کووید طولانی چیست و چگونه درمان می‌ شود؟

بیشتر مبتلایان کووید دچار علائم رایج تب و سرفه و مشکلات تنفسی می‌شوند و در یکی‌دو هفته بهبود پیدا می‌کنند. بااین‌حال، برخی افراد که تخمین زده می‌شود ۱۰ تا ۳۰ درصد از مبتلایان به کووید را تشکیل دهند، دچار علائم پایداری می‌شوند که در گفت‌وگوهای محاوره‌ای به آن «کووید طولانی» گفته می‌شود.

چرا برخی افراد به‌سرعت بهبود پیدا می‌کنند؛ درحالی‌که علائم دیگران ماه‌ها ادامه می‌یابد؟ این سؤال یکی از سؤالات دشوار مرتبط با دنیاگیری کووید ۱۹ است. گرچه هنوز پاسخ قطعی وجود ندارد، پژوهشگرانی از سراسر جهان به چندین نظریه درباره این موضوع اشاره کرده‌اند. تاکنون چه درس‌هایی درباره کووید طولانی آموخته‌ایم و آخرین شواهد چه چیزی را نشان می‌دهند؟

کووید طولانی چیست؟

تعریف پذیرفتنی جهانی برای کووید طولانی وجود ندارد؛ زیرا پدیده جدیدی است. ازنظر کاربردی، کووید طولانی اصطلاحی است که برای توصیف وضعیتی استفاده می‌شود که در آن، افراد پس از ابتلا به کووید طیفی از علائم پایدار را تجربه می‌کنند.

شایع‌ترین علائمی که ما (لوئیس هولمز و آلکس ایروینگ، نویسندگان مقاله منتشرشده در وب‌سایت The Conversation)، از افراد دچار کووید طولانی در کلینیک کووید طولانی خود در ملبورن می‌شنویم، عبارت‌اند از: خستگی، تنگی نفس، درد قفسه سینه، تپش قلب، سردرد، مه‌مغزی، دردهای عضلانی و اختلال خواب. بااین‌حال، کووید طولانی می‌تواند علائم بسیار متنوعی مانند از‌دست‌دادن حس بویایی و چشایی، افسردگی و ناتوانی در انجام کار و تعامل با جامعه را نیز شامل باشد. در برخی افراد، تقریبا این‌گونه به‌نظر می‌رسد فرایندی وجود دارد که روی تمام قسمت‌های بدن تأثیر می‌گذارد.

ویژگی دیگر برای بسیاری از افراد نبود ارتباط میان شدت بیماری اولیه کووید و ایجاد علائم مهم و پایدار در روند بهبودی است. اکثر بیماران ما در کلینیک کووید طولانی ابتدا بیماری خفیف‌تری داشتند و اغلبشان از افراد بستری‌شده جوان‌تر و قبل از ابتلا به کووید سالم و فعال بودند. بسیاری از بیماران ما نگران وجود عفونت و آسیب پایدار هستند و از این موضوع می‌ترسند که دیگر بهبودی پیدا نکنند.

تاکنون، آزمایش خاصی برای توضیح علائم پس از کووید پیدا نکرده‌ایم. این مسئله دیدگاه ما را تأیید کرده است که در بیشترِ بیماران، علائم کووید طولانی احتمالا با تعامل پیچیده میان فرایندهای جسمی و روانی ارتباط دارد که پس از بروز التهاب ناگهانی ناشی از عفونت کووید ظاهر می‌شود.

میزان شیوع کووید طولانی چقدر است؟

تعیین این مسئله بسیار دشوار است که چه نسبتی از افراد مبتلا به کووید درنهایت با علائم پایدار مواجه می‌شوند. در این مرحله، از نرخ دقیق آن اطلاعی نداریم. در مطالعه در حال انجامی درباره ایمنی کووید در مؤسسه والتر و الیزا هال استرالیا (WEHI) دریافتیم ۳۴ درصد از شرکت‌کنندگان ۴۵ هفته پس از تشخیص همچنان درگیر کووید طولانی بودند؛ ولی مطالعه ما مبتنی‌بر جامعه است و برای اندازه‌گیری شیوع کلی این وضعیت در جمعیت وسیع‌تر طراحی نشده.

داده‌های مرتبط با میزان شیوع کووید طولانی به‌تدریج در حال انتشار هستند و منابع مختلف نرخ‌های متفاوتی گزارش می‌کنند. نرخ به‌دست‌آمده به این موضوع بستگی دارد که پژوهشگران چگونه شرکت‌کنندگان مطالعه را به‌کار گرفته و پیگیری کرده‌اند. برای مثال، آیا نتایجی که به‌دست آورده‌اند، حاصل پیگیری بیماران پس از ترخیص از بیمارستان است یا براساس نظرسنجی‌هایی حاصل شده که در سطح جامعه انجام شده است.

سازمان جهانی بهداشت نرخ شیوع کووید طولانی را ۱۰ درصد ذکر کرده؛ درحالی‌که مطالعه‌ای از بریتانیا رقم ۳۰ درصد را به‌دست آورده است. نسبت افراد دچار این وضعیت احتمالا بین کشورهای مختلف متفاوت است.

بسیاری از پزشکان هنوز درباره کووید ۱۹ نمی‌دانند؛ بنابراین بسیاری از موارد ممکن است تشخیص داده و به مطالعات اضافه نشود. درواقع، پس از اینکه برخی از داده‌های‌ ما در برنامه‌ای در شبکه ABC استرالیا پخش شد، افراد بیشتری که دچار علائم مداوم بودند، برای پیوستن به مطالعه ما آمدند و برخی از آن‌ها نمی‌دانستند چنین پژوهشی در حال انجام است یا حتی این وضعیت وجود دارد.

برای تعیین نرخ تقریبی، به مطالعه جمعیتی کاملی نیاز داریم. این به‌معنای تماس با گروه کاملی از افراد است که دچار کووید شده‌اند و بررسی این مسئله است که چه تعدادی از آن‌ها در زمان مشخص مثلا یک سال بعد با مشکلات مستمری روبه‌رو هستند. انجام این نوع مطالعات دشوار است؛ ولی بدین‌معنا است که می‌توانیم به سؤال مهمی جواب دهیم.

کووید طولانی چگونه درمان می‌شود؟

درمان این وضعیت با‌توجه‌به این مسئله دشوار است و هنوز درمان استانداردی ندارد که آزمایش بالینی قطعی برای تعیین این مسئله وجود ندارد و آیا فردی دچار آن است یا نه. افرادی با علائم خفیفی ممکن است به درمان نیازی نداشته؛ بلکه فقط به تأیید و اطلاعات نیاز داشته باشند. برخی دیگر که دچار علائم شدیدتر یا ماندگارتر هستند، به کمک بیشتری نیاز دارند.

با ارائه مراقبت‌های بالینی با پشتیبانی گروه هماهنگی از متخصصان در زمینه‌های مختلف، کلینیک‌های چندزمینه‌ای کووید طولانی تضمین می‌کنند که بیماران از بهترین درمان‌های موجود بدون تحمل بار بی‌پایان مشاوره‌های مستقل متعدد بهره‌مند شوند. این کلینیک‌ها از رویکرد همه‌جانبه‌ای استفاده می‌کنند و برای حمایت از بهبودی بیمار از بهترین راهکارهای شناخته‌شده استفاده می‌کنند.

برای بیشتر افراد، نتایج امیدوارکننده است. پس از نُه ماه، نیمی از بیماران ما تقریبا به سطح طبیعی فعالیتشان نزدیک و از کلینیک مرخص شدند. دراین‌میان، گروهی از بیماران نیز وجود دارند که پیشرفت آن‌ها کُندتر است. آن‌ها غالبا جوان بودند و قبلا عملکرد مطلوبی داشتند؛ اما پس از بیماری توانایی کار و ورزش و معاشرتشان ضعیف شده است. بازگشت این افراد به محل کار و سایر فعالیت‌ها باید به‌دقت مدیریت شود و نباید سریعا به انجام کارهای بسیاری دست بزنند. ضروری است که علائم پایدار این بیماران به رسمیت شناخته شود و خانواده و کارفرما و گروه پزشکی چندرشته‌ای از آنان حمایت کنند.

چه عواملی باعث کووید طولانی می‌شود؟

هنوز نمی‌دانیم چرا برخی افراد دچار کووید طولانی می‌شوند؛ درحالی‌که دیگران چند هفته پس از عفونی‌شدن بهبود پیدا می‌کنند. اگر کووید طولانی به‌سادگی با کووید شدید در ارتباط بود، سرنخ‌هایی به ما می‌داد؛ اما چنین نیست و دیده‌ایم که افراد مبتلا به بیماری خفیف سرانجام با علائم کووید طولانی روبه‌رو می‌شوند؛ دقیقا همان‌طورکه افراد تحت مراقبت‌های ویژه نیز ممکن است به این سرانجام برسند.