این هورمون شما را دیابتی می کند!

بر اساس تحقیقات انجام شده توسط مرکز تحقیقات متابولیک سابری اولکر (Sabri Ülker) با همکاری دانشکده بهداشت عمومی چان دانشگاه هاروارد آمریکا، هورمون جدیدی به نام فابکین کشف شد که به تنظیم متابولیسم کمک می کند و به نظر می رسد نقش مهمی در ایجاد دیابت نوع ۱ و نوع ۲ داشته باشد.

محققان در آزمایش های اخیر خود دریافتند سطوح خونی هورمون فابکین در موش‌ ها و بیماران انسانی مبتلا به دیابت نوع ۱ یا نوع ۲ به طور غیر طبیعی بالا است که مسدود کردن فعالیت هورمون فابکین از ایجاد هر دو شکل دیابت در حیوانات جلوگیری می کند. به گفته محققان، هومون فابکین احتمالاً نقش مشابهی در انسان ایفا می کند و مجموعه هورمونی می تواند یک هدف درمانی امیدوارکننده را به دنبال داشته باشد.

 گوکان اس. هوتامیسلیگیل (Gökhan S Hotamisligil) از پژوهشگران این پروژه تحقیقاتی توضیح داد که برای چندین دهه، در جستجوی سیگنالی که وضعیت ذخایر انرژی در سلول‌ های چربی را برای ایجاد پاسخ‌ های غدد درون ریز مناسب، مانند تولید انسولین از سلول‌ های بتای پانکراس، ارتباط می‌ دهد، بود.

شناسایی هورمون فابکین نشان می دهد که این عملکرد حیاتی را از طریق یک مکانیسم مولکولی بسیار غیرمعمول کنترل می‌ کند. بسیاری از هورمون ها مانند انسولین و لپتین در تنظیم متابولیسم نقش دارند. هورمون فابکین با هورمون های سنتی متفاوت است زیرا یک مولکول واحد با یک گیرنده مشخص نیست و از یک مجموعه پروتئین عملکردی از جمله پروتئین اتصال دهنده اسید چرب ۴ (FABP4)، آدنوزین کیناز (ADK) و نوکلئوزید دی فسفات کیناز (NDPK) تشکیل شده است. به گزارش سیناپرس، از طریق یک سری آزمایش، محققان دریافتند که فابکین سیگنال‌ های انرژی را در خارج از سلول‌ ها تنظیم کرده و سپس این سیگنال ها از طریق خانواده ای از گیرنده ها برای کنترل عملکرد سلول هدف عمل می کنند. در مورد دیابت، هورمون فابکین عملکرد سلول های بتا را در پانکراس که مسئول تولید انسولین هستند، کنترل می کند.

بیش از یک دهه پیش، هوتامیسلیگیل و همکارانش کشف کردند، پروتئینی به نام FABP4 در طی لیپولیز از سلول های چربی ترشح می شود، فرآیندی که در آن چربی های ذخیره شده در سلول های چربی معمولاً در پاسخ به گرسنگی تجزیه می شوند. از آن زمان مطالعات متعددی ارتباط بین FABP4 در گردش و بیماری های متابولیک از جمله چاقی، دیابت، بیماری های قلبی عروقی و سرطان را نشان داده است.

با این حال، مکانیسم اصلی همچنان ناشناخته مانده بود. در مطالعه جدید، محققان دریافتند که وقتی کمپلکس FABP4 از سلول‌ های چربی ترشح شده و وارد جریان خون می‌ شود، با آنزیم‌ های آدنوزین کیناز و نوکلئوزید دی فسفات کیناز متصل شده تا کمپلکس پروتئینی را تشکیل دهد. اکنون این فرآیند فابکین شناخته می‌ شود. در این کمپلکس پروتئینی، پروتئین FABP4 فعالیت آدنوزین کیناز و نوکلئوزید دی فسفات کیناز را برای تنظیم سطوح مولکول ‌های معروف به ATP و ADP که واحدهای ضروری انرژی در زیست‌ شناسی هستند، تغییر می‌ دهد.

گیرنده‌ های سطحی سلول‌ های مجاور نسبت تغییر ATP به ADP را حس کرده و سلول ‌ها را تحریک می‌ کنند تا به وضعیت انرژی در حال تغییر پاسخ دهند. به این ترتیب، فابکین قادر به تنظیم عملکرد این سلول های هدف است. 

در ضمن سلول ‌های بتای لوزالمعده که انسولین تولید می ‌کنند، هدف فابکین هستند و این هورمون نیروی محرکه ‌ای در ایجاد دیابت است. هنگامی که محققان از یک آنتی بادی برای خنثی کردن فابکین در موش استفاده کردند، حیوانات به دیابت مبتلا نشدند و زمانی که آنتی بادی به موش های چاق دیابتی داده شد، آنها سلامت خود را بازیافتند.

این گروه تحقیقاتی، در یک پروژه جدید به توسعه یک آنتی بادی درمانی برای هدف قرار دادن هومون فابکین در بیماری های متابولیک خواهند پرداخت. 

شرح کامل این پژوهش ها و نتایج حاصل از آن در اخرین شماره مجله طبیعت (Nature) به صورت آنلاین منتشر شده و قابل دسترس است.