زنگ خطر تعطیلی خودروسازان با ورود چینی ها

امیرحسن کاکایی در مورد چشم‌انداز صنعت خودرو در سال پیش رو اظهار کرد: سال ۱۴۰۰ سال بسیار مبهمی برای صنعت خودرو است، می‌تواند سال سقوط یا پرواز باشد. از طرفی صنعت خودرو در سال ۱۳۹۹ کارهای بزرگی در راستای توسعه فناوری و داخلی‌سازی انجام داده و تیراژ را هم افزایش دادند اما متاسفانه از نظر اقتصادی نتایج فاجعه‌آمیز بود. سرنوشت صنعت خودروسازی به این موضوع وابسته است که آیا امسال سیاست‌گذاران ما اجازه آزادسازی قیمت‌ ها را می‌دهند یا خیر.

قیمت‌گذاری دستوری ضربه سنگینی به صنعت خودرو وارد کرد

وی افزود: قیمت‌گذاری دستوری اشتباهی است که در سه سال گذشته رخ داد و متاسفانه ضربه اقتصادی بسیار سنگینی به این صنعت وارد کرد. علی رغم همه تلاش‌های فنی خودروسازان و قطعه سازان، وضعیت از نظر اقتصادی بسیار ضعیف شده و اوضاع شکننده است.

کاکایی اضافه کرد: از طرف دیگر شرایط تورمی کشور و همینطور چشم‌انداز سیاسی کشور به گونه‌ای است که یک رکود خاص در بازار به وجود خواهد آمد یعنی با وجود افزایش تیراژ، درآمد مردم کفایت نمی‌کند. نتیجه اینکه عرضه زیاد و تقاضا کم می‌شود و با یک رکود تورمی بسیار سنگین مواجه می‌شویم.

این کارشناس خودرو با تذکر خطر ورود دیگر کشورها به بازار ایران و تبعات آن گفت: اگر پای چینی‌ها یا غربی‌ها هم به بازار باز شود، این صنعت با چالش جدی فروش روبرو می‌شود. این خطر وجود دارد که با حضور چینی‌ها که ما تجربه کار با آنها در صنعت خودرو را داریم، به شدت قطعه‌سازان با مشکل مواجه می‌شود و با این چالش، در کنار ضربه‌ای که چند سال پیش خوردند بسیاری از آنها ورشکسته خواهند شد.

قدرت فنی صنعت خودرو افزایش یافت

وی خاطرنشان کرد: اگر تحریم‌ها ادامه پیدا کند و قیمت‌ها آزاد شود، از آنجا که قدرت فنی صنعت خودرو افزایش یافته، امسال شاهد توسعه فناوری در صنعت و ارائه محصولات جدید خواهیم بود این یک دوراهی است که باید سیاستمداران برای آن راه حل بدهند.

کاکایی ادامه داد: به نوعی ادامه تحریم‌ها به نفع صنعت خودروسازی است، تحریم کامل که مساله خوبی نیست اما حرکتی در جهت داخلی‌سازی و توسعه فناوری در کشور شروع شده است. باز شدن تحریم‌ها می‌تواند چندین معنا داشته باشد؛ متاسفانه تجربه نشان می‌دهد که وقتی در تحریم نیستیم معمولا به جای انتقال فناوری، محصولات چینی‌ و غربی‌ بازار را پر می‌کنند که این علاوه بر مشکل در خودروسازی در قطعه‌سازی هم ایجاد مشکل می‌کند.

خطر نابودی زحمات قطعه‌سازان داخلی

وی با اظهار نگرانی از سرنوشت قطعه سازان در صورت ورود چینی‌ها گفت: تیراژ‌های خودروسازی‌های داخلی بالا نیستند در نتیجه چینی‌ها به راحتی می‌توانند قطعه‌سازان ایرانی را از دور رقابت خارج کنند. تیراژ سال گذشته ۲۰ درصد افزایش پیدا کرد، قطعه‌سازان برای این وضعیت زحمت بسیاری کشیده‌اند اما وقتی چینی‌ها وارد شوند عملا باید در بیشتر این قطعه‌سازی‌ها بسته شود.

این کارشناس حوزه خودرو تصریح کرد: بنابراین اثرات تحریم‌ها بستگی به تصمیم‌گیری سیاست‌گذاران دارند. اگر مثل سال‌های قبل بعد از رفع تحریم‌ها بازار پر از خودروهای چینی و غربی شود با ارزان شدن دلار امکان رقابت به شدت کم می‌شود و تمام زحمات این سال می‌تواند بر باد رود. اما اگر سیاست‌مداران به جای واردات محصولات نهایی به انتقال فناوری کمک کنند می‌تواند موجب جهش ما شود.

عضو هیات علمی دانشکده مهندسی خودرو در مورد تاثیر این موضوع روی مصرف‌کنندگان بیان کرد: اگر با برداشته شدن تحریم‌ها فقط با پول نفت بازار پر شود اما از طرف دیگر تولید کم شود و اشتغال کاهش پیدا کند، درآمد مردم هم کم می‌شود. نظام اقتصادی ما متوازن پیش نرفته برای مثال سال گذشته تولید لوازم خانگی ۵۰ درصد افزایش پیدا کرده، طبیعی است کسانی که در این صنعت کار کردند سود کنند که این شامل کارگر و کارمند هم می‌شود. از آنجا که این اتفاق برای همه رخ نداده درآمد ما هنوز کم است چون توان اقتصاد هنوز از این افزایش تولید بهره‌مند نشده است.

کاکایی اضافه کرد: اگر به جای توجه به تولید به واردات توجه شود موقتا رفاه ایجاد می‌شود اما در درازمدت به علت تضعیف ساختار اقتصادی همه با هم دچار مشکل می‌شویم. دهه ۸۰ هم درآمد نفتی خوب بود اما بسیاری از مشکلات قبل از تحریم‌ها به وجود آمد. روزی که تحریم شدیم، فهمیدیم که بسیاری از تولیدکنندگان ایرانی دیگر تولید نمی‌کنند بلکه از کشورهایی مثل چین واردات انجام داده و مارک ایرانی می‌زنند. اینها نتیجه سیاست‌های اشتباه است، بنابراین باید هم به رفاه و هم درآمد مصرف‌کننده توجه کرد.

وی افزود: امیدوارم تحریم‌ها برداشته شود اما در عین حال سیاست‌مداران روش‌هایی را به کار ببرند که تولید تقویت شود. این موضوع لزوما با رفاه مصرف‌کننده در تضاد نیست. سرمایه‌گذاری‌هایی هم که در این صنایع انجام شده از جیب همین مردم است. اگر بهره‌وری نداشته باشد صنایع و اقتصاد ضربه می‌خورد، ارزش ریال افت می‌کند و دوباره در دور تورمی می‌افتیم.

چینی‌ها به توسعه تولید داخلی ما کمک نمی‌کنند

این استاد دانشگاه در پاسخ به سوالی در مورد امکان همکاری‌های صنعتی با چین در حوزه خودرو گفت: تجربه ما چنین همکاری را نشان نمی‌دهد؛ چینی‌ها برای توسعه تولید داخلی ما کمک نمی‌کنند، شاید برای مونتاژ بهتر کمک کنند. تجربه گذشته نشان می‌دهد که چینی‌ها از نظر تولید به شدت تمامیت‌خواه هستند.

وی افزود: زمان شاه هم به همین شکل بود، تولید وجود داشت اما یک وابستگی تمام عیار هم وجود داشت. وقتی آمریکایی‌ها و خارجی‌ها رفتند تولید کالا هم در حال توقف بود. چینی‌ها هم همینطور هستند و چندان فرقی ندارند. علاوه بر این چینی‌ها به خاطر نظام تولیدی خود دنبال بازارهای جدید هستند. بنابراین دست کم در مورد صنعت خودرو می‌توان گفت آمدن چینی‌ها کمکی نمی‌کند. البته الان هم ما با چینی‌ها کار می‌کنیم و بخش‌هایی که نیاز به وارد کردن داریم را به کمک چینی‌ها انجام می‌دهیم ولی اینکه خود آنها اینجا حضور داشته باشند خطر مالکیت ایجاد می‌کند که موضوع خوبی نیست.

این کارشناس حوزه خودرو همچنین خاطرنشان کرد: البته این مساله هم صفر و یک نیست. بستگی به این دارد که ما چطور رفتار کنیم چراکه به هرحال هر کشوری به دنبال منافع خود است. ما هم باید به دنبال منافع خود بوده و مواظب باشیم که با توجه به قدرت زیاد چینی‌ها در تولید، مسحور آنها نشویم و زمانی به خود بیاییم که بازار را از دست داده‌ایم و توان تولیدی ما درجا زده است.

خطر تعطیلی خودروسازان در سال جدید

وی با تاکید بر خطر توقف کار خودروسازان تصریح کرد: با توجه به اینکه از نظر اقتصادی به شدت وضعیت نامناسب است و چالش‌هایی هم پیش رو است، این شرایط می‌تواند به توقف‌های گسترده بیانجامد، در همین سال ۱۴۰۰ هم ممکن است این اتفاق بیافتد. چراکه رقم بدهی و زیان انباشته به وضعیت بی‌سابقه و غیرقابل جبرانی رسیده و اگر قرار باشد به همین منوال قیمت گذاری هم ادامه دهیم، کار تمام است.

کاکایی افزود: حدود ۳۰ درصد تورم تحمیلی دولت به خودروسازان است و هزینه‌هایی مانند حمل و نقل، دستمزد و... دست کم ۳۰ درصد افزایش می‌یابد. لذا اگر سیاست‌مداران درست عمل نکنند این صنعت متوقف می‌شود. تاکید می‌کنم که این موضوع به شدت به تصمیم‌ سیاست‌مداران وابسته‌ است نه مدیران صنعتی چراکه مدیران صنعتی کاری بیش از این نمی‌توانند انجام دهند.