چرا وام اجاره دردی دوا نمی‌کند؟

«وام ودیعه مسکن» داغ ترین وعده دولت به مردم آنهم خاصه اجاره نشین هاست. اجاره نشین هایی که با وضعیت صعودی قیمت مسکن و اجاره بها حالا محتاج کمک دولت انهم به صورت وام شده اند تا بتوانند سقف بالای سر خود را حفظ کنند. روندی که امروز در حوزه بازار مسکن بوجود آمده است، از یک سو کارشناسان را نگران کرده است و از سوی دیگر بازار پر ظرفیت با میزان تقاضای بسیار بالایی بوجود آورده است که نیازمند یک راه حل و برنامه کامل است.

اما سئوال اساسی اینجاست که وام ودیعه مسکن و طرح های کمک رسانی دولت به مردم تا چه میزان می تواند، به آنها کمک کند تا بر مشکلاتشان فائق آیند.

چند نکته مهم در این زمینه حائز اهمیت است.

۱. طرح های تسهیلاتی دولت: دولت طرح های تسهیلاتی مختلفی را خصوصا در سال جاری برای مردم رونمایی کرده است از وام کمک هزینه در زمان کرونا گرفته تا موضوع سهام عدالت و حالا وام ودیعه مسکن. تسهیلاتی که اگرچه با آب و تاب تمام از آنها صحبت می شود اما در عمل تنها بخشی از جامعه می توانند از آن بهره مند شوند و در مقام عمل نیز آنطور که از آن صحبت می شود نمی تواند مشکلات مردم را حل و فصل کند. ماجرای ودیعه مسکن در همین حیطه قابل توجه است. این طرح نیز هر چند برای کمک رسانی به مردم راه اندازی و اجرا شد اما حالا در مقام عمل بسیاری را اگرچه امیدوار کرده و به تب و تاب برای استفاده از این تسهیلات واداشته اما آنچه از نتیجه آن برآورد می شود تسهیلات بسیار محدودی است که با توحه به نحوه بازپرداخت آن چندان نمی تواند راهگشا باشد.

۲. تسهیلات محدود: نگاهی به آمار و ارقامی که دولت قولش را به مردم در این تسهیلات داده نشام می دهد که تنها یک میلیون نفر از مردم می توانند از این پروژه استفاده کنند. دولت تصمیم گرفته خانواده‌هایی که دارای حقوق ثابت هستند و همچنین آنهایی که تحت حمایت کمیته امداد و بهزیستی قرار دارند، بتوانند در تهران ۵۰ میلیون و در شهرهای بزرگ ۳۰ میلیون و در شهرهای کوچک‌تر ۱۵ میلیون وام با سود ۱۳ درصد بگیرند. همچنین کسانی که تازه ازدواج کرده‌اند، کسانی که سه فرزند و بیشتر دارند، خانواده‌های تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) و سازمان بهزیستی، در اولویت قرار گرفتند. شرط دیگر برای دریافت وام کمک ودیعه اجاره مسکن، این است که مالکیتی از سال ۸۴ نداشته باشند و خرید و فروش زمین و مسکن از این تاریخ تاکنون برایشان ثبت نشده باشد. متاهل و سرپرست خانواده بود و همچنین سابقه سکونت ۵ساله در شهر محل سکونت، از دیگر شرایط دریافت این وام است. این وام به مستأجر داده می‌شود و وثیقه آن را نیز از مستأجر دریافت می‌کنند، اما در قالب چک در وجه موجر قابل صدور است در واقع مسئول پرداخت اقساط مستأجر است و دریافت‌کننده وام موجر است.

به گفته «پروانه اصلانی» مدیر کل دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی تنها به یک میلیون نفر از ۶ میلیون و ۶۰۰ مستاجر می توانند از این تسهیلات استفاده کنند و از سوی دیگر گفته می شود دریافت‌کنندگان وام ودیعه مسکن از فهرست مسکن ملی خط می‌خورند. همه این موارد سبب می شود که با غربالگری که صورت می گیرد حدود یک میلیون نفر بتوانند از این تسهیلات استفاده کنند.

۳. روندی که مستاجران را محتاج وام دولت کرد: ماجرای بازار مسکن این روزها به تراژدی بزرگ اقتصادی کشور تبدیل شده که در هفت سال گذشته با تلنبار شدن مشکلات پدید آمده است. مسکن در حالی این روزها به کالایی بسیار گران قیمت تبدیل شده است که دولت پروژه انبوه سازی را نه تنها ادامه نداد بلکه آنرا متوقف و وزیر آنرا مزخرف نامید. از سوی دیگر جایگزینی هم برای این موضوع بوجود نیاورد. گرانی قیمت دلار و از سوی دیگر تقاضای فزاینده سبب شد تا قیمت مسکن و اجاره بها به طور کاملا افسارگسیخته بالا برود و آرزوی مستاجرانی که تلاش می کردند و به طرح هایی مانند مسکن مهر امیدوار بودند از بین برود و اوضاع تا جایی مشکل آفرین شود که دولت کمک هزینه اجاره مسکن به مستاجران بدهد. روندی که در آن نه تنها وزیر سابق برنامه‌ای برای آن نداشت و پروژه مسکن مهر را مزخرف می خواند بلکه وزیر کنونی هم همواره با بیان اینکه مردم خانه نخرند تا قیمت ها پایین بیاید نشان داد که چندان در این حوزه راهکار جدی برای مقابله با این روند منفی وجود ندارد.

۴. مشکل جای دیگری است: این روزها بسیاری از کارشناسان مطرح می کنند که موتور محرک اقتصاد در راه اندازی بازار مسکن است. به طور مستقیم ۱۲۰ و به طور غیر مستقیم ۴۰۰ صنعت به بازار مسکن و خانه سازی وابسته است. موضوعی که در زمانه تحریم می تواند اقتصاد کشور را نه تنها راه بیندازد بلکه رونق ببخشد. همه چیز امروز مهیای رونق بخشیدن به بازار مسکن و انبوه سازی است. هم تقاضا، هم بازار و هم مستاجران و... همه و همه منتظر اقدامی در این حوزه هستند اما متاسفانه اقدام جدی در این راستا نه تنها صورت نگرفته است بلکه با طرح های تسهیلاتی کمکی دولت نشان داده است که این روند مضحمل کننده را رسما پذیرفته است و برای بهبود اوضاع برنامه خاص، راهبردی و کاملی ندارد. مستاجران حالا نه تنها خانه دار نمی شوند بلکه بایستی بیشتر تلاش کنند تا وام اجاره شان را بپردازند تا در آینده مشکل بی خانمانی پیدا نکنند. وامی که می توانست برای خرید خانه صرف شود حالا کار به جایی رسیده که برای دوام آوردن مستاجران مورد استفاده قرار می گیرد.