قرعه کشی خودرو یک روش بلند مدت نیست

این روزها شاهد انواع پیش فروش خودرو توسط خودروسازان کشور هستیم، پیش فروش هایی با موعد تحویل نامعلوم که برخی از آنها قرار است بعد از یک سال و بعضی‌ها هم بعد ۲ سال تحویل مشتریان شود.

اما مشکلی که وجود دارد، این پیش فروش‌ها با موعد تحویل نامعلوم مشکلات زیادی را هم برای مردم و هم خودروساز ایجاد می‌کند. پس از تصویب طرح قرعه کشی، خودروسازان اقدام به فروش فوری خودرو کردند و حالا بعد از فرا رسیدن زمان تحویل، موعد تحویل خودروهای پیش فروش سال گذشته هم رسیده و حجم زیادی متقاضی برای تحویل خودرو وجود دارد.

کارشناسان معتقدند شیوه قرعه کشی یک روش اصولی یا بلند مدت نیست و با اینکه ممکن است در یک مقطع کوتاه، به پیدا کردن مصرف‌کننده نهایی کمک کند، اما به افزایش تقاضا در بازاری که دچار کمبود عرضه است، دامن خواهد زد. برخی دیگر نیز می‌گویند قرعه‌کشی تلاشی برای تغییر نگاه‌ها از سوءمدیریت به بدشانسی است.

شیوا رئیس شورای رقابت آنطور که بیان کرده با این طرح‌های پیش فروش و فروش مشارکتی کاملا مخالف است و وزارت صمت را مسئول اجرایی شدن این طرح می‌داند.

به گفته این مقام مسئول، قرار بر این بود ۶۰ درصد تولید خودرو به تعهدات گذشته خودروسازان اختصاص پیدا کند. اگر خودروسازان این تعهدات که به سال‌های گذشته بر می‌گردد، را نداشتند کل تولیدی آنها اکنون به بازار تزریق می‌شد در حالی که درحال‌حاضر تنها ۴۰ درصد تولید به بازار تزریق می‌شود و ۶۰ درصد تزریقی دیگر به معوقات باز می‌گردد.

شیوا معتقد است که تا ۲ سال دیگر مشخص نیست که چه اتفاقاتی در حوزه صنعت خودرو رخ داده است و این طرح‌های پیش فروش مشکلاتی را به وجود خواهد آورد، علاوه بر این معلوم نیست وزرای کنونی در سمت خود باشند که تعهد به وجود می‌آورند.

او در خصوص پیش فروش خودرو‌هایی که نام مشخص و نشان مشخصی ندارند، گفت: پیش فروش خودرو‌هایی که چارچوب و شناسنامه ندارند اشتباه است و وزارت صمت باید به این‌ماجرا ورود کند.

شیوا گفت: وظیفه ما این است که نرخ منصفانه را اعلام کنیم. اکثریت به این موضوع رای می‌دهند که مصرف‌کننده واقعی باید خودرو بگیرد و برخی می‌گویند حاشیه سود به جیب دلالان می‌رود. طرح قرعه کشی عملی شد، اما برخی از این طرح شکایت داشتند، همان افراد بیایند طرح دیگری را ارائه دهند که خودرو به نیازمندان برسد و همه راضی باشند.

این مقام مسئول گفت: تولید‌کننده برای ادامه حیات نیاز به سود دارد در غیر این صورت به بن بست می‌رسد، برخی هم می‌گویند چرا ۳ ماه یکبار باید افزایش نرخ داشته باشیم، چون نرخ نهاده‌های تولید ۳ ماه یکبار افزایش می‌یابد، در حالی که خود خودروسازان در نظر داشتند هر ماه افزایش نرخ داشته باشند.

رئیس شورای رقابت گفت: اکنون وضعیت طوری است که مصرف‌کننده و تولید‌کننده راضی نیستند. اما موضوع دیگر مورد بحث به پیش فروش خودرو‌هایی باز می‌گردد که هویتی ندارند، اما آن را پیش فروش می‌کنند. جای تاسف دارد وقتی خودرویی ماهیت مشخصی ندارد وعده پیش فروش می‌دهند در صورتی که نرخ مشخصی هم ندارد.

۱۳ هزار دستگاه معوق، تحویل تا پایان سال!

فرشاد مقیمی مدیرعامل ایران خودرو گفت: معوقات حدود ۱۶ هزار دستگاه است که از این میزان حدود هزار و ۶۰۰ دستگاه آماده تحویل است که اگر نرخ آن را به ما اعلام کنند، به مردم تحویل می‌دهیم و به ۱۳ هزار دستگاه می‌رسیم.

او بیان کرد: هیچ تعهد معوقی نداریم و تنها تعداد خودرو محدود داریم که ممکن است از ۴۰ روز تحویل فرا‌تر رفته، اما در تلاش برای تحویل آنها هستیم. تمام پیش فروش‌ها تحویل داده شده است و خودرو ckd تعدادی معوق داریم و در تلاش برای تحویل هستیم. تا پایان سال تمام معوقات تحویل داده خواهد شد.

فربد زاوه کارشناس خودرو نیز فراهم کردن شرایط تولید و ساده‌سازی فرآیند‌های توزیع و بازرگانی را راهکار اساسی کنترل بازار خودرو دانست و گفت: پیچیده شدن فرآیند‌ها به معنای وجود نفع شخصی برای گروه‌های خاص و زمینه‌ساز فساد است و هیچ منطقی برای تبدیل شفافیت به روش‌های پیچیده وجود ندارد. بازار خودرو زمانی مدیریت می‌شود که شرایط تولید مهیا باشد و واردات خودرو آزاد شود.

وی همچنین به بحث شرعی بودن فروش به روش قرعه‌کشی و نیز قانونی بودن ترهین سند خودرو به مدت یک سال پس از فروش به‌عنوان ابهامات این شیوه پیشنهادی اشاره کرد و گفت: به‌نظر می‌رسد سیاست‌گذار تلاش می‌کند انتقادات از ساختار فعلی و فساد موجود را که موجب افزایش نرخ خودرو و کاهش دسترسی افراد به آن شده، به گلایه‌مندی از کم‌شانسی تبدیل کند.

او راهکار مدیریت بازار خودرو را در سیاست‌هایی می‌داند که به تقویت عرضه و تضعیف تقاضا منجر شوند، در حالی که در روش قرعه‌کشی، امکان افزایش تقاضا وجود دارد. وی در این رابطه توضیح داد: فرآیند ثبت نام در این روش آسان‎تر شده و دیگر خریداران نگرانی بابت بسته شدن سایت، سرعت اینترنت و مواردی مانند این نیستند که این موضوع، خود به محرکی برای افزایش تقاضا تبدیل می‌شود و افراد تلاش خواهند کرد شانس خود برای خرید خودرو در تحویل فوری و با نرخ درِ کارخانه را امتحان کنند.

این کارشناس خودرو ادامه داد: باید بپذیریم که عرضه خودرو در مقابل تقاضا کاهش داشته و از این نظر، توان پوشش بازار را نداریم. ممکن است روش قرعه‌کشی عادلانه به‌نظر برسد، اما راه‌حل اصلی، رفع موانع تولید در صنعت خودرو و نظارت بر توزیع آن است.

به‌دست آوردن نقدینگی با پیش فروش‌های ۲ ساله

میلاد بیگی کارشناس صنعت خودرو در گفت‌وگو با خبرنگار صنعت، تجارت و کشاورزی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، گفت: خودروسازان برای تامین نیاز مالی خود اقدام به برپایی طرح‌های پیش فروش می‌کنند. هزینه خودروسازان افزایش یافته به همین دلیل خودرو را پیش فروش می‌کنند تا تامین مالی صورت گیرد.

این کارشناس صنعت خودرو گفت: تقاضا برای خودرو زیاد است، از طرفی آنها نمی‌توانند به اندازه تقاضا خودرو تولید کنند از این رو طرح‌های پیش فروش را اجرا می‌کنند تا هم تامین مالی کنند و تعداد متقاضیانی که نیاز واقعی به خودرو دارند، شرکت خواهند کرد.

به‌نظر می‌رسد بر هم خوردن نظم در میزان عرضه و تقاضا، احتکار کالا و خاک خوردن بیش از هزاران خودرو در انبار‌ها به دلیل دخالت‌های نسنجیده در نظام قیمت‌گذاری کالاهاست که هنوز هم گردو خاک این ماجرا در اقتصاد نخوابیده است و دود آن به چشم دهک‌های درآمدی آسیب‌پذیر جامعه می‌رود.

نباید فراموش کرد که طی یک سال گذشته تاکنون برخی کالا‌های اساسی بیش از ۶۰ درصد گران شده‌اند و بسیاری از خانواده‌ها به ناچار آن اقلام را از سبد هزینه خود حذف کرده‎‌اند. بر اساس ارزیابی‌های صورت‌گرفته، ریشه بیشتر مداخلات قیمتی، مهار تورم بوده، اما در بیشتر موارد این هدف محقق نشده است.

از این جهت به سیاست‌گذار توصیه می‌شود که شاخص‌ها و معیار‌های مداخله قیمتی را مورد بازنگری قرار دهد. در این راستا پیشنهاد می‌شود که به علت محدود بودن قدرت و تاثیرگذاری سیاست‌های کنترل قیمت، اهداف مشخص و محدودی برای آنها تصور شود. از سوی دیگر تمرکز بر راهکار‌های کاهش نرخ تمام شده به‌جای متمرکز شدن بر سرکوب قیمت‌ها، از دیگر راهکار‌هایی است که روی میز متولیان قرار دارد.

اینکه سایت خرید خودرو باز شود و امکان تحویل فوری به نرخ در کارخانه فراهم شود، آثار روانی بر بازار خواهد داشت و می‌تواند حباب نرخ خودرو را کوچک کند، اما تأثیر قطعی آن بستگی به تعداد تقاضایی دارد که خودروساز می‌تواند در طرح تحویل فوری، پاسخگوی آن باشد.

با توجه به تعهدات فروش معوق خودروسازان، تردید‌هایی در امکان تحویل به‌موقع خودرو وجود دارد. به‌علاوه همچنان این امکان وجود دارد که افراد بتوانند از محدودیت‌های ایجاد شده عبور کنند و حتی در فروش به روش قرعه‌کشی نیز خودرو به مصرف‌کننده نهایی نرسد.