فاصله بین تصور تا واقعیت برای مادران مجرد / این کودکان با یک والد زندگی می‌کنند

فرزندخواندگی در کشور ما همیشه با موانع بزرگی همراه بوده است. وضعیت خانواده‌هایی که شرایط پذیرش کودک را داشته باشند، یکسان نیست. از سویی آمار کودکانی که شرایط فرزندخواندگی را داشته باشند، پایین است. براساس آمار سازمان بهزیستی کشور، نزدیک به ۹۰ درصد کودکان بهزیستی شرایط فرزندخواندگی را ندارند. در کنار این چالش، جامعه با مشکل بالا رفتن سن ازدواج و دخترانی که قصد ازدواج ندارند، روبرو است. دخترانی که اغلب تحصیل کرده هستند و از نظر جایگاه اجتماعی و شغلی شرایط مناسبی را دارند.

از سال۱۳۹۲ و براساس «قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست» معروف به قانون «فرزندخواندگی» سازمان بهزیستی، به دختران مجرد ایرانی بالای ۳۰ سال این امکان داد تا فرزندی را به سرپرستی قبول کنند. این طرح در کنار اینکه فرزندی را مادردار می‌کند، حس مادر شدن را هم به این دختران هدیه می‌دهد. درباره این طرح خبرنگار گسترش نیوز با سهیل رضایی روانشناس و مدرس خودشناسی گفتگو کرده است که در ادامه می‌خوانیم.

کمبود پژوهش قابل استناد درباره آمار دختران سرپرست خانوار

سهیل رضایی روانشناس و مدرس خودشناسی به خبرنگار گسترش نیوز گفت: درباره طرح فرزندخواندگی دختران مجرد بالای ۳۰ سال در حال حاضر به دلیل نبود جامعه آماری مناسب، نمی‌توان نظریه دقیقی را عنوان کرد. باید  درباره آمار دختران مجردی که کودکی را به سرپرستی گرفتند، پژوهش جامع انجام شود تا نتیجه گیری پیرامون آن براساس تجربه‌های قابل استناد باشد.

دلیل بالا رفتن سن ازدواج در دختران

وی افزود: باتوجه به واقعیتی که در جامعه ما وجود دارد، امکان ازدواج برای گروهی از دختران وجود ندارد. نسل مردان مقابل این دختران کمتر از حد نرمال است. همچنین ساختار اقتصاد کشور به گونه‌ای حرکت کرده که ازدواج سخت شده است.  البته عنصر سومی نیز وجود دارد. بر اساس این عنصر پروژه ازدواج در جامعه کنونی کشور و البته بر اساس آمار جهانی، سخت‌تر از قبل شده است و افراد به راحتی تن به ازدواج نمی‌دهند. جوانان سخت‌تر زیر بار مسئولیت آن می‌روند.

این روانشناس خانواده تصریح کرد: دخترانی که تمایل به بزرگ کردن فرزند و به سرپرستی گرفتن آن را دارند، معمولا افراد مستقلی هستند که یا از نظر جسمی دیگر توان فرزندآوری را ندارند و یا از ابتدا تصمیمی بر ازدواج نداشته‌اند. دنیا هم به سمتی می‌رود که بتواند به این امکان‌ها و نیازها بپردازد. کودکی که در یک فضای اشتراکی در حال رشد کردن است، وقتی به یک فضای خانوادگی وارد شود، خواه نا خواه بهتر و مستقل‌تر رشد می‌کند و آینده‌ی بهتری را در آینده خواهد داشت. مطمئنا این کودک از همدم مستقلی که به او عشق انحصاری‌تری می‌ورزد، برخوردار خواهد شد و بالاخره از مهر مادری نیز سیراب می‌شود.

مادران بی‌تجربه در دنیای واقعی

رضایی خاطرنشان کرد: دختری که از این طریق مادر بودن را تجربه می‌کند، ممکن است در ابتدا به دلیل بی‌تجربگی با شرایط سختی روبرو شوند. شاید هیچ تصوری از آن نداشته باشد و حتی نداند که از پس این مسئولیت برخواهد آمد یا خیر. شاید از فرزندداری فقط یک فانتزی در ذهن‌شان داشته باشند که وقتی با نیازهای آن روبرو شوند، متوجه سختی و زمان بری آن خواهند شد. طبیعتا دخترانی که قادر به سرپرستی گرفتن فرزند هستند که شغل دارند و یک زن شاغل زمان محدودتری نسبت به یک زن خانه دار دارد. نگهداری از فرزند برای این دختران شاید پر دغدغه‌تر و پر چالش‌تر باشد و با نگرانی‌های بیشتری نیز همراه باشد.

این مدرس خودشناسی براساس نظریه یونگ اشاره کرد: انرژی زنانه و مردانه هر دو با هم در رشد دخیل هستند. بنابراین وجه مردانه در کودکانی که فقط توسط مادر رشد می‌کنند، ضعیف می‌شود. البته این کودکان باید تحت نظر مربیان و تمرینات مختلف و تجربه‌های متنوع اجتماعی، قرار بگیرند تا از آسیب کمتری برخوردار شوند.

سرپرستی گرفتن کودکان بیمار

رضایی در خصوص به سرپرستی گرفتن کودکان بیمار افزود: انتخاب این کودکان، برای به سرپرستی گرفتن از یک روح بزرگ و ایثارگر و توان بزرگ نشات می‌گیرد. باید در فضای تجربه بررسی شود که آیا فرد قادر به نگهداری از کودک بیمار است یا خیر. البته لازم به ذکر است، در دنیا چنین تجاربی مشاهده شده است که افرادی توانستند از طریق مهرورزی و عشق شان، از پس نگهداری و مراقبت فرزند بیمار برآیند. همچنین به دلیل شرایط خاص این کودکان، ممکن از طرف مادر مجردشان محبت اغراق‌آمیزی دریافت کنند که البته این احتمال، صرفا مختص به این سرپرستان نیست و هر آدمی در هر شرایطی ممکن دچار این آسیب شود.

وی تاکید کرد: طرح فرزندخواندگی برای دختران مجرد بالای ۳۰ سال، قطعا حرکت مثبت و سازنده‌ای است اما باید در پژوهش‌ها نقص‌های خود را برطرف کند. هر جامعه‌ای زمانی به توسعه می‌رسد که به مسئله مخاطبین خود نگاه پژوهشی داشته باشد و خود را ملزم به پاسخگویی بداند. جامعه‌ای که تلاش به برداشتن اعتقاداتی می‌کند و  تمامی افراد را براساس الگوی خود تربیت کند، قطعا با شکست رو به رو خواهد شد. 

رضایی درباره جهت معکوس برای اجرا شدن طرح فرزندخواندگی به خبرنگار حوزه سلامت گسترش نیوز گفت: این طرح مختص به زنان است و در جهت عکس آن یعنی فرزندخواندگی برای مردان مجرد، طراحی نشده است. به شخصه بعید می‌دانم داوطلبانی از سمت مردان برای این طرح وجود داشته باشد. چون خصلت پرورندگی بیشتر عنصری زنانه است اما با این حال این پیشنهاد هم قابل مطرح شدن است و جای تامل حتما دارد.

وی در خاتمه یادآور شد: جامعه زمانی به رشد می‌رسد که نیاز تک تک آدم‌های جامعه در آن دیده و برای آن برنامه ریزی شود و در نهایت به این نیاز پاسخ باید بدهیم. اگر به جز این باشد، جامعه با نیازهای سرخورده افراد روبرو می‌شود.