تست نوار مثانه با چه اهدافی انجام می شود؟

دستگاه ادراری دستگاهی برای دفع ادرار می باشد و از دو کلیه، حالب، مثانه و مجرای ادراری تشکیل شده است. دستگاه ادراری نقش موثری در سلامتی دارد و در صورتی که دچار اختلالات و یا بیماری شود، سلامتی را به خطر می اندازد. در موارد حاد آسیب دستگاه دفع ادرار احتمال دارد منجر به تجمع مواد زائد در خون و حتی مرگ بیمار گردد. مثانه به عنوان بخشی از سیستم دفع ادرار عضوی توخالی و عضلانی است که با تغییر حجم ادرار منقبض و منبسط میگردد. مثانه در لگن و میان استخوان های ران قرار دارد و قادر است ۱.۵ الی ۲ فنجان ادرار در خود جای دهد. مثانه برخلاف کلیه ها عملکردی قابل کنترل دارد، به همین علت قادریم زمان تخلیه ی ادرار را کنترل نماییم. با این حال گاهی در اثر عوامل متعددی مثانه دچار بیماری می شود. یک راه مناسب برای تشخیص بیماری های مثانه، تست نوار مثانه یا تست یورودینامیک میباشد که در این مقاله به طور مفصل در مورد دستگاه ادراری و تست یورودینامیک بحث خواهیم نمود.

عملکرد سیستم ادراری تحتانی

سیستم ادراری تحتانی از مثانه و مجاری ادراری تشکیل شده است. مثانه در لگن قرار دارد و با کمک اتصالات ویژه ای به اندام های مجاور و استخوان لگن متصل شده است. مجرای ادراری در حقیقت لوله ای عضلانی و متصل به مثانه می باشد که موجب هدایت ادرار به خارج از بدن می شود.

دستگاه دفع ادرار مسئول دفع مواد زائد و ادرار به خارج بدن، متعادل سازی مایعات بدن، متعادل سازی الکترولیت های بدن، متعادل سازی هورمون ها و کنترل سطح کلسیم و فسفر می باشد.

دستگاه ادراری ممکن است دچار مشکلاتی مثل عفونت ادراری، بی اختیاری ادراری، سیستیت بینابینی، پروستاتیت، سنگ کلیه، نارسایی کلیه یا سرطان مثانه شود. در اکثر بیماری های فوق الذکر مثانه درگیر می شود.

تست نوار مثانه چیست؟

همانگونه که گفته شد در اکثر بیماری های مرتبط با دستگاه ادراری مثانه نیز درگیر می شود و سلامتی را به خطر می اندازد. تست نوار مثانه یا تست یورودینامیک نوعی تست پزشکی برای بررسی سلامت مثانه و صحت ذخیره و دفع ادرار میباشد. طی تست یورودینامیک عملکرد دریچه های ادراری با مثانه نیز مورد بررسی قرار میگیرد.

تست نوار مثانه ( تست یورودینامیک ) چه زمانی انجام می شود؟

در صورتی که بیماری در اثر بیماری هایی مثل تومور مغزی، سکته ی مغزی، ضایعه ی نخاعی و فلج مغزی مبتلا به مثانه ی نوروژنیک ( آسیب دیدن مراکز کنترل ادرار ) گردد.

در صورتی که فرد مبتلا به بی اختیاری ادراری هنگام سرفه و عطسه یا زور زدن باشد.

در صورتی که فرد تاخیر در شروع ادرار داشته باشد.

در صورتی که فرد همواره احساس نماید مثانه کاملا تخلیه نشده است.

در صورتی که فرد پس از پانزده سالگی نیز دچار شب ادراری ( شب ادراری ثانویه ) باشد.

در تست نوار مثانه چه مواردی مورد بررسی قرار میگیرد؟

پیش از انجام تست نوار مثانه از بیمار خواسته می شود مایعات زیاد بنوشد. زیرا بیمار هنگام انجام تست بایستی حس ادرار داشته باشد. در مرحله ی اول انجام تست نوار مثانه، بیمار بایستی در دستگاه یوروفلومتری ادرار نماید. در مرحله ی یوروفلومتری مواردی مثل حجم ادرار، سرعت جریان ادرار، مدت زمان دفع ادرار مورد بررسی قرار میگیرد.

پس از مرحله ی یوروفلومتری، نوبت انجام سیستومتری است. در این مرحله با کمک سوندی باریک به نام نلاتون ادرار باقیمانده در مثانه تخلیه میگردد. پس از اندازه گیری حجم ادرار تخلیه شده، کاتتری باریک از راه مجرا به سمت مثانه و یک کاتتر دیگر وارد مقعد میگردد. کاتترها حاوی سنسورهایی برای سنجش همزمان فشار مثانه و روده هستند. سرم نرمال سالین گرم به آرامی وارد مثانه می شود. حین پر شدن مثانه از بیمار خواسته می شود احساس خود را بیان و در فواصل زمانی معینی سرفه نماید.

طی مرحله ی دوم مواردی نظیر احساس پر شدن مثانه، فشار مثانه، انقباضات غیر ارادی مثانه، احتمال نشت ادرار حین سرفه و عطسه و قدرت دریچه ی ادراری مورد بررسی قرار میگیرد.

پس از اینکه بیمار احساس کرد مثانه ی وی به طور کامل پر شده، تست PFS انجام میگیرد. طی این مرحله مواردی مثل قدرت انقباضی مثانه برای دفع ادرار، فشار مثانه حین دفع ادرار، سرعت جریان ادرار و هماهنگی اسفنکتر ادراری مورد بررسی قرار میگیرد.

سپس پزشک متخصص با بررسی نتایج حاصل از تست یورودینامیک اختلال مثانه را تشخیص میدهد و متناسب با نوع اختلال، درمان را آغاز میکند.

البته گاهی ممکن است پزشک تشخیص دهد علت مشکل دفع ادرار بیمار، مربوط به آسیب عضلانی یا عصبی باشد. در اینصورت حین انجام تست نوار مثانه الکترومیوگرافی نیز انجام می شود. طی الکترومیوگرافی الکترودهایی نزدیکی میزراه و مقعد قرار داده می شوند تا فعالیت الکتریکی عضلات و اعصاب مثانه بررسی گردد.

آمادگی برای تست نوار مثانه

یک الی دو روز پیش از تست نوار مثانه، از مصرف کافئین بپرهیزید.سه روز پیش از انجام تست نوار مثانه مصرف داروهای فنازوپیریدین، تولترودین، داریفناسین، هیوسین، متنامین، متیلن بلو، میربتریک، اوکسی بوتینین، پیریدیوم، سانکتورا، اورکولین، اوریسپاس و وزیکر را متوقف نمایید.

در صورت بارداری حتما با پزشک خود درباره ی انجام تست یورودینامیک مشورت نمایید.

هر نوع سوزش ادرار پیش از انجام تست نوار مثانه را به پزشک اطلاع دهید.

اگر مبتلا به یبوست مزمن هستید، روز قبل از انجام تست سدیم فسفات ( انمای فلیت ) مصرف نمایید. این دارو از داروخانه ها قابل تهیه می باشد.

آنتی بیوتیک های تجویز شده را حتما بر اساس دستور پزشک مصرف نمایید.

پیش از انجام تست نوار مثانه آب فراوان بنوشید تا مثانه پر شود.