با سبک زندگی سالم از بروز این بیماری جلوگیری کنید / فراموشی درمان پذیر چیست ؟

هر ۶۸ ثانیه یک فرد در جهان به بیماری آلزایمر مبتلا می شود. بیماری آلزایمر معمولاً یک بیماری خانوادگی خوانده می شود. با افزایش طول عمر و بالغ شدن نوزادان، حمایت از تحقیقات آلزایمر بیش از هر زمان دیگری برای خانواده های ما حیاتی است.

در ایران مرکزی بنام انجمن آلزایمر وجود دارد که رسالت آنها ارتقا زندگی افراد مبتلا به آلزایمر و کمک به خانواده‌های این افراد است. در حوزه درمان و توانبخشی ذهنی و جسمی  افراد مبتلا به بیماری آلزایمر  مراقبت های روزانه وجود دارد. در راستای سلامت و اتقای زندگی مبتلایان به آلزایمر گفت وگویی  با معصومه صالحی موسس و مدیر عامل انجمن آلزایمر،  داشتیم.

صالحی در گفتگو با خبرنگار گسترش نیوز گفت: در بیماری آلزایمر سلول‌های ناحیه هیپوکامپ مغز دچار اختلال می‌شوند. بنابراین حافظه کوتاه مدت این افراد دچار اختلال خواهد شد. ممکن است فرد فراموش کند که غذا را برای خود تهیه کند یا اینکه جای گذاشتن وسایل را فراموش کند. حتی ممکن از این افراد حرفهای نامناسب بشنوید. این رفتارها ممکن آلارمی برای بروز بیماری الازایمر باشد. اگر از ۱۰ علامت مشخص ۳ علامت را داشته باشید، باید حتما به پزشک مراجعه کنند. پس از بررسی‌ها مشخص خواهد  شد که ایا این دمانس قابل برگشت هست یا خیر. ممکن است فرد بدنبال افسردگی دچار مشکل شناخت شده باشد.  حتی بخاطر بیماری های کم کاری و پرکاری تیرویید دچار فراموشی شوند. بنابراین تشخیص زود هنگام این بیماری می‌تواند در بروز اختلالات آتی مفید باشد.

وی ادامه داد: فردی که مراجعه می‌کند ابتدا برای او تست های تشخیصی انجام می‌شود. ابتدا تست افسردگی گرفته میشود اگر مشکل افسردگی داشته باشند برای درمان نزد روانپزشکان ارجاع داده خواهند شد اما اگر در شناخت مشکل داشته باشند به متخصص معرفی مشوند و تست‌های کلینیکال و همان صحبتهای حضوری را انجام داده و سپس نوار مغز گرفته میشود و درصورت مشکل هم در رتار و هم نوار مغز  ام ار ای و آزمایشات مختلفی مثل تعیین b ۱۲  بررسی می شود و درصورت داشتن مشکل در آن زمان دارودرمانی شروع خواهد شد  که ممکن است به‌همراه توانبخشی باشد و در این مدت فرد میتواند زندگی بهتری داشته باشد.  در این مرکز روی ذهن و روی توانایی های فرد کار میشود  و به اوکمک میشود  که مرور خاطرات فراموش شده را داشته باشد .

صالحی ضمن اشاره به این موضوع که ابتلا به آلزایمر در زنان بیشتر  است یا مردان  گفت: قبلا گفته می‌شد که زنان بیشتر از مردان دچار می‌شوند و با توجه به حجم مسولیت‌ها و استرس‌هایی  که زنان در مقایسه با مردان دارند توجیه پذیر بود همچنین سن امید به زندگی خانمها از مردان بیشتر است اما درحال حاضر تحقیقات نشان میدهد که خیلی تفاوت جنسیت در ابتلا به بیماری دخالت ندارد.

مدیر عامل انجمن آلزایمر در خصوص آمار مبتلایان به این بیماری افزود: در آمار جهانی بیش از ۵۵میلیون نفر در جهان به دمانس مبتلا هستند که تخمین زده ایم که بیش از یک میلیون نفر در ایران به دمانس مبتلا هستند. و هر ۷ دقیقه یک نفر مبتلا می‌شود. طبق آمارها تا ۲۵ سال اینده بیش از ۳۰ درصد جامعه سالمند خواهند بود. بنابراین از هم اکنون باید به فکر باشیم و برنامه‌ریزی جهت پیشگری داشته باشیم که افراد زیادی دچار نشوند و اگر خدای نکرده دچار شوند از خدمات درستی بهره مند شوند. زندگی افراد دارای دمانس و آلزایمر به کیفیت مراقبت از این افراد بستگی دارد و اشخاصی که وظیفه مراقبت و نگهداری اینها را به عهده دارند باید آموزش دیده و دوره دیده باشند.  

صالحی در خصوص ارائه خدمات در مرکز آلزایمر تاکید کرد: انجمن آلزایمر دارای بخش حمایتی و آموزشی است.  بخش حمایتی مربوط به بیماران مبتلا است و از نظر توانبخشی ذهنی و جسمی حمایت میکند و بخش آموزشی مربوط به آموزش مراقبین از مبتلایان هست. این دوره آموزشی بصورت مقدماتی دارای ۸ جلسه رایگان آموزشی است.  از سال ۱۳۸۰ تا بحال حدود ۱۴ هزار بیمار را تحت پوشش داشتهایم . در حال حاضر بیش از  ۴هزار و پانصد  نفر را تحت پوشش داریم و حدود ۵۰ هزار نفر را جهت مراقب این افراد اموزش داده‌ایم.  وزرات بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و سازمان بهزیستی  سازمان بازنشستگی و سازمان WHO همکاری داریم .در سال گذشته با همکاری who ۱۴ نفر را توانستیم آموزش بدهیم تا نحوه برخورد و مراقبت از فرد مبتلا را فراگیرد.

وی خاطر نشان کرد: در ۲ استان یزد و قزوین  در حال غربالگری افراد از نظر آلزایمر هستیم. یک سال تشخیص زود هنگام ۵سال مشکل بیماری را به تعویق می اندازد. این طرح از اسفند ماه سال گذشته شروع شده و بیش از ده هزار نفر غربال شده‌اند  و در حال رسیدگی به وضعیت افراد مشکوک و افرادی که قطعا دچار شده‌اند هستیم.  عده ای از این افراد مشکل افسردگی دارند که آنها رابه نزد روانپزشک ارجاع میدهیم.‌ افرادی که درمراحل اولیه هستند آموزش خود مراقبتی را به آنها می‌دهیم.

صالحی گفت: اگر از زمان کودکی سبک زندگی سالم و به دور از بیماری اموزش داده شود در پیشگیری از بروز اختلالات بسیار موثر خواهد بود. مقالات و تحقیقاتی را در این زمینه انجام داده‌ایم که بصورت جهانی تایید شده‌ است، وقتی که آموزش زود هنگام داده شود ۴۰درصد کاهش آلزایمر را در سالمندی خواهیم داشت.

وی گفت: در اقدامات  پیشگیری طرحی را بصورت  سالانه داریم که پرونده‌ای از بیماران و مراجعان برای بررسی سلامت مغز، نیازهای  آموزشی، کلاسهای قرآن، تورهای تفریحی و برنامه‌های شاد برای مناسبت‌های خاص داریم که وابستگی به خانواده در این افراد کمتر می‌شود، دوستان جدید پیدا میکنند، ارتباط موثر میگیرند و مهارت های اجتماعی آنها بیشتر می‌شود. در حال حاضر نیز در۱۲ استان انجمن آلزایمر وجود دارد.

مدیر عامل انجمن الزایمر ادامه داد: در حال طراحی دو برنامه بلند مدت در دستور کار تا بتوانیم خدمات خود را گسترش دهیم. یکی آموزش مراقبین آلزایمر با مدرک و مجوز مورد تایید و قابل ترجمه همچنین راه اندازی خط  تلفن مشاوره ۲۴ ساعته برای ارتباط عموم مردم با کارشناسان و جواب به سوالات با ۲۰ خط در حال راه اندازی خواهد بود.

صالحی گفت: سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۲۱، داشتن سند ملی دمانس را بدلیل بار سنگین بیماری از نظر بهداشتی، اقتصادی  بروی خانواده و خود فرد مبتلا؛ در تمامی کشورها تا سال ۲۰۲۵ الزامی کرد. در حال حاضر نیز تمامی اقدامات برای داشتن سند ملی را طی کرده ایم و به زودی توسط وزیر بهداشت رونمایی خواهد شد. به تمامی مراکز اموزش لازم داده شود که با فرد مبتلا به الزایمر چگونه برخورد کنند. شعار جهانی امسال؛ کاهش  عوامل خطر هیچوقت خیلی زود نیست هیچوقت خیلی دیر نیست؛ یعنی از کودکی هم شروع کنیم زود نیست و از میانسالی هم شروع کنیم خیلی دیر نشده است.

صالحی توصیه کرد: پس هرزمان بتوانیم روش زندگی را تغییر دهیم. غذای سالم بخوریم  ورزش و پیاده روی کنیم و ارتباطات اجتماعی موثر داشته باشیم  از ضربه به سر جلوگیری کنیم ذخایر مغزی  را افزایش دهیم از خورن مشروبات و استعمال دخانیات پیشگیری کنیم. از ابتلا به دیابت و چربی خون بیماری های زمینه‌ای دیگرکه غیر واگیر هستند پیشگیری شود و جلوگیری از افسردگی درطول زندگی داشته باشیم. هیچوقت برای زندگی سالم در سالمندی دیر نیست.

راه و روش مبارزه با آلزایمر

روش‌هایی برای مبارزه با آلزایمر وجود دارد که حتما در کاهش  بروز بیماری موثر خواهند بود. میتوان به تغییر سبک زندگی و تغییرات جزیی ولی موثر اشاره کرد. در پایان این گزارش به این روش‌ها اشاره کرده‌ایم.

استرس را کاهش دهید

اجتناب از استرس در زندگی مدرن امروزی تقریبا غیر ممکن است ولی با راهکارهایی می‌توان استرس را مدیریت کرد و اثرات مضر آن را کاهش داد. استرس مزمن مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهد و می‌تواند در دراز مدت فرد را مستعد ابتلا به بیماری‌های عصبی از جمله آلزایمر کند. اجتناب از اخبار منفی،‌ انجام منظم ورزش‌هایی مانند یوگا، پیاده روی و پیلاتس،‌ قدم زدن در طبیعت، مطالعه، گوش دادن به موسیقی ملایم، استراحت کافی، پیروی از رژیم غذایی سبک و سالم، وقت گذراندن با دوستان و افراد شاد، دوری از افراد مضطرب و نگران، دوش آب ولرم و مهمتر از همه توکل به خدای بزرگ و نیایش از جمله مهمترین روش‌های مدیرین استرس و ایجاد آرامش هستند.

به طور منظم ورزش کنید

مطالعات اخیر نشان می‌دهد ورزش منظم علاوه بر اثرات جسمی، پیشرفت بیماری آلزایمر را کُند می‌کند. ورزش با تنظیم انتقال‌دهنده‌های عصبی از جمله دوپامین و سروتونین در کنترل آلزایمر موثر است.

روابط اجتماعی قوی داشته باشد

یکی از مهم‌ترین دلایل بروز آلزایمر، تجمع پلاک‌های پروتئین آمیلوئید در مغز است. آمیلوئید یک اصطلاح عمومی برای پروتئین‌هایی است که به طور طبیعی در بدن بوجود می‌آیند. در مغز افراد سالم، این پروتئین نابود می‌شود؛ ولی در مغز افراد مبتلا به آلزایمر، تجمع می‌یابد.

مطالعات جدید نشان می‌دهد ترکیب پروتئین بتا آمیلویید با تعاملات و روابط اجتماعی پایین، فرآیند کاهش شناختی و آلزایمر را تسریع می‌کند. تعاملات و روابط اجتماعی و زوال شناختی کاملا مرتبط هستند و هرچه فرد حضور پررنگ‌تری در اجتماع داشته باشد، مصونیت بیشتری در مقابل آلزایمر دارد.

شرکت در فعالیت‌های اجتماعی، دورهمی‌های دوستانه و خانوادگی، رفت و آمد با اطرافیان و حضور در برنامه‌های خیرخواهانه همگی در انعطاف‌پذیری مغز نقش دارند و از طرفی با کاهش احتمال بروز افسردگی، فرد را در مقابل زوال شناختی ایمن می‌کنند. احساسات خود را با افراد به اشتراک بگذارید و به درددل های دیگران گوش کنید.

خواب کافی داشته باشید

خواب کافی ۶ تا ۹ ساعت بین ۱۱ شب تا هفت صبح با تقویت عملکرد مغز و حافظه در کاهش احتمال ابتلا به آلزایمر و کاهش روند بیماری موثر است.

کلسترول بد را کاهش دهید

سطح کلسترول LDL نقش مهمی در بروز و توسعه بیماری آلزایمر دارد. لیپو پروتئین کم چگالی (LDL) در زبان عامیانه به کلسترول بد معروف است. این دسته از لیپو پروتئین‌ها کلسترول را به بافت‌های خارج کبدی انتقال می‌دهند.

مطالعات اخیر نشان می‌دهد سطح بالای کلسترول LDL ‌سن ابتلا به آلزایمر را کاهش می‌دهد. محققان احتمال می دهند ارتباط کلسترول با آلزایمر به دلیل فاکتورهای ژنتیکی باشد.

فشار خون را کاهش دهید

مطالعات محققان دانشگاه کلمبیا نشان می‌دهد درمان پرفشاری خون احتمال بروز زوال عقل مرتبط با افزایش سن را کاهش می‌دهد.

از رژیم غذایی MIND پیروی کنید

این رژیم غذایی که ترکیبی از رژیم مدیترانه‌ای و روش‌های غذایی موثر در کاهش فشار خون است، احتمال ابتلا به آلزایمر را ۵۳ درصد کاهش می‌دهد.

در این رژیم غذایی مصرف روزانه میوه و سبزی، آجیل به جای تنقلات ناسالم، مصرف چند بار لوبیا در هفته، مصرف گوشت ماکیان و ماهی و محصولات خانواده توت توصیه شده و مصرف گوشت قرمز، کره و مارگارین، شیرینی، پنیر پرچرب (مانند پنیر پیتزا) فست فود و غذای سرخ کرده را منع می‌کند. بیست و یکم سپتامبر به منظور افزایش آگاهی در مورد آلزایمر و یادآوری روش‌های پیشگیری از این بیماری، روز جهانی آلزایمر نام گرفته است.