زنگ خطر عرضه مسکن نوساز در تهران

آمارهای رسمی نشان می‌دهد در زمستان گذشته، تعداد واحدهای پیش‌بینی شده برای تولید در تهران ۲۳.۹ درصد نسبت به سال قبل کاهش پیدا کرده است؛ با توجه به دوره یک تا دو ساله مورد نیاز برای تولید مسکن، بی‌رغبتی سازندگان تهرانی می‌تواند از اواسط امسال به کاهش محسوس عرضه مسکن نوساز در بازار پایتخت منجر شود.

بی‌رغبتی سازندگان تهرانی

پس از جهش ۶۰۰ درصدی میانگین قیمت مسکن در شهر تهران و به‌دنبال تداوم تورم سنگین در بازار زمین و مصالح ساختمانی، وضعیت بازار و تولید مسکن به‌گونه‌ای شده که سازندگان کمتری در تهران برای آغاز پروژه خانه‌سازی جدید رغبت نشان می‌دهند. براساس آخرین آمارهای رسمی از وضع صدور پروانه‌های ساختمانی در مناطق شهری، در زمستان گذشته تعداد واحدهای پیش‌بینی شده برای تولید در تهران ۲۳.۹ درصد نسبت به سال قبل کاهش پیدا کرده درحالی‌که برای سومین فصل پیاپی، در سایه کاهش استقبال از تولید مسکن در شهر تهران، روند ساخت‌وساز مسکونی در شهرستان‌ها افزایشی و در زمستان ۹۹ نیز ۱۴.۲ درصد نسبت به سال قبل از آن بیشتر شده است.

بررسی نتایج طرح گردآوری اطلاعات پروانه‌های ساختمانی صادر شده در شهرداری‌های سراسر کشور در فصل زمستان سال ۱۳۹۹، حاکی است؛ در این فصل، ۱۳ هزار و ۳۴۶ واحد مسکونی در پروانه‌های صادرشده برای احداث ساختمان در شهرداری تهران، پیش‌بینی شده که اگرچه نسبت به فصل پاییز ۱.۳ درصد افزایش نشان می‌دهد اما در مقایسه با فصل مشابه سال گذشته ۲۳.۹ درصد کاهش داشته است.‌ همچنین در این فصل مجموع مساحت زیربنا در پروانه‌های احداث ساختمان شهر تهران ۲ میلیون‌ و ۳۵۲ هزار مترمربع بوده که نسبت به فصل گذشته ۵.۱ درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته ۲۴.۳ درصد کاهش داشته است.

اشتیاق سازندگان شهرستان

انبوه‌سازان، بالا رفتن هزینه ساخت پروژه مسکونی در پایتخت به‌دلیل گرانی زمین و کاهش قدرت خرید سرمایه در گردش را یکی از مهم‌ترین عوامل عقبگرد سازندگان تهرانی عنوان می‌کنند درحالی‌که با همان سرمایه امکان چندین برابر ساخت‌وساز در سایر نقاط شهری وجود دارد. در این شرایط، از اطلاعات منتشر شده مرکز آمار ایران اینگونه برمی‌آید که در زمستان ۱۳۹۹، تعداد ۱۳۷ هزار و ۱۹۰ واحد مسکونی در پروانه‌های صادرشده برای احداث ساختمان در شهرداری‌های کشور پیش‌بینی شده که این تعداد نسبت به فصل پاییز ۲۰.۵ درصد و نسبت به پاییز سال قبل از آن ۱۴.۲ درصد افزایش نشان می‌دهد. طبق آمارها، در زمستان گذشته، مجموع سطح زیربنای واحدهای مسکونی پیش‌بینی شده در پروانه‌های ساختمانی شهرستان‌ها نیز نسبت به فصل قبل ۲۱ درصد و نسبت به فصل مشابه سال قبل ۱۵.۹ درصد افزایش پیدا کرده است.

هزینه بالا و چشم‌انداز مبهم

در ۳ سال اخیر و در شرایطی که در سایه افت ارزش ریال و جهش نرخ ارز، قیمت انواع کالاهای سرمایه‌ای ازجمله مسکن کاهش پیدا کرده، بازار معاملات این کالاها به‌دلیل متناسب نبودن میزان افزایش قیمت با رشد درآمد خانوارها با رکود و کسادی مواجه شده است. کم شدن بازار کالاهای سرمایه‌ای به‌خصوص بازار مسکن در حالی تولیدکنندگان ساختمان را با چالش فروش تولیدات مواجه می‌کند که همزمان تورم سنگینی بر بازار نهاده‌های ساختمانی به‌خصوص مصالح پرمصرف سایه انداخته و عملا هزینه تولید به‌صورت تصاعدی بالاتر رفته است. در کنار این عامل باید پرش‌های متوالی قیمت زمین ساختمان کلنگی یا مسکونی را نیز مدنظر قرار داد که متوسط سهم قیمت زمین از ارزش مسکن تولیدی را به بیش از ۵۰ درصد افزایش داده و حتی در مناطق گران‌قیمت تهران این نسبت به بیش از ۸۰ درصد نیز رسیده است. همه این اتفاقات در حالی دامنگیر تولید مسکن شده که قدرت خرید سرمایه در گردش ریالی سازندگان مسکن در ۳ سال گذشته به یک‌چهارم و حتی کمتر رسیده و عملا بسیاری از سازندگان خرد به‌واسطه ناتوانی از تأمین هزینه‌های جاری، از ادامه فعالیت تولیدی بازمانده‌اند.