«سامانه» بازار را ساماندهی نکرد

مدتی است که متقاضیان خودروهای داخلی و وارداتی برای خرید باید به سامانه یکپارچه مراجعه کنند؛ سامانه‌ای که آخرین نسخه برای فروش خودرو است. پیش از این شاهد شیوه‌های دیگری برای فروش خودرو نظیر بورس و قرعه کشی هم بودیم که هر کدام مشکلات خاص خود را داشتند. اما آیا سامانه یکپارچه خودرو شیوه مناسبی برای فروش است و این بازار را ساماندهی کرده است؟ صمت برای بررسی این موضوع با احمد نعمت بخش، دبیر انجمن خودروسازان و محمدرضا نجفی منش، رئیس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی به گفت‌وگو نشسته است.

سامانه تا امروز تاثیری بر بازار نداشته است

نعمت بخش در رابطه با تاثیر سامانه یکپارچه بر کاهش نرخ خودرو گفت: مدتی است بازار با کاهش نرخ خودرو مواجه شده که علت تنها به انتشار اخبار واردات خودروهای دست دوم و تصویب آیین‌نامه آن بازمی‌گردد. این در حالی است که تابه‌حال ۵ هزار خودرو هم وارد نشده و حتی قرار بود تا آخر خرداد ۲۰۰ هزار خودرو وارد کشور شود. بنابراین می‌توان گفت سامانه یکپارچه تقریبا هیچ تاثیری بر کاهش نرخ خودرو نداشته است.

دبیر انجمن خودروسازان در ادامه به اثرات سامانه یکپارچه خودرو بر میزان تولید اشاره کرد و گفت: شاید بتوان بیشترین تاثیر سامانه را افزایش تولید خودرو دانست که منجر به افزایش عرضه شده و این سامانه در حقیقت باعث افزایش ۱۳ درصدی میزان تولید خودرو شده‌است.

نعمت بخش در رابطه با شرایط واردات خودرو گفت: یکی از شرط‌های واردات خودرو این است که متقاضی خرید، پلاک فعال نداشته باشد و ۵۰۰ میلیون تومان هم سپرده کند. این شرط یک مشکل اساسی دارد چرا که وقتی فردی پلاک فعال ندارد یعنی تا کنون توان مالی خرید نداشته، حال این فرد چطور می‌تواند خودروی وارداتی بخرد.

وی اضافه کرد: با این شرط سودجویان به سراغ اشخاصی که تا کنون پلاک خودرو ثبتی نداشته‌اند می‌روند و به این ترتیب سامانه نتوانسته جلوی افراد سودجو را بگیرد.

معامله براساس عرضه و تقاضا

دبیر انجمن خودرو سازان در پاسخ به سوال خبرنگار صمت درمورد اینکه راه‌حل مناسب برای کاهش نرخ خودرو چیست اظهار کرد: بهترین روش،‌معامله خودرو براساس عرضه و تقاضا و در حاشیه بازار است چراکه هر کالای دو نرخی می‌تواند منشأ رانت و فساد باشد. خودرو در سامانه یکپارچه، به نرخ کارخانه به فروش می‌رسد و آن خودرو در بازار با تفاوت قیمتی حداقل حدود ۳۰۰ میلیون تومان خرید و فروش می‌شود. همین مورد منجر به هجوم مردم به سامانه با هدف کسب سود حداقلی است. در صورت معامله خودرو در حاشیه بازار، این رانت از بین رفته و با کاهش ۷۰ درصدی تقاضا مواجه خواهیم بود. تفاوت نرخ بین کارخانه و بازار و به اصطلاح دونرخی بودن خودرو نیز در نهایت از بین خواهد رفت. در این صورت ظرف ۳ ماه خودرو با کاهش نرخ چشمگیری روبه‌رو خواهد شد. درآن زمان خریدار می‌تواند از خودروسازان تقاضای کیفیت مناسب را داشته باشد.

گام دوم؛ عرضه در بورس

 وی در ادامه گفت: بهترین کار برای کاهش نرخ خودرو، خرید و فروش خودرو در حاشیه بازار است که اگر باز هم دولت نتوانست این بستر را برای معاملات خودرو فراهم کند می‌توانیم به سمت عرضه خودرو در بورس حرکت کنیم. دبیر انجمن خودرو‌سازان در مورد قیمت‌گذاری خودرو توسط شورای رقابت گفت: قیمت‌گذاری کالاهای انحصاری توسط شورای رقابت، اشکال اساسی این فرآیند است.به عبارت دیگر، تشخیص اینکه کدام کالا انحصاری است و کدام کالا رقابتی است با شورای رقابت است و این فرآیند مشکل‌ساز است. در اصل باید تشخیص انحصاری بودن کالا به شورای اقتصاد واگذار شود و پس از تشخیص توسط شورای اقتصاد، شورای رقابت می‌تواند کالا را قیمت‌گذاری کند.

دخالت دولت، بازار را ملتهب می‌کند

محمدرضا نجفی منش، رئیس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی در رابطه با نظارت بر سامانه یکپارچه و کاهش نرخ خودرو در بازار به صمت گفت: تا امروز،‌راه‌اندازی سامانه ‌یکپارچه و راه‌حل‌های دیگر در بحث کاهش و ثبات نرخ خودرو از جمله قیمت‌گذاری دستوری هیچ تاثیری بر روند بازار نداشته بلکه باعث افزایش نرخ نیز شده است. دخالت دولت در بازار غیر از ملتهب شدن و به هم زدن بازار خاصیت دیگری نداشته است.

نجفی منش در ادامه اظهار کرد: اگر قصد واقعی دولت تثبیت و کاهش نرخ خودرو در بازار باشد؛ باید دست از قیمت‌گذاری دستوری بردارد و مانند دهه ۷۰ اجازه دهد نرخ در بازار تعیین شود. نه تنها در ایران بلکه در هیچ جای دنیا دخالت دولت در نرخ و قیمت‌گذاری کالا نتیجه مثبتی نداشته است.

وی با اشاره به اظهارات وزیر صمت مبنی بر اشتباه خواندن قیمت‌گذاری خودرو توسط شورای رقابت گفت: با این شیوه اشتباه، تاکنون حدود ۱۶۰ همت ضرر به این صنعت وارد شده که میزان آن ممکن است تا پایان سال به ۲۰۰ همت برسد.

وی در مورد راه‌حل مناسب برای فروش و عرضه خودرو گفت: دولت نباید به هیچ وجه در خرید و فروش خودرو دخالت کند و باید بازار را به مردم و خودروسازان واگذار کند تا خودروسازان بتوانند قیمت‌ها را مشخص کنند. بهترین جایی که می‌تواند برای نرخ خودرو تصمیم درست و همسو با شرایط کشور اتخاذ شود خود بازار است.

بورس، سامانه یا قرعه‌کشی؟

نجفی منش در پاسخ به این سوال که سامانه یکپارچه، بورس یا قرعه کشی کدامیک برای عرضه خودرو بهتر است گفت: هیچ‌کدام از این موارد را هیچ کارشناسی تایید نمی‌کند و نگاه مثبتی به آنها وجود ندارد. صورت مسئله غلط، هیچ‌گاه راه‌حل درستی ندارد و ما اگر هزاران راه را برای حل این مسئله انجام دهیم، باز‌هم به یک جواب درست نمی‌رسیم. چرا‌که تمام فرآیند از قیمت‌گذاری توسط شورای رقابت گرفته تا سامانه و هزاران راه دیگر؛ همگی اشتباه هستند.

سخن پایانی

با توجه به نظر کارشناسان، شواهد بازار حاکی از آن است که قیمت‌گذاری خودرو توسط شورای رقابت پای دلالان و سودجویان را به این بازار باز کرده و به نظر می‌رسد راهکارهای دولت برای مبارزه با افزایش نرخ خودرو راه به جایی نبرده است. این بازار تا امروز با  راهکارهای نه چندان کارشناسانه ساماندهی نشده و شاید اگر راهکارهای پیشنهادی مسئولان با مشورت کارشناسان اهل فن همراه شود، بتواند عطش این بازار ملتهب و خروشان را فرونشانده و پای سوداگران را از بازار خودرو کوتاه کند.