دلیل گران شدن عوارض آزاد راهی چیست؟

معاون برنامه‌ریزی و مدیریت منابع وزارت راه و شهرسازی گفت: درآمد عوارض آزادراه‌های مشارکتی به دو حوزه «استهلاک اصل و سود سرمایه گذار» و «تعمیر و نگهداری مسیر» اختصاص می‌یابد.

اوایل دی ماه نرخ جدید آزادراه‌های غیر دولتی به شرکت‌های آزادراهی ابلاغ و از ۱۰ دی ماه، نرخ‌های جدید از مسافران و کاربران و خودروهای عبوری از آزادراه‌های خصوصی دریافت شد.

این در حالی است که وزارت راه در ماه‌های پایانی سال ۱۳۹۹، نسبت به ابلاغ نرخ‌های جدید اقدام کرد؛ نرخ عوارض سال ۱۳۹۸ در مرداد ماه ابلاغ شده بود و این وزارت خانه با ۵ ماه تأخیر و در دی ماه امسال، نرخ‌های امسال را تعیین کرده است.

به گفته معاون وزیر راه، عوارض آزادراه‌ها بین ۵ تا ۳۰ درصد و به طور متوسط حدود ۱۵ درصد افزایش داشته است.

معاون وزیر راه: ۱۶۰۰ کیلومتر آزادراه مشارکتی داریم /  سالی ۳۵۰ میلیون تردد از آزادراه‌ها

امیرمحمود غفاری معاون وزیر راه درباره عوارض آزادراه‌های خصوصی گفت: ۱۸ آزادراه که وزارت راه و شهرسازی متولی آنهاست، به صورت مشارکتی ساخته شده که طول آن به ۱۶۰۰ کیلومتر می‌رسد.

وی با بیان اینکه سالانه بیش از ۳۵۰ میلیون خودرو از این آزادراه‌ها تردد می‌کنند، افزود: مدل تجاری آزادراه‌های مشارکتی در هنگام امضای قرارداد احداث، تعریف می‌شود. اصل و سود سرمایه‌گذاری در احداث این آزادراه بر اساس مدل مالی تعریف شده در قرارداد مستهلک می‌شود که محل استهلاک اصل و سود سرمایه، عوارض تردد خودروها است.

معاون برنامه‌ریزی و مدیریت منابع وزارت راه و شهرسازی یادآور شد: از دیگر وظایف شرکت سرمایه‌گذار و مشارکت‌کننده در احداث آزادراه، تعمیر و نگهداری سالانه آزادراه‌ها است که هزینه آن نیز از عوارض تردد خودروها، دریافت و در قراردادهای ساخت آزادراه، رقم ۱۵ درصد درآمد حاصل از عوارض برای این منظور ذکر می‌شود.

افزایش نرخ عوارض بر اساس نرخ تورم

وی با تأکید بر اینکه شرکت‌های آزادراه‌های خصوصی، صورت‌های مالی خود را سالانه به تأیید شرکت‌های حسابرس تحت نظارت وزارت اقتصاد می‌رسانند، گفت: نرخ عوارض این آزادراه‌ها هر ساله بر اساس نرخ تورم افزایش می‌یابد.

غفاری با اشاره به اینکه نرخ نهایی عوارض آزادراهی هر ساله پس از پیشنهاد این شرکت‌ها و بررسی آن در وزارت راه و شهرسازی، با تأیید وزیر راه به این آزادراه‌ها ابلاغ می‌شود، تصریح کرد: امسال متوسط افزایش نرخ عوارض آزادراه‌ها ۱۴.۸ درصد بوده است، درحالی‌که سالانه باید حداقل ۳۰ درصد نرخ عوارض آزادراهی افزایش یابد تا هم روند استهلاک اصل و سود سرمایه احداث آزادراه طی و هم هزینه تعمیر و نگهداری سالانه آزادراه‌ها پوشش داده شود؛ این حدوداً ۱۵ درصد، «متوسط» افزایش عوارض آزادراه‌ها در سال ۹۹ است که از ۵ تا ۳۰ درصد در آزادراه‌های مختلف را شامل می‌شود.

ملاحظات اجتماعی و رسانه‌ای سبب می‌شود تا نرخ عوارض آزادراه‌ها به صورت واقعی نباشد

معاون برنامه‌ریزی و مدیریت منابع وزارت راه و شهرسازی با بیان اینکه برخی ملاحظات اجتماعی و رسانه‌ای سبب می‌شود که افزایش نرخ عوارض آزادراه‌ها به صورت واقعی نباشد، گفت: در درازمدت این ملاحظات به زیان مردم است، چرا که بر اساس فرمول‌های سازمان برنامه و بودجه، هزینه نگهداری هر مسیر معادل ۲ تا ۶ درصد هزینه احداث همان مسیر بر اساس نرخ روز خواهد بود.

درآمد آزادراه‌های خصوصی از عوارض سال ۹۸ برای تعمیر مسیر، فقط ۱۳۲ میلیارد تومان بود

غفاری ادامه داد: اگر بخواهیم همان حداقل درصد گفته شده که ۲ درصد است را اعمال کنیم، سالانه باید ۶۰۰ میلیارد تومان هزینه نگهداری این ۱۶۰۰ کیلومتر آزادراه شود. این در حالی است که سال گذشته تنها ۱۳۲ میلیارد تومان از محل درآمد عوارض آزادراه‌ها می‌توانستیم برای تعمیر و نگهداری هزینه کنیم.

وی خاطرنشان کرد: بسیاری از کاربران آزادراه‌ها علاوه بر اینکه رقمی به عنوان عوارض پرداخت می‌کنند، اما از کیفیت مسیر آزادراه راضی نیستند و این سوال برایشان پیش می‌آید «پولی که پرداخت می‌کنیم، صرف چه کاری می‌شود؟»، درحالی‌که رقم عوارض پرداختی از سوی کاربران، نرخ واقعی نیست.

آخرین بار ۱۷ ماه قبل عوارض آزادراه‌ها افزایش یافته بود

معاون برنامه‌ریزی و مدیریت منابع وزارت راه و شهرسازی با بیان اینکه آخرین افزایش نرخ عوارض ۱۷ ماه قبل بود، گفت: در طول این ۱۷ ماه نرخ بسیاری از کالاها از جمله خودرو افزایش چند برابری داشته اما عوارض آزادراه‌ها تنها حدود ۱۵ درصد رشد داشته است.

غفاری تأکید کرد: یک ریال از عوارض آزادراه‌ها در جیب دولت نمی‌رود و به عنوان اصل و سود سرمایه ساخت و احداث آزادراه‌ها به سرمایه‌گذار پرداخت می‌شود. اگر اصل و سود سرمایه سرمایه‌گذار مستهلک نشود، قطعاً برای پروژه‌های بعدی انگیزه نخواهد داشت.

وی با بیان اینکه بخش زیادی از شرکت‌های آزادراهی، مشکلات مالی زیادی دارند، گفت: افزایش عوارض آزادراهی، تابع بخشنامه‌های مسئولان نیست بلکه تابع مقررات و تورم است اگر ما بر اساس این فرمول‌ها و قواعد عمل نکنیم، حتماً در جای دیگری خود را نشان می‌دهد مثلاً اگر بر اساس فرمول‌ها به این نتیجه برسیم که عوارض باید ۱۰ هزار تومان باشد اما منِ مسئول بگویم می‌خواهم ۸ هزار تومان دریافت کنم و ۲ هزار تومان به مردم تخفیف بدهم، این مشخصاً از جیب منِ مسئول تخفیف داده نخواهد شد بلکه به زیان دولت و سرمایه‌گذار است و اگر قرار است اصل و سود سرمایه آزادراهی، ۱۰ ساله مستهلک شود، به ۱۲ سال افزایش می‌یابد.

هزینه نگهداری راه‌های کشور سالانه ۴۰ هزار میلیارد تومان

معاون وزیر راه ادامه داد: حدود ۲۲۰ هزار کیلومتر انواع راه در کشور داریم که انواع راه‌های اصلی، فرعی، آزادراهی، بزرگراهی، درجه یک، درجه دو و روستایی را شامل می‌شود مدل مصاحبه تعمیر و نگهداری آنها را سازمان برنامه و بودجه اعلام کرده است.

اگر این مدل را یک حساب سرانگشتی با کف قیمتی مندرج در آیین‌نامه سازمان برنامه و بودجه (۲ درصد) کنیم، می‌بینیم که هزینه نگهداری راه‌های کشور دست کم بالغ بر ۴۰ هزار میلیارد تومان در سال خواهد شد؛ در حالی که کل بودجه مصوب (نه تخصیص یافته) وزارت راه در حوزه حمل‌ونقل جاده‌ای، هوایی، دریایی، ریلی، مسکن و شهرسازی، ۱۲ هزار میلیارد تومان است.

وی خاطرنشان کرد: راه یک خدمت است و هر خدمتی که دریافت می‌کنید، باید هزینه آن را پرداخت کنید در قانون آمده که راه‌های مشارکتی در جاهایی احداث شود که مسیر موازی داشته باشند، بنابراین تمام آزادراه‌های مشارکتی ما، مسیر موازی دارند اما دولت توانایی آن را ندارد که برای نگهداری راه‌های موازی هم هزینه کند.