اجاره ‌نشینی در کدام استان‌ ها کم‌ هزینه ‌تر است؟

بر اساس گزارش مرکز آمار از شاخص قیمت اجاره‌بهای واحدهای مسکونی خانوارهای شهری در تابستان ١٣٩۹، افزایش اجاره نسبت به فصل بهار ۱۱.۸ درصد بوده؛ یعنی مستأجرانی که در تابستان وارد قرارداد اجاره جدید شده‌اند به‌طور متوسط حدود ۱۲ درصد بیشتر از مستأجرانی که در بهار به خانه جدید خود رفته‌اند، اجاره پرداخت کرده‌اند. این نخستین بار از سال ۱۳۹۵ تاکنون است که نرخ تورم فصلی اجاره بیش از ۱۰ درصد بوده است.

علاوه بر این، بر اساس نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه که رشد قیمت اجاره مسکن را در تابستان سال جاری با تابستان سال گذشته مقایسه می‌کند، از تورم ۲۸.۹ درصدی خبر می‌دهد؛ یعنی مستأجرانی که در تابستان وارد قرارداد جدید شده‌اند به‌طور میانگین نسبت به تابستان سال گذشته حدود ۲۹ درصد اجاره بیشتری پرداخته‌اند.

تمدید به صرفه نیست

بررسی و مقایسه رشد اجاره‌بها در قراردادهای جدید و قراردادهای تمدید شده نشان می‌دهد در تابستان، تمدید برای مستأجرها به‌صرفه نبوده و هزینه جست‌وجو برای خانه جدید و نقل مکان، گزینه مناسب‌تری پیش روی اجاره‌نشین‌ها بوده است.

براساس آمارهای اعلام شده توسط مرکز آمار، متوسط افزایش اجاره‌بها برای خانوارهایی که تمدید قرارداد داشته‌اند در تابستان سال جاری، ۴۱.۲ درصد بوده، در حالی که ورود به قرارداد جدید به‌طور متوسط افزایش ۲۹ درصدی اجاره را برای آنها به همراه داشته است.

این در حالی است که در اوایل تابستان، رئیس جمهوری در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا افزایش نرخ اجاره‌بهای مسکن بیش از میزان تعیین شده را ممنوع اعلام کرده بود. بر این اساس سقف افزایش میزان اجاره‌بها در تهران حداکثر ۲۵ درصد، در دیگر کلانشهرها حداکثر ۲۰ درصد و دیگر شهرهای کشور حداکثر ۱۵ درصد اعلام شده بود. ضمن آنکه روحانی اول مردادماه امسال از تصمیم دولت برای پرداخت مبلغ ودیعه مسکن خبر داد و گفت: افرادی که حقوق ثابت دارند و خانواده‌های تحت حمایت در تهران برای ودیعه و اجاره مسکن مبلغ ۵٠ میلیون، در شهرهای بزرگ ٣٠ میلیون و در شهرهای کوچک ١۵ میلیون تومان تسهیلات با سود ١٣ درصد دریافت می‌کنند.

البته در همین زمینه «محمود محمودزاده» معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی ۱۳ مهرماه به ایرنا گفت: متقاضیان جامانده وام ودیعه مسکن که تا ٢٥ شهریورماه موفق به ثبت‌نام وام ودیعه مسکن نشدند، از امروز (١٣ مهر) آغاز می‌شود و تا ۳۰ مهر ادامه خواهد یافت.

بررسی آمارهای استانی رشد اجاره‌بها نشان می‌دهد سه استان همدان، چهارمحال و بختیاری و تهران در تابستان سال جاری، بیشترین نرخ تورم اجاره‌بها را نسبت به تابستان سال گذشته تجربه کرده‌اند. نرخ تورم اجاره در همدان ۳۷ درصد، چهارمحال و بختیاری ۳۶.۸ درصد و تهران ۳۶.۷ درصد بوده است. در مقابل، آذربایجان غربی تنها استانی است که با تورم نقطه به نقطه تک‌رقمی، کمترین رشد اجاره‌بها را در تابستان سال جاری تجربه کرده است.

افزایش شاخص قیمت اجاره‌بهای واحد مسکونی در تابستان امسال نسبت به فصل مشابه پارسال در آذربایجان غربی ۸.۶ درصد بوده است. استان خراسان رضوی با ۱۴.۷ درصد و استان سیستان و بلوچستان با ۱۵ درصد، از دیگر استان‌ها با کمترین نرخ تورم اجاره هستند.

سقفی برای اجاره‌نشین‌ها

نتایج سرشماری نفوس و مسکن در سال ١٣٩٥ نشان می‌دهد حدود یک سوم از خانوارها در ایران مستأجر هستند. این درصد در مقایسه با سرشماری گذشته یعنی سال ۱۳۹۰ افزایش ٤¡١ درصدی اجاره‌نشینی در کشور را نشان می‌دهد.

در این میان هفت استان تهران، کهگیلویه و بویراحمد، کرمانشاه، لرستان، البرز، خراسان رضوی و قم، بیشتر از ۴۰ درصد جمعیت آنها اجاره‌نشین‌ هستند.

وام ودیعه مسکن می‌تواند به‌طور موقت و در شرایطی که درآمد بخشی از شاغلان به دلیل همه‌گیری کرونا کاهش یافته تا حدودی از خانوارهای اجاره‌نشین حمایت کند، اما لازم است راه‌حل‌های بلندمدت و کلان اقتصادی نیز برای حفظ و بهبود رفاه این خانوارها مورد توجه باشد.

نرخ اجاره‌بها به‌طور معمول متتناسب با قیمت مسکن تعیین می‌شود و بنابراین افزایش قیمت مسکن، افزایش اجاره‌بها را به دنبال دارد. در نتیجه راه‌حل‌های کلان اقتصادی که کنترل نرخ تورم را هدف‌گذاری می‌کنند، می‌توانند در متعادل شدن قیمت‌ها در بازار اجاره مسکن نقش داشته باشند.