طراحی زیست‌محیطی (بیوفیلیا ) : فضاهای الهام گرفته شده از طبیعت

بیوفیلیا چیست؟

قدرت طبیعت به خوبی شناخته شده است: ما به طور حسی می‌دانیم که قدم زدن در پارک یا کوهنوردی در جنگل، نشستن در ساحل و یا تزئین خانه‌هایمان با گیاهان، باعث شادی ما می شود. چرا طبیعت چنین تأثیر قویی بر ما دارد؟

بیوفیلیا یا علاقه‌مندی به زندگی و محیط زیست، به معنای عشق و ارتباط انسان با جهان طبیعی و محیط زیست است. بیوفیلیا بیانگر نیاز انسان به ارتباط با دنیای طبیعت است که در فرآیند تکاملی انسان شکل گرفته است و ارتباط با محیط طبیعی، به‌طور ذاتی برای بهبود سلامت و رفاه جسمی و روحی انسان ضروری است. این مفهوم به عنوان یکی از اصول طراحی پایدار، در معماری و شهرسازی و همچنین در رشته‌های مختلف دیگر مورد توجه قرار گرفته است.

از عصر سنگ تا عصر اداری

تصادفی نیست که بسیاری از ویژگی های طبیعی که به لحاظ زیبایی شناخته شده اند، همچنین برای بقای گونه ما بسیار حیاتی بوده اند.

مغز ما برای تامین غذا و منابع زندگی، پناه و محافظت در برابر خطرات، استفاده از منابع آب طبیعی برای نوشیدن و استحمام، به زندگی در میان تنوع بالای گیاهان و جانوران عادت کرده است. به این دلیل، علاقه‌مندی ما به زندگی و محیط زیست، از طبیعت و تنوع آن ناشی می‌شود. مغز ما به طور مداوم از محیط اطراف خود آگاه است و هم به دنبال نشانه‌های خطر و هم به دنبال نشانه‌های زندگی می‌گردد. ساختمان‌ها از خطراتی مانند آب و هوا، هوای گرم و حیوانات خطرناک محافظت می‌کنند، اما به دلیل فاقد بودن عناصری که مغز انسان‌های عصر سنگی به عنوان عناصر حیاتی می‌شناسند، خطراتی جدیدی را نیز به وجود می‌آورند.

وقتی محیطی امن و پربار مشاهده می‌کنیم، مغز ما سیگنال‌هایی به سامانه عصبی‌مان می‌فرستد تا میزان هورمون‌های استرس در بدن کاهش یابد که این امر باعث می‌شود که ما بتوانیم بهتر و راحت‌تر استراحت کنیم، تمرکز کنیم و بهبود پیدا کنیم.

عدم دسترسی به طبیعت چه پیامدهایی دارد؟

عدم دسترسی به طبیعت می‌تواند تأثیراتی روی سلامتی ما داشته باشد. به عنوان مثال، نبودن در طبیعت با علائم افسردگی و اضطراب، و همچنین بیماری‌هایی مانند آسم، بیماری قلبی عروقی و کاهش عملکرد سیستم ایمنی مرتبط شده است. برای بسیاری از ما، گیاهان آپارتمانی پیوندی ضروری با طبیعت هستند.

تعداد زیادی از مطالعات نشان داده‌اند که چقدر فضای سبز و باغبانی برای سلامت روانی مفید هستند. به عنوان مثال، یک مطالعه نشان داد که افرادی که روزانه باغبانی می‌کنند، سطح سلامت روانی بهتر و سطح استرس پایین‌تری نسبت به کسانی دارند که این کار را نمی‌کنند.

باغبانی نیز علائم افسردگی و اضطراب را کاهش می‌دهد و همانند دوچرخه سواری، پیاده روی و خوردن یک وعده غذایی در رستوران، احساسات مثبت را افزایش می‌دهد. بسیاری از این نتایج احتمالا برای گیاهان آپارتمانی نیز درست هستند.

اما بیشتر این مطالعات بر روی حضور ساده گیاهان تمرکز دارند. از تحقیقات در مورد مزایای باغبانی، می‌توان فرض کرد که نگهداری از گیاهان آپارتمانی، بسیاری از مزایای عاطفی دیگر را به همراه دارد؛ مانند ارتباط اجتماعی، رضایت، انعطاف‌پذیری ذهنی در زمان‌های استرس، و حتی ممکن است به شما کمک کند تا از زخمهای گذشته بهبود یابید. برای افرادی که به یک باغچه سبز دسترسی ندارند، خرید گیاهان آپارتمانی یک راه بسیار شیک و کم هزینه برای به دست آوردن یک قطره از طبیعت هستند

 با گل‌های آپارتمانی، خانه خود را به یک باغ زیبا تبدیل کنید.

گیاهان می‌توانند آلاینده‌هایی مانند دی اکسید کربن، دی اکسید نیتروژن (از ترافیک نزدیک)، ذرات ریز (از گرد و غبار) و ترکیبات آلی فرار (از عطرهای هوا، آشپزی و تمیز کردن) را از هوا حذف کنند. برای افرادی که بیشتر از روز خود را در داخل سپری می‌کنند، کیفیت هوای داخلی بسیار مهم است.

گیاهان همچنین می‌توانند به افزایش رطوبت هوای داخلی کمک کنند. بیشتر ساختمان‌های ما خشک هستند. حفظ رطوبت در محدوده بهینه می‌تواند از گسترش ویروس‌ها، رشد قارچ، و همچنین خشکی چشم، پوست و بینی جلوگیری کند. با این حال، به شرایط دیگر در اتاق مانند اندازه، نور و جریان هوای اتاق نیز  بستگی دارد.  برخی از بهترین گیاهان برای افزایش رطوبت پاپیتال (Hedera helix)، خانواده گیاهان پتوس (Epipremnum aureum) و اسپاتی فیلوم یا گیاه چمچه ای (Spathiphyllum) هستند.

اگر عاشق آوردن طبیعت به منزلتان هستید نگران نباشید. گیاهانی وجود دارند که علاوه بر مقاومت به شرایط نامساعد شهری نسبت به نور کم انعطاف نشان می‌دهند. در ادامه گلهای آپارتمانی مخصوص مکان‌های کم نور را معرفی خواهیم کرد:

1- مارانتا

مارانتا یا زنجبیل آمریکایی گیاهی همیشه سبز و دائمی است. هنگامی که چراغ روشن شود یا نور به برگها بتابد، برگ‌ها به صورت افقی است و زمانی که گیاه در تاریکی قرار بگیرد حالت عمودی دارند. نور غیر مستقیم بهترین شرایط نوری برای این گیاه زیبا است. زنجبیل آمریکایی در تابستان شرایط سایه را ترجیح می‌دهد.

2- پوتوس

پوتوس به دلیل داشتن نگهداری ساده و توقع کم جزو گیاهان پرطرفدار است. رنگ‌های متنوع و ابلق این گیاه نیاز نوری متفاوتی دارند. هرچه پوتوس انتخابی شما رنگ سبز بیشتری داشته‌باشد می‌توانید آن را جای کم نورتری قرار دهید.

3- برگ عبایی

برگ عبایی از خانواده آسپارگاسه است. داشتن برگ‌های سبز تیره، براق و پهن باعث جذابیت این گل شده است. برگ عبایی مقاومت بالا به شرایط نامساعد و نور کم دارد. این مقاومت در حدی است که در فارسی این گیاه را با نام گیاه فولادی یا سپرگرده می‌شناسیم. تنها نکته‍‌ای که در نگهداری این گیاه نباید فراموش شود نیاز به آبیاری زیاد است.

4- سینگونیوم

سینگونیوم جزو محبوب‌ترین گیاهان آپارتمانی است. مقاومت بالایی به نور کم دارد و سازگار با انواع شرایط محیطی است. سینگونیوم صورتی نسبت به گونه‌های دیگر نور بیشتری لازم دارد. در شرایط کم نوری واریاته‌های ابلق به رنگ سبز در می‌آیند.

5- برگ انجیری فر

برگ انجیری فر پیشنهادی مناسب برای افراد مبتدی است. دمای بالای 20 درجه و رطوبت زیاد شرایط ایده‌آل نگهداری این گیاه است. بهترین مکان برای برگ انجیری فر کنار پنجره با نور ملایم است. اشعه مستقیم آفتاب مخصوصا در ظهر به برگ‌های گیاه صدمه می‌زند.

6- سانسوریا

سانسوریا یا زبان مادرشوهر، گیاه ماری، شمشیری جزو گیاهان همیشه سبز است. تنوع بالای واریاته، این گیاه را بسیار پرطرفدار کرده است. در شرایط ایده‌آل ارتفاع سانسوریا به 140 سانتی‌متر هم می‌رسد! گیاه ماری رشد کندی دارد اما به آبیاری کم و سرما مقاوم است. در حالت کلی بهترین شرایط نوری برای سانسوریا نور غیرمستقیم و روشن است گرچه به نور کم مقاومت دارد.

7- زاموفیلیا

زاموفیلیا جزو گیاهان بسیار مقاوم است که برای از بین بردن آن باید تلاش کنید! نکته جالب درباره زاموفیلیا نوع تنفس آن است. برعکس اکثر گیاهان زاموفیلیا شبها تنفس و تولید اکسیژن می‌کند. پس گزینه مناسبی برای اتاق خواب است. زاموفیلیا توانایی رشد در تاریک‌ترین نقاط منزل را دارد.