استانداردهایی که در خودروها عمل نمی‌کنند
رانندگی با چاشنی ناایمنی
خودروسازی در کشور با حواشی زیادی همراه است و آمار تصادفات و مرگ‌ومیرهای ناشی از آن، زبانزد عام و خاص شده، به‌طوری که پلیس محافظه‌کار هم در چند ماه اخیر بی‌پرده به خودروسازان تاخته است.
از شانس بد خودروسازان، در تصادفات چند ماه گذشته هم ایربگ‌ها به وظیفه خود عمل نکردند و در این بین، بازار توجیه گرم است.
در ۱۳ روز ۷۵۰ نفر در تصادفات جاده‌ای کشته شدند
تا پیش از این، عنوان می‌شد ترمز در پیچ‌وخم جاده داغ می‌کند و با ترمز سوم، دیگر نباید انتظار توقف خودرو را داشت. امروز موضوع ایربگ‌ها، که به‌عنوان آپشن روی خودروها نصب می‌شود و به‌نوعی، پز صنعتی به‌شمار می‌رود، بسیار خبرساز شده است. اما به‌راستی چرا محصولات داخل ایمن نیستند؟
چراهای بی‌پاسخ
در توضیح بیشتر به آماری که در طرح ابتدایی ساماندهی بازار خودرو آمده، اشاره می‌کنیم.
در گزارشی که مربوط به سال ۹۶ است درباره چرایی الزام طرح ساماندهی بازار خودرو آمده؛ «تصادفات جاده‌ای در کشور فقط در مدت ۱۰ سال، افزون بر ۲۴۳ هزار کشته داشته که از حیث آمار مرگبارترین حوادث جاده‌ای، ایران دارای رتبه بالایی است و مهم‌ترین عامل مرگ‌ومیر در کشور به‌شمار می‌رود.
یکی از مهم‌ترین دلایل وقوع چنین فاجعه‌ای، ناایمن بودن خودروهای داخلی است؛ علاوه‌بر ناایمنی، این خودروها مصرف سوخت بالایی دارند، به‌گونه‌ای که سالانه ۵۰ هزار میلیارد تومان یارانه به این بخش پرداخت می‌شود.
مصرف روزانه سوخت در کشور ما با ۱۹ میلیون خودرو، ۸۱ میلیون لیتر و در کشور ترکیه با ۲۱ میلیون خودرو، ۸ میلیون لیتر است. همچنین در کشور این خودروها سهم عمده‌ای در آلودگی شهرها و مسائل زیست‌محیطی و بیماری‌های ناشی از آن دارند».
باید خودروساز بررسی کند
حسن کریمی‌سنجری از کارشناسان فنی صنعت خودرو درباره چرایی عمل نکردن ایربگ‌ها هنگام تصادف به صمت گفت: دلیل اصلی اینکه ایربگ خودرو عمل نمی‌کند، برعهده شرکت خودروساز بوده و آنها موظفند شاخص‌هایی که استاندارد تعریف کرده؛ یعنی افزایش سطح ایمنی خودرو را در محصولاتشان به‌درستی رعایت کنند.
او افزود: هنگامی که سازمان ملی استاندارد بر نصب ترمز ABS تاکید دارد، داشتن آن به تنهایی کافی نیست. این ترمز باید عملکرد به‌موقع و درستی داشته و در شرایط حساس، خودرو از یک سیستم ترمز ارتقایافته برخوردار باشد. بنابراین مشکلات تمام این بخش‌ها نیاز به بررسی دارد.
عملکرد آپشن‌های جدید روی قدیمی‌ها
این کارشناس خودرو در پاسخ به این پرسش که نصب یک آپشن جدید مانند ترمز ABS در خودروهایی با بیش از ۳ دهه عمر چقدر می‌تواند عملکرد درست آنها را تضمین کند، عنوان کرد: می‌توان برخی از آپشن‌ها را روی پلتفرم‌های قدیمی اجرا کرد و مغایرتی با اصل موضوع ندارد. به‌عنوان مثال در برخی خودروهای خارجی جدید هم شاهد هستیم که ایربگ عمل نکرده است.
او اظهار کرد: ممکن است در بحث ارتقای استانداردهای آلایندگی روی پلتفرم‌های قدیمی، برخی استانداردها در بحث سوخت مانند یورو ۵ یا ۶ را نتوان پیاده کرد، زیرا ساختار موتور باید به‌طور کلی تغییر کند. اما ایربگ قطعه پیچیده‌ای نیست. یک حسگر دارد که شدت ضربه را تشخیص داده و بعد فرمان می‌دهد که از طریق یک کانکتور باید به ایربگ منتقل و ضامن ایربگ آزاد شود. این عملکرد ارتباط زیادی با پلتفرم ندارد و به طراحی خودروساز برمی‌گردد که این حسگر را کجا طراحی کند تا عملکرد درستی داشته باشد.
وی تاکید کرد: موضوع ایربگ بیشتر به کیفیت ساختار مجموعه ایربگ که شامل حسگر، کانکتور و کیسه هواست، برمی‌گردد. در عمل نکردن ایربگ در تصادف یا کیفیت اجزا به‌درستی کنترل نشده یا عملکرد این مجموعه در کنار هم دقیق نبوده است. دست‌کم موضوع ایربگ و عمل کردن آن به پلتفرم قدیمی یا جدید ارتباطی ندارد.
پیامدهای تحریم
این کارشناس حوزه خودرو درباره پلتفرم‌های قدیمی و اضافه کردن استانداردها و آپشن‌های جدید به آنها، گفت: در حال‌حاضر دانش فنی به‌روز نشده، زیرا ارتباطات بین‌المللی وجود ندارد. اگر این مشارکت و همکاری بین‌المللی وجود داشت، می‌توانستیم دانش روز را از خودروسازان بزرگ جهانی کسب کنیم. فعالیت در چنین مسیری، کمی سخت است به‌ویژ‌ه اینکه ساختار خودروسازی ما دولتی بوده و در بحث توسعه خیلی کُند عمل می‌کنند. بنابراین طبیعی است که دستیابی به پلتفرم جدید زمانبر و دشوار باشد.
برخی دلایل ناایمنی
کریمی‌سنجری در پاسخ به پرسشی دیگر مبنی بر اینکه چه عواملی سبب‌شده خودروهای تولید داخل ایمن نباشند، گفت: در این‌باره نیاز به یک دسته‌بندی داریم؛ بخشی از مشکلات به این برمی‌گردد که طراح خودرو نیستیم و طبیعی است هر تغییر و دستکاری در خودرو انتظارات را برآورده نکند. ممکن است آپشن جدید اضافه شود و در مجموع سطح ایمنی خودرو بالا برود اما عملکردی که از آن انتظار است، دریافت نشود. به‌عنوان مثال، سیستم ترمز ABS در حال افزوده‌شدن روی خودروهای قدیمی است. سطح ترمز ارتقا پیدا می‌کند اما نمی‌توان آن عملکرد قابل اطمینانی که انتظار داریم را داشته باشد.
وی ادامه داد: موضوع دوم به حوزه قطعه‌سازی برمی‌گردد. زنجیره تامین به‌دلایل گوناگون از مالی گرفته تا فنی، نمی‌تواند قطعه باکیفیت تولید کند. حتی گاهی سطح اتوماسیون و ماشین‌آلاتی که در قطعه‌سازی کشور استفاده می‌شود، نمی‌توانند سطح کیفی موردانتظار برای یک قطعه را اجرا کنند.
این کارشناس خودرو در ادامه سخنان خود به موضوع مدیریت اشاره کرد و گفت: سوءمدیریت ناشی از دولتی بودن این صنعت بوده و اینکه روش‌های تامین قدیمی است. صنعت خودرو کشور نیاز به تحول دارد. ساختار فعلی، توسعه‌گرا نیست. رشد باید در تمام بخش‌های کمی و کیفی به‌طور متوازن باشد. به‌عنوان مثال، آمار تولید خودروهای ناقص بالا می‌رود و جو به‌وجود آمده باعث می‌شود برای برون‌رفت از وضعیت پیش‌آمده، از قطعات بی‌کیفیت استفاده شود. متاسفانه بازار فروش هم با هر شرایطی فراهم است.
کریمی‌سنجری در پایان گفت: برای ایمن شدن محصولات هم تکنولوژی نقش دارد و هم سیاست‌گذاری و ارتباطات بین‌المللی. اگر می‌خواهیم خودروها از سطح کیفی مناسب برخوردار باشند باید روی تک‌‌‌تک معضلات و چالش‌های صنعت خودرو مطالعه و تحقیق داشته باشیم.
متعلقاتی که جواب نمی‌دهد
در ادامه علیرضا نیک‌آیین، رئیس اتحادیه صنف تعمیرکاران خودرو تهران درباره چرایی عمل نکردن ایربگ‌ها در تصادفات به صمت گفت: طراحی خودروهای امروز که در شرکت‌های خودروساز انجام می‌شود، چه در بخش فنی و چه ایمنی، مربوط به دهه ۱۹۷۰ میلادی است؛ یعنی قدمتی ۵۰ ساله دارد و در بحث ایمنی چیزهایی اضافه‌شده که این خودروها در ۵۰ سال قبل نداشته است.
او افزود: امروز متعلقاتی روی خودرو اضافه می‌شود که شرکت مادر برای آنها جانمایی نکرده است. خودروساز اعلام می‌کند استانداردهای جدید به محصولاتش اضافه کرده است اما در ادامه می‌بینیم که عملکرد درستی ندارند؛ ایربگ نمونه‌ای از آن است.
این کارشناس فنی خودرو ادامه داد: علاوه‌بر این، در ساخت این قطعات خاص از مواد اولیه مناسب هم استفاده نمی‌شود.
او تصریح کرد: نگاه در صنعت خودرو باید تغییر کند. تحولات خودرویی با سرعت زیاد در جهان در حال انجام است که فاصله خودروسازی ما را با آنها، زیاد و به‌نوعی دست‌نیافتنی می‌کند.
آمار جانباختگان و عزای عمومی
رئیس اتحادیه صنف تعمیرکاران خودرو تهران در پاسخ به این پرسش که اگر ایربگ نباشد، بدنه خودرو چقدر می‌تواند در کاهش آمار مرگ‌ومیرها تاثیر داشته باشد، گفت: بحث‌های زیادی درباره تاثیر ضخامت ورق و نوع آلیاژ بدنه خودرو در ایمنی سرنشینان خودرو وجود دارد و به‌طور قطع، نوع ورق بدنه در ایمنی خودرو هنگام تصادفات تاثیرگذار است.
وی یادآور شد: در تصادف دو خودرو داخلی و خارجی با یک سرعت و برخورد شاهدیم که خودرو خارجی کمترین آسیب را می‌بیند و حتی اگر خودرو در قسمت راننده صدمه دیده فرد توانسته جان سالم به‌در ببرد. اما این مسئله در محصولات داخلی متفاوت دیده می‌شود که آمار جانباختگان عید نوروز ۱۴۰۱ گویای آن است. براساس آمار اعلام‌شده ازسوی پلیس در ۱۳ روز عید ۷۵۰ کشته در تصادفات جاده‌ای به ثبت رسیده است. این عدد برای کمتر از دو هفته، آمار شوکه‌کننده‌ای است که باید عزای عمومی اعلام می‌شد.
نیک‌آیین با بیان اینکه بدنه و ضخامت ورقی که برای خودروها استفاده می‌شود در ایمنی خودرو تاثیر بسزایی دارد، ادامه داد: تست و آزمون خودرو در کشور جای سوال دارد. در کشورهای صنعتی و فیلم‌های آموزشی بازنشر شده، شاهد هستیم در برخوردهایی با شدت و سرعت بالا، خودرو کمترین آسیب را می‌بیند. گاه در تست خودرو، گوی‌های سنگین و بزرگی در جهت‌های گوناگون با خودرو برخورد می‌کنند تا مقاومت آن سنجیده شود.
ترمز و ایمنی
نیک‌آیین درباره مولفه‌های ایمنی و تضمین سلامت سرنشینان خودرو، عنوان کرد: این موضوع از چرخ‌ها، سیستم تعلیق و فرمان شروع می‌شود. پس نخست بحث ترمز و سپس جلوبندی خودرو مطرح می‌شود. اگر جلوبندی درست عمل نکند با انحراف راننده شاهد تصادفات دلخراشی خواهیم بود.
وی تاکید کرد: اگر ترمز درست عمل نکند و لنت‌ترمز به‌کار رفته در سرعت ۱۰۰ کیلومتر با فاصله ۳۰ متر نتواند خودرو را متوقف کند، تصادف رخ می‌دهد. در واقع ایمنی خودرو از این بخش‌ها آغاز می‌شود.
رئیس اتحادیه صنف تعمیرکاران خودرو تهران افزود: نوع شیشه‌ای که در جلو خودرو استفاده می‌شود هم در کاهش آسیب‌ها تاثیر دارد که متاسفانه در شرکت‌های خودروسازی داخل رعایت نمی‌شود. شرایط امروز، حاصل این عملکرد صنعت خودرو کشور است.
اضافه شدن قطعه‌ای بدون تغییر قطعات جانبی
این کارشناس مکانیک در ادامه موضوع بازنشدن ایربگ‌ها، یادآور شد: جانمایی حسگر روی ایربگ مهم است. در خودروهای خارجی اگر ایربگ با سرعت عمل می‌کند، جانمایی و حسگرهای کارشده در آیرودینامیک که روی سپرهای جلو ایجادشده باعث عملکرد مطلوب ایربگ این خودروها می‌شود. به‌عنوان مثال، اگر قرار است ایربگی که در طراحی اولیه خودرو نبوده، به خودرو اضافه شود باید در کنار جانمایی ایربگ، سیستم آیرودینامیک خودرو هم تغییر کند. متاسفانه این موارد رعایت نمی‌شود و شاهد عمل نکردن ایربگ‌ها هستیم.
سخن پایانی
کارشناسان همه به قدیمی بودن خودروها اشاره دارند و معتقدند با اضافه کردن استانداردهای و آپشن‌های جدید نمی‌توان انتظار عملکرد مناسب از آنها داشت.
در یکی از گفت‌وگوهای با کارشناسی فعال در حوزه معاینه فنی که سال ۹۷ انجام شده بود، سخن از استقبال صاحبان خودرو از طرح معاینه فنی برتر شد.
این کارشناس گفته بود، از حدود ۲۵۰ تا ۲۶۰ هزار خودرویی که در طرح ترافیک ثبت‌نام کرده بودند، حدود ۱۳۰ هزار خودرو معاینه فنی برتر را دریافت کرده‌اند. این نشان می‌دهد نیمی از خودروها توانسته‌اند این آزمون را بگذرانند. اینکه تمام خودروها بتوانند برگه معاینه فنی برتر دریافت کنند، بستگی زیادی به کیفیت آنها دارد و اینکه بیش از ۴۰ درصد خودروهای نو مراجعه‌کننده رد شدند، جای بسی تامل دارد. این وضعیت به‌طور قطع در شرایط تحریم و در دسترس نبودن دانش فنی و مواد اولیه و قطعات باکیفیت بغرنج‌تر شده که آمار تصادفات گویای آن است.
ارسال نظر