ساخت مسکن ۲۵ متری عملی می شود؟

پس از آنکه شهرداری تهران طرح ساخت خانه‌های ۲۵ متری را مطرح کرد، به دلیل مخالفت وزارت راه و شهرسازی با این طرح، اجرای آن در هاله‌ای از ابهام بود؛ با این حال شهرداری تهران از موضع خود عقب نشینی نکرد.

معاون شهردار تهران: حداقل مساحت مسکن در طرح تفصیلی ۳۵ متر است ولی درخواست کرده‌ایم ۲۵ متر شود

گلپایگانی، معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران نیز در این باره گفته بود حداقل مساحت واحد مسکونی که برای شهر تهران در طرح تفصیلی مصوب و تعریف شده ۳۵ متر مربع بوده است اما ما در سازمان نوسازی شهر تهران پیشنهاد داده‌ایم که کف مساحت این واحدها ۲۵ متر باشد.

به گفته این مقام مسئول در شهرداری تهران، در صورتی که وزارت کشور پیشنهاد ما را تأیید کند مشوق‌هایی برای اجرای آن از جمله ساخت و استفاده از آن وجود دارد و ما در این خصوص ۲ پیشنهاد داده‌ایم.

با توجه به اینکه اصلاح طرح تفصیلی شهر تهران می‌بایست در شورای عالی شهرسازی و معماری انجام شود و از سوی دیگر، وزارت راه و شهرسازی با ساخت واحدهای مسکونی ۲۵ متری مخالف است، لذا شهرداری تهران برای عملی کردن طرح خود، به دنبال اخذ مجوز از وزارت کشور است. این اظهار نظر معاون شهردار تهران در حالی است که بر اساس طرح تفصیلی پایتخت، کف مساحت مسکن در تهران ۵۰ متر است نه ۳۵ متر!

جزئیات طرح مسکن «کوچک اندازه» وزارت کشور چیست؟

از همین رو، وزارت کشور نیز طرحی را با نام ساخت واحدهای مسکونی «کوچک اندازه» به کمیسیون امور زیربنایی دولت با ریاست وزیر راه و شهرسازی داده و به عنوان متولی شهرداری‌ها، خواستار صدور مجوز دولت برای ساخت واحدهای کوچک اندازه با هدف حمایت از اقشار آسیب پذیر و خانوارهای تحت پوشش نهادهای حمایتی شده است.

پایه و زیرساخت قانونی طرح مورد تقاضای وزارت کشور، آئین نامه اجرایی بند «چ» ماده ۸۰ قانون برنامه ششم توسعه در خصوص تأمین نیاز مسکن اقشار آسیب پذیر، اصل ۳۱ قانون اساسی که با عنوان اصل «حق مسکن» شناخته می‌شود، ماده ۱ قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن مصوب سال ۱۳۷۸ مجلس، بند ۲۱ ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها و مصوبه مسکن اجتماعی هیئت وزیران در ۲ اسفند سال ۹۵ اعلام شده است.

در این طرح که مساحت و متراژ واحد مسکونی مورد نظر (کوچک اندازه) تعیین نشده و قرار است متراژ واحدهای کوچک اندازه هر شهر را شهرداری همان شهر تعیین کند، دو روش اجاره داری و فروش برای ایجاد تعادل بخشی در بازار مسکن و نیز خانه دار شدن اقشار کم درآمد در نظر گرفته شده است.

دهک‌های ۱، ۲ و ۳، زنان سرپرست خانوار و زوج‌های جوان در اولویت هستند و در صورت داشتن ظرفیت، دهک‌های ۴ و ۵ هم می‌توانند از این طرح استفاده کنند.

ملاک دهک ۱ تا ۳ بودن نیز داشتن درآمدی معادل کمتر از نصف حداقل حقوق اعلامی وزارت کار تعیین شده است. خانوار هدف، نباید تا ۱۰ سال قبل از تصویب این طرح در دولت، مسکن داشته و از ابتدای انقلاب تا کنون، نباید از خدمات مسکن دولتی مانند خانه سازمانی یا زمین دولتی استفاده کرده باشد.

وزارت خانه‌های راه و رفاه به همراه سازمان ثبت اسناد مکلف به در اختیار قرار دادن اطلاعات خانوارهای مشمول، به شهرداری‌ها هستند. ضمن اینکه موضوع برچسب نخوردن مسکن اقشار کم درآمد نیز در این طرح لحاظ شده و باید در هر مجموعه مسکونی، تنها حداکثر ۴۰ درصد واحدها، به اقشار آسیب پذیر تعلق یابد و مابقی به سایر اقشار واگذار شود.

موازی کاری وزارت کشور با وزارت راه و شهرسازی

در طرح ارائه شده از سوی وزارت کشور آمده: خانه‌های کوچک اندازه اجاره‌ای حداکثر تا ۵ سال به خانوارهای مشمول اجاره داده می‌شود و برای خانه‌های کوچک اندازه فروشی نیز در پایان کار صادره از سوی شهرداری‌ها، طرح خانه کوچک اندازه درج خواهد شد.

خانه‌های کوچک اندازه اجاره‌ای باید با وساطت مؤسسات اجاره داری حرفه‌ای به خانوارهای مشمول واگذار شده و مجوز مربوطه برای تأسیس این مؤسسات، مشترکا از سوی ادارات کل راه و شهرسازی استان‌ها و سازمان همیاری شهرداری‌ها و دهیاری‌های هر استان صادر می‌شود.

جالب اینکه معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی نیز طرح مستقلی در خصوص نحوه اجاره داری حرفه‌ای طراحی کرده که به گفته محمود محمودزاده معاون مسکن و ساختمان این وزارت طرح اجاره داری حرفه‌ای وزارت راه در کمیسیون اقتصاد دولت به تصویب رسیده است؛ به نظر می‌رسد طرح وزارت کشور که به کمیسیون زیربنایی دولت ارائه شده، موازی کاری و مشابهت‌هایی با طرح اجاره داری وزارت راه و شهرسازی داشته باشد!

مسکن اجتماعی چه بود و چرا شکست خورد؟ / ‌ طرح تفصیلی تهران چه می‌گوید؟

طرح مسکن اجتماعی که از سوی عباس آخوندی وزیر سابق راه و شهرسازی به عنوان طرح جایگزین مسکن مهر به دولت ارائه و تصویب شد، هیچ گاه رنگ عمل و واقعیت به خود نگرفت و نهایتاً تعدادی از واحدهای مسکن مهر که در برخی از شهرها متقاضی نداشت، به عنوان مسکن اجتماعی به خانوارهای تحت پوشش نهادهای حمایتی واگذار شد؛ وزیر سابق راه و شهرسازی نیز توانست با این معدود واگذاری‌ها، گزارشی از اجرای مسکن اجتماعی برای ارائه به مجلس و مردم برای خود دست و پا کند.

این احتمال وجود دارد که وزارت کشور برای جلب نظر مثبت وزارت راه و شهرسازی برای ساخت واحدهای مسکونی کوچک اندازه از سوی شهرداری‌ها که احتمالاً نظردهنده نهایی این طرح است، بار دیگر به طرح شکست خورده مسکن اجتماعی متوسل شده است.

این در حالی است که بر اساس طرح جامع مسکن، واحد مسکونی مورد تأیید وزارت راه و شهرسازی در تهران حداقل ۷۵ متر مربع و در سایر شهرها، ۹۰ متر مربع است؛ ضمن اینکه شورای عالی شهرسازی نیز در طرح تفصیلی شهر تهران، حداقل واحد مسکونی که به رسمیت شناخته را ۵۰ متر مربع می‌داند.

شهردار تهران: ساخت مسکن کوچک متراژ و حمایتی در قانون شهرداری‌ها آمده است

پیروز حناچی شهردار تهران در این خصوص در گفت‌وگویی اعلام کرد: ساخت مسکن حمایتی در تمام دنیا بر عهده شهرداری‌هاست؛ در قانون شهرداری‌های ایران نیز اشاره‌ای به این موضوع شده است اما به عنوان مأموریت مهم تلقی نشده است.

وی با بیان اینکه دولت هم مایل است که شهرداری‌ها در این زمینه ورود کنند و شهرداری‌ها نیز ظرفیت اجرای این طرح را دارند، گفت: با طراحی‌های فاخر می‌توان کاری کرد که با حداقل زیربنا، حداکثر بهره وری را برای زوج‌های جوان و نیز افرادی که حضور آنها در بازار مسکن، تأثیر جدی می‌گذارد، داشته باشیم.

به گفته شهردار تهران، مقدمات اجرای این طرح آغاز شده و امیدوارم آن را به نتیجه برسانیم و الگوی موفقی در این خصوص به دیگر شهرها ارائه دهیم.

حناچی: می‌توانیم خانه ۴۰ متری را طوری طراحی کنیم که اندازه مسکن ۸۰ متری استفاده شود!

حناچی درباره متراژ مورد نظر نیز تصریح کرد: از آنجایی که این طرح، نوعی اقدام سوبسیدی و یارانه‌ای محسوب می‌شود، نمی‌تواند مساحت بالایی داشته باشد؛ اما می‌توانیم ۴۰ متر را به گونه‌ای اجرا کنیم که به عنوان یک واحد ۸۰ متری مورد استفاده قرار گیرد!

وی با تأکید بر اینکه میکس شدن این واحدها با واحدهای سایر اقشار از اهمیت بالایی برخوردار است ادامه داد: باید کاری کنیم که این واحدهای اقشار آسیب پذیر در کنار واحدهای مسکونی طبقات برخوردار و طبقات متوسط جامعه قرار گیرد؛ نباید مُهر کم درآمدها بر پیشانی ساکنان واحدهای ۲۵ متری بنشیند.

حناچی نقطه کلیدی اجرای طرح مسکن ۲۵ متری را زمین دانست و گفت: حمایت نهادهای حاکمیتی برای تأمین زمین خانه‌های ۲۵ متری، از مهم‌ترین مراحل اجرای این طرح است.

معاون مسکن وزیر راه: با ساخت واحدهای ۲۵ متری مخالفیم

محمود محمودزاده معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی نیز در گفت‌وگویی که ۹ تیرماه امسال داشت، ضمن مخالفت با ساخت واحدهای ۲۵ متری، در پاسخ به پرسشی درباره موافقت دولت با ساخت خانه‌های ۲۵ تا ۳۰ متری اظهار داشت: ساخت خانه‌های ۲۵ متری پیشنهادی بود که شهرداری تهران ارائه کرده و این پیشنهاد هنوز رسماً به وزارت راه و شهرسازی ارائه نشده است.

وی ادامه داد: فلسفه اعلام این پیشنهاد از سوی شهرداری بر اساس برداشت آنها از موضوعی با نام «خانه‌های کوچک» در دنیا بوده است.

پیشنهاد معاونت مسکن، توسعه اجاره داری حرفه‌ای است

معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی افزود: پیشنهاد وزارت راه و شهرسازی در این خصوص، راه‌اندازی نظام اجاره‌داری حرفه‌ای است که به زودی بسته مربوط به آن تدوین خواهد شد. در این سازوکار، سطح سوم اجاره‌داری تهیه شده که چیزی شبیه راه‌اندازی پانسیون‌های خصوصی است و افرادی که برای اشتغال یا تحصیل و درمان و امثال آن به صورت مجردی یا بدون خانواده به پایتخت کوچ می‌کنند، در آن مستقر می‌شوند و محلی برای سکونت آنها است.

الگوی مصرف مسکن در تهران، واحد ۷۵ متری است

محمودزاده تصریح کرد: چنین فردی توانایی مالی اجاره کردن واحد ۷۵ متری که متراژ الگوی مصرف مسکن در پایتخت محسوب می‌شود را ندارد بنابراین مجبور به سکونت در چنین واحدهایی خواهد بود. به نظر می‌رسد آنچه شهرداری تهران به عنوان واحدهای ۲۵ متری مطرح کرده، برگرفته از این تفکر باشد.

وی یادآور شد: ما از نظر مسائل اجتماعی با این ایده شهرداری موافق نیستیم و درباره آن نظراتی داریم ضمن اینکه دولت تاکنون هیچ موضعی درباره این پیشنهاد اعلام نکرده و موافقتی با آن نداشته است.

به گفته معاون وزیر راه و شهرسازی، بر اساس تجربیاتی که از ساخت واحدهای مسکونی کوچک در تهران داشته‌ایم، نظر ما با ساخت خانه‌های ۲۵ متری، منفی است ضمن اینکه مسائلی که شهرداری تهران در این خصوص اعلام کرده بر اساس مفاهیم اقتصادی است.

محمودزاده تأکید کرد: ما باید ابتدا طرح مورد نظر شهرداری را ملاحظه و درباره آن مذاکره کنیم تا بتوانیم در خصوص آن اظهارنظر کنیم اما تاکنون هیچ مرجع دولتی درباره این طرح شهرداری، اعلام موافقت نکرده است.

خانه ۲۵ متری اقشار کم درآمد بر اساس قیمت هر متر مسکن در تهران؛ یعنی ۵۲۵ میلیون تومان!

در حالی وزارت کشور به بهانه مسکن اجتماعی، دنبال اخذ مجوز واحدهای مسکونی کوچک متراژ برای شهرداری‌هاست که حتی در صورت تصویب این طرح در هیئت وزیران، باز هم واحدهای مسکونی مذکور بر اساس آخرین قیمت هر متر واحد مسکونی در تهران، اعلامی از سوی دفتر برنامه‌ریزی و اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی در تیرماه، ۲۱ میلیون تومان است.

بنابراین واحدهایی که قرار است به اسم تأمین مسکن اقشار کم درآمد احداث شود، ارزشی شاید تا ۵۲۵ میلیون تومان داشته باشند؛ بنابراین با احتساب دهک‌های ۱ و ۲ به عنوان دهک‌های نیازمند تأمین مسکن که مستمری کمتر از ۱ میلیون تومان در ماه از نهادهای حمایتی دریافت می‌کنند یا زوج‌های جوان در صورت دریافت حداقل حقوق وزارت کار (ماهیانه ۱ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان) و نیز با توجه به اینکه اعطای تسهیلات مسکن زوجین از محل اوراق تسهیلات مسکن یکم که اقساط ماهانه این تسهیلات (۲۴۰ میلیون تومان در تهران)، کمی بیش از ۴ میلیون تومان است، عملاً معلوم نیست کدام اقشار کم درآمد می‌توانند چنین واحدهایی را تملک کنند؟