بازار سیاه فروش اعضای حیاتی بدن / دلالان درآمد دلاری دارند

خرید و فروش اعضای بدن در ایران موضوع جدیدی نیست اما به تازگی شاهد آگهی‌های فروش چند عضو به صورت همزمان از سوی افراد هستیم که گاها سن کمی نیز دارند. این افراد عموما به واسطه مشکلات مالی اقدام به فروش اعضای بدن خود می‌کنند.

کلیه، مغز استخوان و یک‌چهارم کبد؛ از ۴۰۰ میلیون تومان تا یک میلیارد و دویست میلیون تومان می‌فروشند. برخی هم چندین عضو خود را یکجا برای فروش گذاشته‌اند.

درودیوارهای اطراف بیمارستان‌هایی مثل هاشمی‌نژاد  پر از آگهی فروش اعضای بدن است. بخشی از دیوارها را رنگ کرده‌اند. فروشنده‌ها اما همچنان شماره تلفن‌های خود را با خودکار و اسپری و خط ریز و درشت روی آن‌ها ردیف کرده‌اند. جایی نزدیک انجمن خیریه حمایت از بیماران کلیوی.

به‌تازگی نیز با بررسی‌های میدانی خبرنگار ما کانال‌های تلگرامی و پیج‌های اینستاگرامی فروش اعضا نیز مشاهده شده است که کاربران فعال  زیادی دارد در این پیج‌ها  با ثبت آگهی به‌صورت رایگان اندام‌های حیاتی‌ را که تمایل به فروش دارند با ذکر مشخصات خود درج نموده و در بعضی از آن‌ها علت انجام این اقدام نیز ذکرشده است.

قیمت‌ها هم‌بستگی به عضو فروشی و گروه خونی دارد. مثلاً قیمت o مثبت کمی بالاتر از گروه‌های خونی‌ دیگر است.

در بحث خریدوفروش کلیه البته تناقضاتی است.با نظارت انجمن بیماران کلیه و لیست طویل بیماران در انتظار که بصورت قانونی اقدام به فروش قانونی کلیه هستند مشخص نیست به چه قیمت و چه زمانی برای دریافت این عضو حیاتی باید سپری گردد. برخی از خریداران و فروشندگان می‌گویند با چند نامه کارمان راه افتاد. در همین حال یکی از خریداران می‌گوید: «چهار ماه است که پیگیریم و هنوز تکلیفم مشخص نیست. با فروشنده به توافق رسیدیم، فقط منتظر تائید رسمی هستیم.»

پسر ۲۷ ساله حراج به جانش زد

برخی هم چند عضو خود را برای فروش گذاشته‌اند. مانند پسر ۲۷ ساله‌ای که کبد کلیه و مغز استخوان خودرا برای فروش گذاشته است. در پی یافتن پاسخ برای این کار نبودیم و کاملاً مشخص است که نیاز مالی این جوان را  وادار کرده تا جان خود را به حراج بگذارد.

بازار سیاه فروش اعضای بدن در ایران

دکتر رضا سعیدی فیروزآبادی؛ رئیس بخش پیوند عضو دانشگاه ایالتی نیویورک با انتشار گزارشی در مورد مراجعه برخی از ایرانیان به کشورهای همسایه برای فروش اعضای بدن، گفت تا زمانی که خریدوفروش اعضای بدن ازلحاظ قانونی و شرعی بلامانع باشد، این معضل ادامه خواهد داشت.

دلالان، فروشنده را راهی کشورهای همسایه مانند دوبی و ترکیه می‌کنند تا اعضای بدن خود را به قیمت ۷۰۰۰ دلار تا ۱۵۰۰۰ دلار بفروشند.

طبق بررسی‌های ما کلیه، مغز استخوان و یک‌چهارم کبد و هر عضو دیگر در بدن انسان زنده را که بشود پیوند زد می‌توان از ۵۰۰میلیون تومان تا ۳ میلیارد تومان در بازار سیاه اهدای اعضا، خریدوفروش کرد.

خرید و فروش قانونی اعضای بدن

خرید و فروش اعضای بدن در ایران جرم محسوب می‌شود اما پرداخت پول برای «اهدا» عضو قانونی است و از آن به‌عنوان «هدیه» یاد می‌شود.

سال گذشته، انجمن کلیه ایران رقم «هدیه برای کلیه» را ۸۰ میلیون تومان تعیین کرد.

این تفاوت قیمت با میزان پول «قانونی» که به اهداءکننده تعلق می‌گیرد افراد را هر چه بیشتر به‌سوی دلالان می‌کشاند.

رضا سعیدی می‌گوید پس از انقلاب و با چالش‌هایی که برای دسترسی به دیالیز ایجاد شد، گروهی از جراحان، پیوند کلیه زنده را راه‌اندازی کردند و برای جلوگیری از دلالی تصمیم بر این شد که دولت در آن زمان یک‌میلیون تومان به افرادی که اهدا می‌کنند پول بدهد.

او در ادامه توضیح می‌دهد که از آن موقع علمای شیعه نیز این موضوع را تأیید کردند و بسیاری از آن‌ها در فتواهای خود حتی به‌صورت مستقیم به خریدوفروش عضو اشاره کردند و دریافت پول به ازای اهدای عضو قانونی شد.

سعیدی می‌گوید هرچند همواره نرخی برای دریافت عضو بر اساس میزان تورم اعلام می‌شد اما عمده پول تبادل شده به چانه‌زنی میان گیرنده و اهداءکننده بستگی داشت.

دکتر سعیدی می‌گوید: «کشورهای دیگر خریدوفروش اعضای بدن را غیرقانونی کرده‌اند و ایران تنها کشوری است که در آن خریدوفروش عضو ازلحاظ قانونی و شرعی بلامانع است.»

او تأکید کرد که «تا زمانی که قانونی برای خریدوفروش اعضای بدن وجود داشته باشد این داستان ادامه پیدا خواهد کرد.»

این خریدوفروش در چهارچوب قانون طبق اصولی انجام می‌شود به‌عنوان‌مثال افراد در انجمن حمایت از بیماران کلیوی ثبت‌نام می‌کنند و از این طریق، ارتباط میان گیرنده و اهداءکننده عضو و مذاکرات در این مورد آغاز می‌شود. از این پرداخت پول به اهداءکننده‌ها به‌عنوان «هدیه» نام می‌برند.

رئیس بخش پیوند عضو در دانشگاه ایالتی نیویورک می‌گوید: «به دلیل فقر تورم و بیکاری نرخ خریدوفروش اعضای بدن بالاتر می‌رود و بسیاری به کشورهای همسایه می‌روند تا اعضای بدن خود را بفروشند و این مسئله تا زمانی که اقدامات جدی صورت نگیرد ادامه خواهد داشت.»

در ادامه نیز آگهی‌های با موضوع اهدای جنین و اهدای تخمک و رحم اجاره‌ای نیز به‌وفور در میان زنان مشاهده می‌گردد.

سعیدی فیروزآبادی توضیح می‌دهد که در بسیاری از کشورهای دنیا پیوند عضو از بیمارانی که دچار مرگ مغزی شده‌اند انجام می‌شود و تنها پیوند کلیه و کبد از افراد زنده صورت می‌گیرد.

او گفت: «در ایران باید روی موضوع پیوند عضو پس از مرگ سرمایه‌گذاری و کار فرهنگی انجام شود تا افراد بیشتری که عزیزانشان دچار مرگ مغزی شده‌اند بتوانند اعضای آن‌ها را اهداء کنند.»

به عقیده رئیس بخش پیوند عضو در دانشگاه ایالتی نیویورک، وجود سیستم خریدوفروش عضو در ایران باعث می‌شود خیلی‌ها زمانی که دچار بیماری می‌شوند به این موضوع روی‌آورند و این باعث شده کمتر بتوان برنامه پیوند از جسد را گسترش داد.

محمد آقاجانی، معاون پیشین درمان وزیر بهداشت پیش‌ازاین گفته است: «فروش چشم اصلاً امکان‌پذیر نیست و بیان چنین موضوعی شبیه جوک و فکاهی است. اساساً پیوند چشم آن‌هم از فرد زنده امکان‌پذیر نیست و هرکس چنین ادعایی کرده است،

حتماً یک فرد شیاد است که هیچ آشنایی با نظام سلامت ندارد و قصد شوخی داشته است. در ایران و دنیا در مورد چشم فقط پیوند قرنیه وجود دارد که آن‌هم فقط از افراد مرگ مغزی انجام می‌شود. در ایران برای این کار بانک قرنیه وجود دارد و خارج از چارچوب بانک قرنیه و پیوند قرنیه از فرد دچار مرگ مغزی امکان انجام پیوند وجود ندارد.»

به گفته کتایون نجفی زاده مدیرعامل انجمن اهدای عضو، ماجرا برای پیوند کبد و ریه متفاوت است، چراکه پیوند بخشی از کبد و ریه از فرد زنده، اغلب با عوارض همراه است: «بنابراین تنها از فامیل درجه‌یک بیمار می‌توان بخشی از ریه یا کبد را اهدا کرد، ایجاد خطر برای غریبه باعث می‌شود که مراکز پیوند کبد اهدایی این قسمت را فقط از فامیل دریه یک به‌خصوص پدر یا مادر قبول می‌کنند.» با این توضیح‌ها، نجفی‌زاده این را هم به حرف‌هایش اضافه می‌کند که آگهی‌هایی که در آن به فروش کبد و ریه اشاره‌شده، کاملاً نادرست است چراکه این اعضا فقط از موارد مرگ مغزی و در موارد نادر در مورد قسمتی از کبد فقط برای بستگان نزدیک برداشته می‌شوند.

به گفته او، قطعاً برای  مردم به‌سادگی قابل‌فهم است که برداشت عضوی که زندگی فرد به آن وابسته است مانند قلب و ریه نمی‌تواند از فرد زنده حتی در صورت تمایل خود فرد انجام شود و قتل به شمار می‌رود.