ناوگـان حمـل‌ونقـل جاده‌ای آبستن حوادث
اعتماد، بزرگ‌ترین سرمایه اجتماعی هر ملتی است و به‌راحتی به‌دست نمی‌آید؛ سال‌ها و دهه‌ها زمان نیاز است تا ذره‌ذره شکل بگیرد و در روح و روان جامعه نهادینه شود.
اشکالات و خطاها هم همیشه وجود داشته و دارد و هیچ‌گاه با بهترین آموزش‌ها و تربیت‌ها هم به صفر نمی‌رسد، زیرا انسان محصور در مکان و زمان بوده و آگاهی امروز او نسبت به فردا کمتر است همان‌طور که نسبت به دیروز بیشتر خواهد بود. این امر ممکن‌الخطا بودن را توجیه می‌کند اما قطعا با آموزش و تربیت باید آن را به حداقل رساند. نکته مهم در ارتباط با این موضوع (آگاهی) اعتماد و پذیرش خطا و اشتباه است. این امر آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی را کاهش می‌دهد.
چرا کسی به‌عنوان متهم بازخواست نمی‌شود
هر بار در حوزه حمل‌ونقل، حادثه‌ای رخ داد موضوع فرهنگ رانندگی مطرح شد و همه متهم شدند در حالی‌که هیچ‌گاه هیچ‌کس بازخواست و مجازات نشد. فرسودگی، کیفیت و استاندارد نه‌فقط در خودرو که در جاده‌ها و نه‌فقط در جاده‌ها در علائم راهنمایی و رانندگی و این مسائل نه‌فقط در علائم جاده‌ای که در نقاط حادثه‌خیز، زنجیره‌ای از چالش‌ها را به‌وجود آورده است.
کارشناسان حوزه فنی چقدر از به اصطلاح زیرسبیلی رد کردن خودروها با وجود قابل‌قبول نبودن سیستم تعلیق و ترمز سخن گفته‌اند؟ چندبار پلیس از جزئیات گزارش حوادث صحبت کرده است؟ گلایه و کلی‌گویی چه مشکلی از زنجیره معضلات کم می‌کند؟ چرا در حوادثی که رخ می‌دهد و روزبه‌روز افزایش می‌یابد، کسی به‌عنوان متهم در دادگاه و قوه قضاییه به جامعه پاسخ نمی‌دهد؟ اگر حقیقت، شفاف به جامعه اعلام شود، به‌طور قطع، آمار حوادث و جانباختگان کاهش پیدا می‌کند. آمار مرگ‌ومیرهای مربوط به وسایط نقلیه، چه در سوانح رانندگی و چه آلودگی زیست‌محیطی، وضعیت ناگواری دارد که روح و روان جامعه را فرسوده کرده است.
تیر خلاص به اعتماد عمومی
امروز فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل منجربه فرسودگی جامعه شده و بار بهداشت و سلامت را سنگین‌تر کرده است. به‌عنوان مثال، هنگامی که گفته می‌شود باز شدن کیسه هوا به شرایط برخورد بستگی دارد در حالی که تصادف زنجیره‌ای رخ داده نمی‌تواند پاسخ مناسبی باشد و اینکه هم عنوان شود مشکل فلان بخش به خودروساز ارتباطی ندارد و سازنده باید پاسخگو باشد به نوعی فرار به جلو است. پذیرش اینکه وسایط نقلیه کشور دارای فناوری پایین‌تر از تکنولوژی روز جهان است، بخشی از مشکلات را حل می‌کند. ادعای اینکه در تولید و کیفیت می‌توانیم با تولیدکنندگان جهانی رقابت کنیم، تیر خلاص به اعتماد ملی است.
عقب‌ماندگی فنی
علیرضا نیک‌آیین، رئیس اتحادیه صنف تعمیرکاران خودرو تهران درباره کیفیت و فرسودگی خودروها و در نتیجه ایمنی وسایل نقلیه در حال تردد به صمت گفت: تکنولوژی خودروهایی که در کشور در حال تولید است مربوط به فناوری نیم قرن قبل است. در حوزه سیستم تعلیق و ترمز با آنچه در شرکت‌های خودروساز جهانی تولید می‌شود، فاصله بسیاری داریم. وی افزود: در نسل جدید خودروها، انواع و اقسام ترمزهای ABS، دیسکی بودن چرخ‌های جلو و عقب و... را شاهد هستیم. هوشمندسازی ترمز کمک زیادی به کاهش حوادث و در نتیجه مرگ‌ومیرهای سوانح رانندگی کرده است. با هوشمندسازی خودروها اگر راننده به خودرو جلویی نزدیک شود، حسگر به خودرو فرمان می‌دهد و اگر حتی راننده ترمز نکند، این حسگر خودرو را به عقب کشیده و ترمز می‌کند.
بمب‌های ساعتی
نیک‌آیین ادامه داد: در حوزه خودروهای سنگین هم سیستم‌های کنترل خودرو به‌روز نبوده و فرسودگی آنها موضوع را بغرنج‌تر کرده است. این کارشناس حوزه فنی خودرو تصریح کرد: به‌دلیل گرانی قطعات یدکی می‌توان به جرأت گفت بخش زیادی از خودروهای سنگین (کامیون‌ها) به لحاظ سیستم ترمزگیری مشکل دارند. رئیس اتحادیه صنف تعمیرکاران خودرو تهران در پاسخ به این پرسش که میزان خطر در این حوزه چقدر است، گفت: اعلام آمار دقیق نیاز به تحقیق و جمع‌آوری اطلاعات و داده دارد اما براساس تجربه و مشاهدات میدانی در جاده‌ها می‌توانم عنوان کنم، آمار بسیار بالایی از نسل خودروهای قدیمی در حال تردد مانند بمب ساعتی هستند؛ هر لحظه ممکن است برای خودروهای سواری اطراف خود خطرآفرین باشد.
به کما رفتن طرح نوسازی
نیک‌آیین با بیان اینکه نوسازی ضرورت اجتناب‌ناپذیر ناوگان حمل‌ونقل عمومی است، گفت: متاسفانه طرح نوسازی خودروهای سنگین و نیمه‌سنگین به کما رفته و معضلات را در این بخش افزون کرده است. او اظهار کرد: سیستم ترمزی که روی این خودروها وجود دارد، در زمان خود ممکن است با سطح استاندارد بالا بوده باشند اما امروز با افزایش خودروها دیگر پاسخگو نیستند. رئیس اتحادیه صنف تعمیرکاران خودرو تهران با بیان اینکه تردد تعداد زیاد خودروها در جاده‌ها، ارتقای استانداردها را ضروری می‌کند، گفت: تولید سیستم تعلیق و ترمز در کشور باید با حساسیت بیشتری دنبال شود.
ترمز و قفل مرکزی
نیک‌آیین در ادامه سخنان خود گفت: امروز نسل جدید کامیون‌ها دارای ریتاردر هستند که ابزاری است در کنار ترمز و ایمنی خودرو را افزایش می‌دهد. ریتاردر قدرت موتور را کم و باعث می‌شود خودرو متوقف شود. به این ترتیب، دو سیستم در خودرو به عنوان ترمز عمل می‌کنند؛ ریتاردر در موتور، لنت‌ترمز و سیستم تعلیق و ترمز. وی اظهارکرد: وجود این سیستم باعث می‌شود خودرو با وجود سنگینی در صورت خطر تصادف به سرعت بایستد. اما این موضوع برای خودروهای نسل ۵۰ سال قبل محلی از اعراب ندارد. در نتیجه تردد این خودروها با شلوغی که در جاده‌ها وجود دارد به لحاظ سلامت بسیار خطرآفرین هستند.
حدفاصل بین دو خودرو
نیک‌آیین در بخشی دیگر از سخنان خود به فرهنگ رانندگی در کشور اشاره کرد و گفت: رسانه‌ها باید روی این موضوع بیشتر کار کنند و طرز درست راندن خودرو را در کلیپ‌های متنوع و سرگرم‌کننده آموزش دهند. او گفت: فاصله دو خودرو از یکدیگر در خیابان‌ها و جاده‌ها بسیار دارای اهمیت است. بارها شاهد بودیم در جاده‌ها هنگام شلوغی، خودروها در فاصله ۳۰ تا ۵۰ سانتی‌متری یکدیگر حرکت می‌کنند. رئیس اتحادیه صنف تعمیرکاران خودرو تهران با بیان اینکه با شرایط موجود ترمز خودروها، آموزش فرهنگ رانندگی ضرورت دارد، گفت: همین نکته که ترمز در زمانی که سرعت خودرو ۱۰۰ کیلومتر در ساعت است اگر ترمز شود، خودرو ۲۰ کیلومتر جلوتر متوقف می‌شود، مسئله مهمی است که رانندگان باید نسبت به آن آگاه باشند؛ بنابراین دست‌کم باید ۳۰ متر بین دو خودرو فاصله وجود داشته باشد. وی تاکید کرد: حال با شرایط موجود که این خودروهای فرسوده دارند، آموزش ضرورت بیشتری پیدا می‌کند.
مرگ‌های ناشی از حوادث و آلودگی
نیک‌آیین در ادامه به سایر پیامدهای خودروها در کنار حوادث جاده‌ای و خیابانی اشاره کرد و گفت: وقتی موتور خودروها را باز می‌کنیم، شاهد رسوبات بسیاری در آن و روی پیستون هستیم. این موضوع چند سال قبل از سوی اتحادیه صنف تعمیرکاران خودرو تهران عنوان شد. در این گزارش اعلام کردیم سوخت‌هایی که در جایگاه‌ها به خودروها داده می‌شود، استاندارد نیست. در آن زمان به این مسئله توجهی نشد اما با تغییر دولت اعلام شد سوختی که وارد می‌شده، استاندارد نبوده است. او گفت: مکانیک از جرم‌هایی که در داخل موتور بسته شده متوجه این امر می‌شود که سوخت استاندارد نیست. این در حالی است که وقتی موتور دست دوم خودروهای اروپایی وارد کشور و باز می‌شوند در داخل موتور فوق‌العاده تمیز است.
این کارشناس فنی خودرو با بیان اینکه نمی‌توان عنوان کرد کیفیت سوخت در کاهش استانداردها و از بین رفتن کارکرد خودرو بی‌تاثیر است، گفت: اثربخشی آن در سیستم ترمز خیلی بالا نیست اما درصد مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا را افزایش می‌دهد. به این ترتیب، شاید منجر به حوادث جاده‌ای و جانباختن افراد نشود اما به‌طور غیرمستقیم با آلایندگی که ایجاد می‌کنند، آمار بیماری‌ها و مرگ‌ومیرها را افزایش داده است. وی تاکید کرد: آلودگی هوا و مسائل زیست‌محیطی مسئله بغرنج بوده و نمی‌توان آن را نادیده گرفت.
آسمان خاکستری
او اظهارکرد: از هر سو به مسائل و مشکلات حوزه حمل‌ونقل و خودروها نگاه شود، آسیب‌ها قابل رصد است، چرا باید به جای آسمان آبی، با آسمانی خاکستری روبه‌رو باشیم. در کشورهای دیگر که به لحاظ جمعیت و تعداد خودرو خیلی بیشتر از ایران جمعیت و خودرو دارند، آیا مشکلات زیست‌محیطی ایران را دارند؟ رئیس اتحادیه صنف تعمیرکاران خودرو تهران ادامه داد: با سرد شدن هوا و آغاز فصل سرما، موضوع آلودگی هوا و خودروهای فرسوده و بی‌کیفیت بودن آنها، سوژه مدیران و مسئولان برای پیگیری مشکلات حمل‌ونقل شده و با گرم شدن هوا مسئله دوباره به فراموش سپرده می‌شود یا وزش باد مسئله را به حاشیه می‌برد.
استفاده از قطعات دست دوم
این کارشناس فنی در ادامه با اشاره به قطعات دست دوم و گرانی قطعات یدکی گفت: با کاهش قدرت خرید مردم و اینکه صاحبان خودرو توان پرداخت هزینه قطعات یدکی را ندارند، تعمیرکار را مجبور به استفاده از قطعات استوک می‌کنند.
او اظهارکرد: متاسفانه این امر در حال رواج بوده و بازار قطعات دست دوم داغ‌تر از نو و به همان نسبت هم شکایت از اشکالات پیش‌آمده به‌دلیل استفاده از قطعات دست دوم زیاد شده است. این شکایت‌ها آمار زیادی را در اتحادیه صنف تعمیرکاران خودرو تهران به خود اختصاص داده است. وی با بیان حادث‌ساز بودن این امر، افزود: یک بوستر ترمز دست دوم حادثه جانی دارد.
نیک‌آیین در پایان گفت: خودروهای در حال تردد در کشورهای دیگر دارای استاندارد یورو۶ هستند و حداقل گوگرد را تولید می‌کنند اما خودروهای سواری و سنگین داخلی با سوخت‌هایی که در کشور موجود است و نیز نوع سوخت‌وسازی که خودروها دارند (انجین و موتور) گوگرد زیادی تولید می‌کنند. در کنار حوادث جاده‌ای ناایمنی هوا با تردد خودروهای غیراستاندارد سم زیادی تولید و در هوا آزاد می‌کند.
هشدار جدی نسبت به گازسوزها
خودروهای دوگانه‌سوز از دیگر چالش‌های موجود در حمل‌ونقل کشور است. کارشناسان این حوزه بارها هشدار داده‌اند مخازن گاز خودروهایی که در دهه ۸۰ به شکل کارگاهی دوگانه‌سوز شده‌اند، امروز به بمب‌های متحرک می‌مانند. محمدجواد شریفی، کارشناس حوزه خودرو در این‌باره با بیان اینکه وانت‌های دوگانه‌سوز بمب‌های ساعتی هستند، به صمت گفت: این خودروها به‌عنوان بمب‌های سرگردان هر لحظه امکان انفجار دارند. به‌گونه‌ای که باشخصه اگر وانت دوگانه‌سوز در جایگاه سوخت حاضر باشد، داخل جایگاه نمی‌شوم. وی افزود: جایگاه‌داران به نداشتن برگه معاینه فنی این خودروهای دوگانه‌سوز ایرادی نمی‌گیرند و اجازه سوخت‌گیری به آنها می‌دهند، در حالی که نباید این‌گونه باشد. او ادامه داد: اگر جایگاه‌داران سوخت با این مسئله جدی برخورد کنند، منجر به کاهش درآمد آنها شده؛ از این‌رو حساسیتی روی این موضوع ندارند. این کارشناس حوزه فنی خودرو تصریح کرد: برای حل این مشکل نیاز است چند سازمان و نهاد با یکدیگر همکاری و مشارکت کنند.
امکان تست وجود ندارد
شریفی در پاسخ به این پرسش که چرا خودروهای دوگانه‌سوز هنگامی‌که برای معاینه فنی مراجعه می‌کنند دو بخش خودرو (بنزینی و گازسوز) به لحاظ فنی تست نمی‌شود، اظهارکرد: خودروهای دوگانه‌سوزی که در کارگاه‌های غیررسمی تبدیل به دوگانه‌سوز شده‌اند، چون می‌دانند مخزن گاز خودرو رد می‌شود، صاحب خودرو پیش از مراجعه به مرکز آن را باز می‌کند و پس از دریافت برگه معاینه فنی بخش بنزینی دوباره مخزن روی خودرو نصب می‌شود.
او گفت: خودروهایی که پس از تولید دوگانه می‌شوند، چون برای مخزن گاز آنها جایی پیش‌بینی‌نشده جانمایی درست انجام نمی‌شود. این مسئله در وانت‌ها بیشتر مشکل‌ساز شده، زیرا آب، زیر مخزن جمع شده و منجربه پوسیدگی آن می‌شود. این مسئله انفجار هر لحظه خودرو را رقم می‌زند. به‌طوری که این روزها آمار این انفجارها رو به افزایش است. البته این مسئله درباره پراید هم صادق است، زیرا جانمایی نادرست مخزن سبب‌شده آب زیر آن جمع شود و زمینه پوسیدگی به وجود آید.
شریفی درباره عمر مفید مخزن‌ها هم اظهارکرد: اگر مخزن‌ها استاندارد و در معرض پوسیدگی به‌دلیل جمع شدن آب زیر آنها وجود نداشته باشند، عمر مفید آنها ۱۵ است. از این‌رو خودروهایی که در نیمه نخست دهه ۸۰ دوگانه‌سوز شده‌اند باید در میانه دهه ۹۰ مخزن خود را تعویض می‌کردند که آمارها نشان می‌دهد این امر انجام نشده است.
سخن پایانی
بنابر این گزارش خودروهای فرسوده و دوگانه‌سوزهای به مثابه بمب‌های ساعتی بوده و هر لحظه آبستن حادثه هستند. ایمنی خودروها به لحاظ استاندارد و کیفیت یک موضوع است و فرسودگی و از رده خارج شدن خودروها مسئله دیگری بوده که آینده ناوگان حمل‌ونقل عمومی را بستری برای حوادث ناخوشایند کرده است. مسئولان و سازندگان به گوش باشند که ملزم به پاسخگویی هستند.
ارسال نظر