داروهایی که رابطه خوبی با کبد ندارند

داروها علت مهم آسیب‌های کبدی هستند. فکرش هم ترسناک است، با توجه به این که کبد یک عضو اصلی برای مراقبت از محیط داخلی بدن و غلبه کردن بر سموم شیمیایی و ضایعات می‌باشد. کبد مثل کلیه یا ریه نیست که در صورت نارسایی آنها از دستگاه دیالیز یا دستگاه کمک تنفس (ونتیلاتور) استفاده کنیم. برای نارسایی کبدی چنین جایگزینی نداریم. سالانه دو هزار مورد نارسایی کبدی رخ می‌دهد که نیمی از آنها به دلیل مصرف برخی داروها می‌باشند. در حالی که بیش از ۹۰۰ دارو و گیاهان دارویی گزارش شده که باعث آسیب کبدی می‌شوند، ۱۱ دارویی که در این بخش از سلامت نمناک معرفی شده است به عنوان علل نادر (اما شناخته شده) باعث آسیب کبدی خواهند شد.

۱- استامینوفن (تیلنول)

استامینوفن نیز به عنوان یک کاهش دهنده تب و تسکین دهنده درد کار می‌کند اما یکی از شایع‌ترین دلایل نارسایی کبدی مرتبط با دارو می‌باشد. از موارد نارسایی کبدی که به داروها نسبت داده می‌شود، بیش از یک سوم آنها ناشی از استامینوفن است. برای جلوگیری از آسیب کبدی، حتماً مصرف استامینوفن خود را به کمتر از ۲ گرم در روز محدود کنید و یادتان باشد تا عناصر موجود در داروهای ترکیبی را بخوانید. بسیاری از داروهای بدون نسخه حاوی استامینوفن هستند، به‌خصوص داروهای سرماخوردگی و آنفولانزا مانند Nyquil و Dayqui و این جایی است که مردم خود را به دردسر می‌اندازند.

ان استیل سیستئین، کاربرد اثبات شده‌ای در مسمومیت کبدی ناشی از استامینوفن دارد، اما نقش آن در سایر آسیب‌های کبدی ناشی از مصرف دارو مشخص نیست.

۲- آموکسی سیلین / کلاوولانات (آگمنتین)

آموکسی سیلین / کلاوولانات (آگومنتین) آنتی بیوتیکی است که معمولاً برای درمان عفونت سینوس ها، گلو و مجاری هوایی ریه (برونشیت) استفاده می‌شود. آسیب کبدی ناشی از این آنتی بیوتیک می‌تواند اندکی پس از شروع مصرف آن اتفاق بیفتد و تا مدت‌ها باقی بماند. علائم آسیب کبدی حتی پس از متوقف کردن داروها، آشکار هستند.

آنتی بیوتیک‌ها (آموکسی سیلین-کلاوونات، تریمتوپریم-سولفامتوکسازول، آزیترومایسین)، بیشترین ارتباط را با ابتلا به آسیب مزمن کبدی ناشی از مصرف دارو دارند.

۳- دیکلوفناک (ولتارن، کامبوج)

هر ) NSAID داروی ضد التهاب غیر استروئیدی ) می‌تواند آسیب کبدی ایجاد کند، اگرچه بسیار نادر است. این طبقه از داروها شامل داروهای پر طرفداری مانند ایبوپروفن و ناپروکسن است اما وقتی صحبت از آسیب کبدی می‌شود، دیکلوفناک به عنوان یک داروی ضد التهاب غیر استروئیدی بیشترین خطر را دارد. آسیب کبدی ناشی از دیکلوفناک ممکن است هفته‌ها تا ماه‌ها پس از شروع مصرف آن اتفاق بیفتد و به دلایلی که هنوز نمی‌دانیم به افراد حساس و مستعد آسیب می‌زند.

۴- آمیودارون (کوردارون- پیسرون)

آمیودارون ( کوردارون - پیسرون ) دارویی است که برای درمان فیبریلاسیون دهلیزی مورد استفاده قرار می‌گیرد، یک وضعیت نامنظم ضربان قلب که می‌تواند منجر به لخته شدن خون، سکته مغزی و نارسایی قلبی شود. پس از مصرف آمیودارون برای هفته‌ها تا ماه‌ها ممکن است بیماران علائمی آسیب سلول‌های کبدی را داشته باشند.

۵- آلوپورینول (زایلوپریم)

آلوپورینول ( زایلوپریم ) که اغلب برای جلوگیری از حملات دردناک نقرس استفاده می‌شود، می‌تواند در طی چند روز تا چند هفته پس از شروع درمان باعث آسیب کبدی شود. در صورت تجویز این دارو، پزشک شما ممکن است توصیه کند که آزمایش‌های آزمایشگاهی منظم را انجام دهید تا سلامت کبد خود را تحت نظر داشته باشید.

۶- دارو‌های ضد تشنج

دارو‌های ضد تشنج عموما مشکل زا هستند زیرا چندین داروی ضد صرع هستند که می‌توانند باعث آسیب کبدی شوند. دیلانتین ( فنی توئین ) اندکی پس از شروع مصرف آن می‌تواند باعث آسیب کبدی شود، به همین دلیل به آزمایش‌های منظم ازمایشکاهی برای نظارت بر عملکرد کبدی نیاز خواهید داشت. کاربامازپین و لاموتریژین همچنین می‌توانند آسیب کبدی ایجاد کنند که علائم آن ممکن است پس از هفته‌ها یا ماه‌ها بروز پیدا کند.

۷- ایزونیازید

اگر تست تشخیص پوستی سل شما مثبت شد، ممکن است یک تجویز ۳ تا ۶ ماهه ی ایزونیازید (که همچنین با نام Isonicotinylhydrazide یا INH نیز شناحته می‌شوند ) دریافت کنید. INH یک دلیل شناخته شده برای آسیب حاد کبدی می‌باشد که علائم آن هفته‌ها تا ماه‌ها پس از شروع درمان رخ می‌دهد.

۸- آزاتیوپرین ( ایموران )

آزاتیوپرین دارویی است که سیستم ایمنی بدن را کنترل می‌کند و برای درمان شرایط خود ایمنی مانند بیماری کرون ( التهاب روده ) و هپاتیت خود ایمنی استفاده می‌شود. بعد از چند هفته تا چند ماه از مصرف آزاتیوپرین، ممکن است آسیب به کبد وارد شود. ما شاعدد بوده‌ایم که چنین اتفاقی رخ داده است. بنابراین هنگام مصرف این دارو، مراقب کبدتان باشید.

۹- متوترکسات

متوترکسات در بسیاری از شرایط مورد استفاده قرار می‌گیرد، از جمله سرطان‌های خاص، آرتریت روماتوئید و حاملگی خارج از رحمی، که نظارت بر کبد نیازمند آزمایشات منظم است و سمیت کبدی یک اثر جانبی نسبتاً متداول این دارو می‌باشد.

۱۰- ریسپریدون ( ریسپریدال ) و کوتایپین (سروکوئل)

ریسپریدون ( ریسپریدال ) و کوتایپین (سروکوئل) هر دو به عنوان داروهای ضد روان پریشی و ضد افسردگی استفاده می‌شوند و ظرفیت ایجاد آسیب به کبد را دارند، اما چطوری؟ صفرا، مایعی است که توسط کبد برای کمک به بدن در هضم غذا ایجاد می‌شود، به طور معمول برای ذخیره به کیسه صفرا تحویل داده می‌شود اما این داروها می‌توانند مسیر صفرا را برای خروج از کبد مسدود کنند و منجر به وضعیتی بنام کلستاز ناشی از مصرف دارو شوند.

۱۱. ایدیوسنکراتیک

شایع‌ترین شکل آسیب کبدی ناشی از داروی ایدیوسنکراتیک آسیب کبدی حاد هپاتوسلولاراست و با خطر مرگ و میر ۱۰ تا ۵۰ درصدی مرتبط است. میزان مرگ و میر در مورد نارسایی حاد کبدی ثانویه به آسیب کبدی ناشی از داروی ایدوسنکراتیک، ۶۰ تا ۸۰ درصد است.

آیا استاتین‌ها هم به کبد آسیب می‌رسانند؟

ممکن است از این که داروهای کلسترول معروف به استاتین می‌توانند به کبد شما آسیب برساند در تعجب باشید. در حالی که آتورواستاتین، سیمواستاتین، لوواستاتین و پروستاتین می‌توانند بر آزمایش‌های خون برای تست عمالکرد کبد تأثیر بگذارند اما تمایلی به ایجاد آسیب کبدی ندارند.

مطالعات بالینی روی حیوانات نشان می‌دهد که دوز‌های بسیار زیاد استاتین ممکن است باعث سمیت کبدی شود اما دوز‌های معمولی این داروها با آسیب قابل توجه کبد همراه نبوده است.

آسیب سلول‌های کبدی از استاتین‌ها در انسان‌ها بسیار نادر است.