بازار خودرو گرفتار در پاردوکسی عحیب

با توجه به اینکه ایران‌خودرو و سایپا در سه ماه ابتدایی امسال، در حدود ۲۰۰ هزار دستگاه خودرو به مشتریان تحویل داده‌اند، در راستای بررسی اینکه آیا نیاز واقعی بازار بیش از این‌ تعداد است؟ امیرحسن کاکایی- عضو هیات علمی گروه مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت با اشاره به اختلاف فاحش میزان تولید و تقاضای خودرو در بازار، و تاکید براینکه این ۲۰۰ هزار دستگاه خودرو شامل تعهدات معوقات خوردوسازان است، اظهار کرد: درحال‌حاضر بازار بسیار آشفته و تحلیل آن سخت است؛ چراکه بسیاری از تعهدات ایفا شده خودروسازان از ابتدای سال، مربوط به تعهدات قبلی آن‌هاست.

این کارشناس صنعت خودرو کشور افزود: علاوه براین از سوی دیگر مشخص نیست که مصرف واقعی پاسخ داده می‌شود یا تقاضا برای سرمایه؟! لذا واقعا نمی‌توان این دو را تفکیک کرد. درحال‌حاضر آمار تولید هم چندان قابل اعتماد نیست؛ چراکه بالا و پایین شده و دارای نوسان است. با بررسی بازار نسبت به بهمن و اسفندماه سال گذشته چه اتفاقی افتاده است. هرچند هم که با اعداد گمراه شویم اما به‌جای اعداد و ارقام باید به واقعیت‌های بازار توجه کرد.

پارادوکس بازار خودرو

به اعتقاد وی، درحال‌حاضر عرضه بسیار کمتر از "تقاضای سرمایه‌گذاری" است. اما اگر قیمت‌ها واقعی شوند و مبنای قیمتی کارخانه به قیمت‌های بازار نزدیک شود، امکان دارد، این عرضه زیاد هم باشد. در بازار خودروی این روزها از یک سو، تقاضا بسیار بالاست و از سوی دیگر تقاضا پایین است و دچار یک پارادوکس شده است اما باید توجه کرد که کدام تقاضا بالا و کدامیک پایین است؟

کاکایی تصریح کرد: درحال‌حاضر تقاضا برای سرمایه‌گذاری بسیار بالاست؛ به عنوان نمونه پراید ۴۷ میلیون تومانی کارخانه، بیش از ۷۹ میلیون تومان در بازار آزاد فروخته می‌شود؛ مشخص است که این رانت ۳۰ - ۴۰ میلیون تومانی، تقاضا را افزایش می‌دهد اما اگر روزی پراید ۷۸ میلیون تومان عرضه شود؛ دیگر این حجم تقاضا وجود ندارد و به یکباره تقاضا ریزش می‌کند. بنابراین نکته مهم اینجاست که در فضای غیرتعادلی هستیم. گاهی مقداری کمی از نقطه تعادلی منحرف می‌شویم اما درحال‌حاضر تعادل دچار بهم‌ریختگی شده است؛ چراکه از یک طرف، تولید نصف و از سوی دیگر رانت نسبت به قیمت خوردو ایجاد شده است که تعادل را کاملا بهم ریخته است.

عضو هیات علمی گروه مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت تاکید کرد: البته باید گفت که بازنده اصلی این داستان‌ها، عامه مردم هستند. بنده نه به عنوان اقتصاددان بلکه به عنوان یک ناظر میگویم که بر بازار پیش‌بینی ما این است که در مورد بورس همان اتفاقی که در مورد صندوق‌های سرمایه‌گذاری که دو برابر سود بانکی می‌دادند، افتاد؛ در مورد بورس نیز رخ خواهد داد. زمانی که یک شرکت سودده می‌شود می‌توان امیدوار بود که تا مدت‌ها این روند افزایش سرمایه ادامه خواهد داشت اما زمانی که مجموعه اقتصاد کشور دچار این شده که از یک جهت تولید پایین است اما از سوی دیگر افزایش سرمایه(از طریق بورس) رخ می‌دهد، قطعا در یک نقطه، در هم فرو خواهد ریخت که البته قابل پیش‌بینی به لحاظ زمانی نخواهد بود.

وی یادآور شد: خودرو از جمله کالاهایی است که همچون سکه یا ملک، ارزش ذاتی آن حفظ خواهد شد اما در بورس خطر ریزش یکباره بسیار وجود دارد اما فعلا رقیب بزرگی در بازار است که همه توجه‌ها را به خود جمع کرده و باعث شده حداقل خودرو باتوجه به تورم و افزایش نرخ ارز، از توقعات افزایشی قیمتی که برایش در نظر گرفته می‌شود، پایین‌تر باشد.