زبان اشاره بین الملل چیست؟

زبان طبیعی یا همان زبان اشاره که امروزه مختص ارتباط با افراد ناشنوا است،  ساختاری کاملا متفاوت با زبان گفتاری دارد. همانطور که هر کشور زبان گفتاری مخصوص خود را دارد زبان اشاره نیز در هر کشور متفاوت است اما یک زبان بین المللی نیز برای برقراری ارتباط با افراد خارجی نیز وجود دارد که هنگام سفر و یا برقراری ارتباط بین المللی استفاده میشود.

با استفاده از زبان اشاره پیام های افراد به‌صورت تصویری منتقل می‌شود. به طور کلی هر کشوری زبان اشاره مخصوص به خود را دارد. برخی از کشورها، در واقع، بیش از یک زبان دارند. ممکن است علاقه‌مند باشید درباره تاریخچه زبان اشاره بیشتر بدانید. این زبان‌ها در طول تاریخ توسط ناشنوایان استفاده می‌شد. سقراط در این زمینه می‌گوید:

«اگر ما صدا یا زبان نداشتیم و می‌خواستیم با یکدیگر ارتباط برقرار کنیم، آیا سعی نمی‌کردیم با حرکت دادن دست‌ها، سرها و بقیه بدنمان علامت‌هایی بدهیم؟

وجود ۴۰۰ میلیون ناشنوا و کم شنوا در سراسر جهان به تقویت برنامه‌های مرتبط با این افراد و افزایش دسترسی بیشتر این افراد به زندگی نرمال نیاز دارد که به همین مناسبت روزی را مخصوص زبان اشاره در سرتاسر جهان گرامی می‌دارند. سازمان ملل متحد و فدراسیون جهانی ناشنوایان با انتشار اعلامیه جدید مبنی بر گرامی داشت روز جهانی زبان اشاره در ۲۳ سپتامبرِ هر سال، اقدامی جدی کرده و میلیون‌ها نفر ناشنوا در سراسر جهان برای تایید و گرامی داشت اولین روز زبان بین المللی اشاره در سرویس ارتباطی ناشنوایان ثبت نام به عمل آورده‌اند.

همان طور که افراد شنوا به زبان گفتاری وابسته‌اند، زندگی، تجربیات و موفقیت های افراد ناشنوا نیز به گونه‌ای جدایی‌ناپذیر به زبان اشاره مرتبط است. بسیاری ازناشنوایان زبان اشاره مورد استفاده در صدا و سیما را متوجه نمی شوند که البته این اشکال فقط مخصوص صدا و سیما نیست به طور مثال اگر ناشنوایی سر و کارش به دادگاه بیفتد و بخواهد از حق خود دفاع کند، زبان اشاره یکسانی وجود ندارد که مترجم های زبان اشاره بخواهند از آن استفاده کنند و مشاهده شده است که گاهی فرد ناشنوا حتی زبان اشاره مورد استفاده مترجم خود را متوجه نمی‌شود که این امر به ویژه در مسائل حقوقی و قضائی ممکن است ناشنوا را با مشکلات متعددی روبرو سازد.

مترجم‌های زبان اشاره برای ناشنوایان چندان در دسترس نیست و عموما خانواده‌های ناشنوایان هستند که نقش مترجم آن‌ها را به عهده می‌گیرند اما مگر یک عضو خانواده تا چه حد می‌تواند یک ناشنوا را در فعالیت های روزمره همراهی کند. البته اختلاف در زبان اشاره در همه مناطق دنیا وجود دارد و براساس آمار فدراسیون جهانی ناشنوایان، آن‌ها در مجموع، بیش از ۳۰۰ زبان مختلف را به کار می برند. هر جامعه ای تلاش کرده است تا یک زبان مورد وفاق و یکسان برای ناشنوایان ایجاد کند و البته آموزش‌های پس از آن نیز مهم است. چراکه تنها داشتن یک زبان اشاره یکسان برای «به کار بردن» آن کافی نیست بلکه آموزش ها هم در سطح مدارس و هم در سطح جامعه برای بزرگسالان ناشنوایی که به هر دلیل از آموزش های مدرسه ای بازمانده اند، لازم و ضروری است.

کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت، استفاده از زبان اشاره را ترویج می کند که این امر روشن می سازد که زبان‌ اشاره با زبان‌های گفت‌وگو برابر هستند و کشورهای عضو را موظف می کنند که یادگیری زبان اشاره را تسهیل کنند و هویت زبانی جامعه ناشنوا را شکل و توسعه دهند.

زبان اشاره حقی برای همه کودکان، زنان، سالمندان و تمام افراد ناشنوا و حتی شنوا است که می خواهند با یکدیگر تعامل داشته باشند.

تاریخچه روز جهانی زبان اشاره

مجمع عمومی سازمان ملل متحد ۲۳ سپتامبر را به‌عنوان روز جهانی زبان اشاره اعلام کرده است تا آگاهی از اهمیت زبان اشاره در تحقق کامل حقوق بشر افراد ناشنوا را افزایش دهد. پیشنهاد این روز از سوی فدراسیون جهانی ناشنوایان که متشکل از ۱۳۵ انجمن ملی ناشنوایان است مطرح شد و با حمایت ۹۷ کشور عضو سازمان ملل متحد و اجماع در ۱۹ دسامبر ۲۰۱۷ به تصویب رسید.

روز جهانی زبان‌های اشاره مناسبتی است که با گرامیداشت همه زبان‌های اشاره به تفاوت‌های جالب توجه موجود میان ناشنوایان در سراسر دنیا ادای احترام می‌کند و آگاهی عمومی درباره آن‌ها را افزایش می‌دهد. این مناسبت یکی از جدیدترین رویدادهایی است که در جهان گرامی داشته می‌شود و نخستین بار سال ۲۰۱۸ برگزار شد. دلیل تعیین این تاریخ نیز هم‌زمانی آن با تاریخ تأسیس فدراسیون جهانی ناشنوایان در سال ۱۹۵۱ بود؛ سازمانی حمایتی که یکی از اهداف اصلی آن حفظ زبان اشاره و فرهنگ ناشنوایان به‌عنوان پیش نیاز احقاق حقوق بشر افراد ناشنوا است.

قطعنامه‌ای که این روز را تأیید می‌کند اذعان دارد دسترسی زودهنگام به خود زبان اشاره و خدمات ارائه‌شده به این زبان، از جمله آموزش با کیفیت موجود در زبان اشاره، برای رشد و توسعه افراد ناشنوا، همچنین برای دستیابی به اهداف توسعه مورد توافق بین‌المللی حیاتی است. این قطعنامه اهمیت حفظ زبان اشاره به‌عنوان بخشی از تنوع زبانی و فرهنگی را به رسمیت می‌شناسد و بر اصل " هیچ چیز در مورد ما بدون ما نیست" تأکید دارد.

آیا می‌دانستید حدود ۷۲ میلیون ناشنوا در جهان وجود دارد؟ فدراسیون جهانی ناشنوایان این داده‌ها را ارائه کرد. بیش از ۳۰۰ زبان اشاره متمایز توسط این افراد با هم استفاده می‌شود. بسیاری از مردم نمی دانند که زبان اشاره به خودی خود زبان های طبیعی هستند.

تا قرن ۱۹ اطلاعات زیادی در مورد زبان اشاره تاریخی وجود نداشت. داده ها به سیستم های املای انگشتی محدود می شد که اغلب به عنوان الفبای دستی شناخته می شوند. اینها برای ترجمه کلمات از یک زبان گفتاری به یک زبان اشاره ایجاد شدند.                                                                                            

کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت و ترویج استفاده از زبان اشاره را به رسمیت می‌شناسد. این نشان می‌دهد که زبان اشاره از نظر وضعیت برابر با زبان‌های گفتاری برابر است و کشورهای طرف را ملزم می‌کند تا یادگیری زبان اشاره را تسهیل کرده و هویت زبانی جامعه ناشنوایان را ارتقا دهند.

آگاهی از موضوع هر سال بسیار اهمیت دارد چرا که این موضوع بیانگر تمامی سرفصل‌هایی است که در هر سال مورد توجه قرار می‌گیرد و به علاقمندان کمک می‌کند که در این زمینه‌ها مطالعه داشته باشند. به عنوان مثال برای سال ۲۰۱۹، یادگیری حقوق مختلف برای کسانی که از زبان اشاره بهره می‌برند می‌تواند راه خوبی برای غنی‌سازی دانش و گسترش آگاهی باشد. هر چند مانعی برای فراگیری این دانش در سال‌های دیگر وجود ندارد، ولی تمرکز روی یک موضوع خاص نقش بسزایی در پیگیری آن دارد.

امید می‌رود سازمان‌های مسئول با همکاری تشکل های مردم نهاد، دستیابی به تمام امور مربوط به حقوق ناشنوایان در رابطه با زبان اشاره مانند «داشتن زبان اشاره یکسان»، «آموزش های رایگان یا کم هزینه زبان اشاره» و «در دسترس بودن مترجم های زبان اشاره» را تسهیل کنند.