تعیین می شود چه اتفاقی باید در این محدوده ها رخ دهد؛ این همان آسیب مدیریتی رایج است.

وی در ادامه گفت: اعتقاد ما این است که اراده واقعی در تقویت اختیار و ساختار مدیریت بافت تاریخی با اجرای برنامه های میان مدت در حوزه بافت های تاریخی ذائقه و نگرش مردم به این بافت ها را تغییر می دهد تا به جای تخریب بناهای تاریخی، شهروندان را به سمت احیاء و باززنده سازی این بناها هدایت کنیم. 

مدیر بافت و بناهای تاریخی شهر تهران افزود: تقویت جریان زندگی و تداوم آرامش و سکونت در بافت تاریخی، صیانت از هویت و یکپارچگی بافت و احیاء ارزش های تاریخی، فرهنگی، اجتماعی، مذهبی و رونق اقتصادی محلات در چارچوب حفظ و بهبود ارزش های کالبدی از یک سو و از سوی دیگر ضابطه مند کردن ساخت و سازها متناسب با هویت محلات تاریخی و ایجاد وحدت رویه در نحوه برخورد با بافت های تاریخی و ابنیه ارزشمند از مهمترین اهداف مدیریت بافت تاریخی شهر تهران در این دوره از مدیریت شهری است. 

وی در ادامه بیان کرد: تدوین ضوابط ساخت و ساز در محدوده‌های ثبت میراث فرهنگی در طرح تفصیلی شهرداری تهران مسکوت مانده و مالکان را معطل نگه داشته، برای حل این مشکل بازنگری طرح تفصیلی حصار ناصری یعنی کل منطقه ۱۲ و ۷۰ درصد منطقه ۱۱ با رعایت الگوی توسعه و حفاظت در دستور کار ما در معاونت شهرسازی قرار دارد.

نیازمند ادامه داد: گام بعدی اجرایی کردن صدور پروانه مرمت، احیاء و تعیین کاربرد بناهای ارزشمند و تاریخی و حرکت موثر و پیش رو در رفع مشکلات این محدوده ها و همچنین پروژه‌های اجرایی احیاء بافت تاریخی به صورت سلولی و در حد واحدهای همسایگی است که در سطح هر محله تاریخی با مشارکت های مردمی، سرمایه گذاری بخش خصوصی و آورده های شهرداری انجام می شود.

مدیر بافت و بناهای تاریخی شهر تهران در انتها تاکید کرد: این رویکرد در اکثر نقاط جهان به منظور توسعه محلی و بر اساس تشریک مساعی بین سازمانهای محلی، مسئولین و ذینفعان با موفقیت انجام شده است. این در حالی است که با توجه به اهمیت این موضوع یکی از ماموریت های مهم معاونت شهرسازی و معماری که در هویت تاریخی و فرهنگی ما ریشه دارد، احیای بافتهای تاریخی در شهر تهران است.