اضطراب مستاجران از تابستانی گرم

بازار نقل و انتقال و اجاره مسکن، همزمان با نزدیک شدن به فصل تابستان و همزمان با دما، گرم می‌شود و در این مدت مستاجران در همه شهرهای کشور همواره اضطراب انعقاد قرارداد جدید اجاره‌بهای خود را دارند.‌

در این راستا، بررسی دقیق و تحلیل بازار اجاره در قالب سلسله گزارشاتی تحت عنوان «خانه به دوش» در دستور کار قرار گرفته و اولین گزارش‌ این مجموعه به مسئله رصد مستاجران در کشور می‌پردازد.

به منظور بررسی دقیق آنچه زیر پوست بازار اجاره مسکن در پایتخت‌ می‌گذرد، سری به بنگاه‌های معاملات املاک در مناطقی از شهر زدیم تا از نزدیک با روزمره‌های مستاجران کشور آشنا شویم.

* اصلا کدام نهاد ناظر قیمت‌های اجاره خانه است‌

در این راستا، به اولین منطقه‌ای که برای رصد بازار اجاره مسکن رفتیم، منطقه ستارخان بود، حوالی ساعت ۵ بعدازظهر وارد یکی از بنگاه‌های معاملات مسکن این منطقه شدیم، خبری از مشتری نبود، ۲ جوانی که در بنگاه نشسته بودند سرگرم موبایل بودند، یکی از آنها وقتی متوجه شد وارد بنگاه شده‌ا‌یم سلامی کرد و گفت بفرمایید، که ما توضیح دادیم هنوز موعد اجاره مسکن ما نرسیده است ولی آمده‌ایم‌ قیمت‌های اجاره یک خانه ۷۰ متری غیرنوساز را بگیریم ضمن اینکه خبرنگار هم هستیم و قصد داریم گزارشی برای مردم درباره وضعیت اجاره‌خانه‌ها تهیه کنیم.

یکی دو دقیقه بعد، صاحب این دفتر املاک که خود را بعداً جواد معرفی کرد، وارد شد، ابتدا چندان برای گفت‌‌وگو استقبال نکرد اما به تدریج نرم شد‌، اولین سوال ما از این آقا جواد سوالی بود که احتمالا هر مستاجری در ابتدای ورود به یک بنگاه سوال می‌کند، پرسیدیم، بازار اجاره مسکن نسبت به پارسال چه وضعیت دارد؟ آقا جواد در پاسخ به این سوال گفت: هنوز بازار اجاره مسکن داغ نشده و همانطور که می‌بینید، مشتری زیادی برای عرضه یا اجاره به بنگاه ما نمی‌آید و نمی‌توان نسبت به معاملات اظهارنظری کرد، اما تعداد کمی مالک که ملک خود را برای اجاره سپردند، قیمت‌های بالایی داده‌اند که به نظر ما هم منطقی نیست ولی صاحب‌خانه‌ هستند و عددی داده‌اند، نظارتی هم بر قیمت‌هایی که صاحب‌خانه اعلام می‌کند نیست، اصلا شما به من بگو کدام نهاد ناظر قیمت‌های اجاره خانه است‌؟‌ البته قیمتی که خریدار ارائه می‌کند، مبنا نیست و باید ببینیم پای معامله چه پیش می‌آید، اما معمولا صاحب‌خانه‌ها چندان کوتاه نمی‌آیند؛ ما ملکی ۷۰ متری در منطقه ستارخان همین الان داریم که مالک ودیعه ‌۹۰۰ میلیون تومانی و اجاره ماهانه ۶ میلیون تومانی را تقاضا کرده است، آن هم برای اینجا! قطعا‌ چنین مبالغی برای هزینه رهن بسیار بالا است و من بعید می‌دانم، بتواند مشتری با این قیمت پیدا کند اما به ما و چند بنگاه دیگر سپرده است.

از این مشاور املاک که از وضعیت مغازه‌اش مشخص بود سال‌هاست اینجا فعال است، (نصب نقشه قدیمی تهران و تقدیرنامه‌ای از رئیس خیلی اسبق اتحادیه املاک در دفترش و میزهای قدیمی پر از کاغذ زیر شیشه‌‌های میز نشان از قدیمی بودن مغازه داشت )، پرسیدم، به نظر شما اجاره مسکن چقدر امسال نسبت به پارسال چقدر رشد می‌کند گفت: اگر بخواهیم قیمتی که خریدار ارائه می‌دهد را مبنا بگذاریم بعضا تا ۶۰ الی ۷۰ درصد هم افزایش اجاره‌بها را داشته‌ایم اما این قیمت‌ها مبنا نیست، قطعا امسال هم متاسفانه رشد اجاره و رهن مسکن داریم، اما عدد دقیق رشد اجاره مسکن را نمی‌‌دانم یا بهتر است عددی ندهیم.

همزمان یکی از آن جوان‌ها یک استکان باریک چایی مقابلم گذاشت و گفت: اجاره خانه‌ةا که سر به فلک کشیده، من خودم پایین‌تر از میدان جمهوری در خیابان رودکی می‌نشینم، صاحب‌خانه‌ام هم از ‌نزدیکان است، اما چند روز پیش که مقابل منزل دیدمش مدام از گرانی‌‌ها می‌گفت و احتمالا قصد افزایش اجاره بها را دارد.

جواد آقا حرف جوان را قطع کرد و گفت: در ۲ سال اخیر چیزی که حداقل من تجربه کرده‌ام‌ رشد نقل و انتقال مسکن است و تمدید قرارداد حداقل در بنگاه ما نسبت به سنوات گذشته، کمتر شده است، ‌‌مستاجرانی که هم اکنون در ستارخان واحد مسکونی خریداری می‌کنند، پیش از در مناطق بالای تهران مستاجر بودند.

وی ادامه داد: از سوی دیگر خیلی از مستاجران سال به سال به مناطق پایین‌تر تهران می‌رود، یعنی توان تامین اجاره بها را ندارد و این نشانه بدی برای بازار ملک است.

پس از خوردن چایی، از جواد آقا خداحافظی کردم و به چند املاکی منطقه هم سر زدم، اغلب املاکی‌ها می‌گفتند اجاره بهای مسکن را امسال صاحب‌خانه‌ها افزایش داده‌اند، البته بودند صاحب‌خانه‌هایی که با مستاجران خود با افزایش محدود، مجددا تمدید کرده‌اند یا قیمت‌های منطقی برای اجاره مسکن خود گذاشته‌اند.

* اسباب‌کشی از شمال شهر به مناطق پایین‌تر شهر زیاد شده است

از خیابان ستارخان با یک موتوری خود را به منطقه یافت آباد رساندم، بماند که وضعیت رانندگی موتورسوار موجب شد تا دقایقی موضوع موردنظر گزارش از سرم بپرد، بالاخره با هر هراسی از رانندگی این موتورسوار بود، به یافت‌آباد رسیدم و با خود وعده کردم دیگر موتور سوار نشوم.

ساعت حدود ۶ و نیم بعدازظهر بود، همان‌جا سراغ یکی از املاکی‌ها که چراغ‌های چشمک‌زن مقابل مغازه‌اش داشت و خودنمایی می‌کرد رفتم، ‌‌پیش از وارد شدن به املاکی، ‌یک دفتر باربری در کنار این بنگاه، توجه مرا به خود جلب کرد، این دفتر بهترین منبع آماری از شروع نقل و انتقال اجاره مسکن در تهران بود. بنابراین تصمیم گرفتم مسیرم را تغییر بدم و اول سری به این باربری بزنم، درون دفتر باربری چند کارگر حمل بار هم نشسته و در حال شوخی با یکدیگر بودند.

به سراغ فردی که پشت میز نشسته بود رفتم، اولین سوال من پس از سلام علیک با متصدی‌ باربری، درباره نقل و انتقالات مستاجران بود، این مسئول بابری گفت: در چندسال گذشته شغل ما رونق قابل توجهی داشته و اگر بخواهم جواب کلی بدهم، شاید نقل و انتقال در تهران به خصوص در مناطق بالای شهر ۲ تا ۳ برابر شده است و به خنده هم گفت که دستمزدهای اسباب‌کشی ‌بیشتر شده است و ما راضی هستیم‌.‌

وی با این حال گفت که ما راضی نیستیم مستاجران اذیت شوند، معمولا‌ از کسانی که تازه صاحب‌خانه شده‌اند و اسباب‌کشی می‌کنند تا وسایل منزل را به خانه خود ببرند، شیرینی بیشتری می‌گیریم و آنها هم معمولا راضی هستند، اما نکته جالب این است که بیش از ۹۰ درصد باربری‌های ما در سال قبل، عمدتا از مناطق بالا به مناطق پایین‌تر تهران بود، البته امسال هنوز بازار چندان گرم نشده است اما پارسال خیلی‌ها از همین یافت‌آباد هم به مناطق پایین‌تر تهران رفتند؛ مشتری هم داشته‌ایم که از کوی نصر به یافت‌آباد اسباب‌کشی کرده است.

* صاحب‌خانه‌ها انصاف به خرج دهند؛ مالکان کم‌بودن حقوق کارمند و کارگر را هم در نظر بگیرند

پس از گفت‌وگوی کوتاه با مسئول بابری به سراغ بنگاه معاملات املاک همجوار این باربری رفتیم، ‌بنگاه‌دار‌ فردی خوش‌برخورد به نام آقای رمضانی بود و فرصت داد دقایقی با وی به گفت‌وگو بنشینیم.

آقای رمضانی وقتی متوجه شد خبرنگارم، در ابتدای صحبت گفت: دلم می‌خواهد، حرفی بزنم و شما هم آن را منتشر کنید، متاسفانه صاحب‌خانه‌های ما بی‌انصاف شده‌اند و امسال قیمت‌های رهن و اجاره بالایی را برای خانه‌های خود می‌دهند، مستاجران این منطقه، معمولا اقشار متوسط و ضعیف جامعه هستند و توان پرداخت ندارند.

آقای رمضانی در پاسخ به این سوال که اجاره‌بهای خانه‌ها تا چه اندازه در یافت‌آباد رشد کرده است؟ اظهار کرد: اینجا خانه‌ای داریم که صاحب‌خانه پارسال ‌۴۰۰ میلیون پول پیش گرفته بود، اما امسال‌ ۲۵۰ میلیون تومان به پول پیش اضافه کرده است، اجاره‌بها هم می‌خواهد، یا مالک خانه‌ای ۹۰ متری ۵ میلیون تومان به اجاره بهای پارسال افزوده است، مگر کارگر و کارمندی که پار‌سال این خانه را اجاره کرده چقدر حقوقش افزایش یافته است که امسال هم ۵ میلیون تومان دیگر بر اجاره پارسال بیفزاید، البته آن طور که بازار نشان می‌دهد برای افزایش اجاره بها، امسال کمتر از ‌۵۰ درصد است اما برخی صاحب‌خانه‌های بامعرفت هم داریم که اجاره بها را خیلی کم برای امسال افزایش داده‌اند.

* چرا رشد قیمت اجاره‌بها نجومی می‌شود؟‌

از آقای رمضانی پرسیدم صاحب‌خانه بر چه مبنایی اجاره بها یا رهن خانه خود را بیش از ۵۰ درصدافزایش می‌دهند؟ چه مسائلی را در نظر می‌گیرند؟ شما هم سعی ‌می‌کنید از افزایش قیمت نجومی منصرفشان کنید؟ رمضانی اشاره‌ای به خودکار روی میزش کرد و گفت: شما فرض کنید پنج نفر هستند که نیاز مبرم به یک خودکار خاص دارند، یعنی اگر خودکار نخرند و نوشتن یک متنی را شروع نکنند، از دنیا می‌روند، در این شرایط اما فقط یک خودکار خاص وجود دارد، این خودکار در شرایط عادی شاید ۱۰ هزار تومان ارزش داشته باشد. حال شما به من بگویید ارزش این خودکار که تقاضای زیاد دارد و کم است، چقدر است؟ خب طبیعتا در‌ بازاری که محدودیت عرضه وجود داشته باشد، ‌ارزش این خودکار بیشتر از قیمت واقعی آن می‌شود.

رمضانی ادامه داد: در بازار اجاره هم موردی شبیه به همین داریم، ‌مستاجران مجبور به تامین مسکن هستند و هیچ جایگزینی نسبت به این نیاز خود ندارند، از آن طرف تعداد خانه‌های اجاره‌ای هم کم شده است، ‌یعنی نه اینکه خانه کم باشد، خانه‌هایی که اجاره داده می‌شود، کم است، برخی مالکان به دلیل گران شدن وسایل و تجهیزات خانه نظیر پکیج، هود، کولرگازی، شیر آلات و غیره، و نگرانی از تخریب این وسایل توسط برخی محدود از مستاجران کم‌ملاحظه، اصلا اجاره دادن خانه را کنار گذاشته‌اند، ملکی خریده‌اند و از افزایش قیمت روزانه آن لذتی کاذب می‌برند؛ حال در این شرایط است که شما شاهد افزایش قیمت اجاره هستیم.

گپ و گفت‌ها که با آقای رمضانی تمام شد، از وی تشکر کردم و سراغ یکی دیگر از املاکی‌‌ها در خیابان اصلی یافت‌آباد رفتم، آنجا به میزی که مقابل آن نوشته شده بود «مسئولیت قراردادهای اجاره» نزدیک شدم و از متصدی که یک خانم بود، پس از آنکه گفتم می‌خواهم برای مردم درباره وضعیت اجاره‌ها گزارشی تهیه کنم، درباره وضعیت اجاره بها پرسیدم.

خانم حسینی نام رسانه‌ام را پرسید و سپس با شوق گفت: من سایت شما را می‌بینم و در کانال خبری تلگرامی شما عضو هستم؛ این موجب شد کار منِ خبرنگار برای گزارش راحت‌تر شود، خانم حسینی دو قرارداد به من نشنان دااد که در یک هفته اخیر منعقد شده بود و نسبت به پارسال حدود ‌۲۰ درصد افزایش قیمت اجاره داشت دو قرارداد دیگر نیز نشان داد که نزدیک به ۴۰ درصد افزایش قیمت اجاره نسبت به پارسال اعمال شده بود.

از خانم حسینی درباره دلیل افزایش ۲۰ و ۴۰ درصدی قیمت اجاره‌بها در قراردادهای آنها پرسیدم، می‌گفت: مالک‌ها قیمتی برای اجاره مطرح می‌کنند اما زمانی که پای معامله می‌نشینند، تخفیف هم می‌دهند، شانس این مستاجران این بوده که به مالک منصف برخورد کرده‌اند یا صاحب‌خانه‌شان منصف بوده و با رقمی تمدید کر‌ده است که از دید آنها مناسب است، اما در کل قراردادها نسبت به پارسال رشد کرده است و مستاجران هم گلایه دارند، اما باز مالکان بامعرفت هم زیاد هستند که نسبت به پارسال افزایش چندانی نداده‌اند و فقط در حد ۱۰ درصدی که بخشی از مشکلات مالی‌شان را جبران کند.