ماجرای انفجار ۱۰ ماه قبل در تاسیسات هسته ای

اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی در استودیو نگاه یک شبکه اول سیما افزود: حوزه انرژی هسته‌ای وسیع‌تر از آن چیزی است که در اذهان عمومی نقش بسته، انرژی هسته‌ای در حوزه‌هایی همچون سلامت، صنعت و کشاورزی فعالیت‌های شایان ذکری دارد، ولی در ظاهر امر اغلب مردم فقط با سانتریفیوژ و غنی سازی آشنا شده‌اند.

او ادامه داد: بخشی از ۱۳۳ دستاوردی که رئیس جمهور امروز در مورد آن سخن گفتند مربوط به سوخت هسته‌ای می‌شود بالای ۵۰% از دستاورد‌های هسته‌ای مربوط به حوزه کشاورزی و سایر حوزه‌ها می‌شود برای مثال می‌توان به برنجی اشاره کرد که به تازگی در اختیار کشاورزان قرار گرفته این برنج بازدهی بالا و مقاومت قابل قبولی در خشکسالی دارد سامانه‌های پرتو دهی که برای استریلیزه کردن و بالا بردن عمر تولیدات کشاورزی می‌توان از سایر دستاورد‌های انرژی هسته‌ای در حوزه کشاورزی نام برد این پرتو دهی می‌تواند برای مدت چند ماه، مانع از فاسد شدن خرما شود.

صالحی گفت: سامانه‌های پرتودهی درحال حاضر در شهر‌هایی همچون یزد، بناب آذربایجان شرقی و کهگیلویه و بویراحمد در حال بهره برداریست و برای خراسان شمالی هم در دست راه اندازی داریم.

او به وجود سانتریفیوژ خاصی در بخش بانک خون حوزه سلامت اشاره کرد و افزود: این سانتریفیوژ پیشتر قرار بود که از آلمان وارد شود، اما پس از پاس کردن تست‌های فراوان سانتریفیوژ ما موفق به ورود به بانک خون کشور شد.

صالحی یکی از لوازم و موارد مورد نیاز در ساخت واکسن کرونا را سانتریفیوژ عنوان کرد و سازمان انرژی اتمی از طریق یکی از شرکت‌های خود توانسته سانتریفیوژ مورد نظر را برای شرکت داروسازی برکت تأمین نماید.

او به ساخت و تولید تیتانیوم مورد استفاده در علم پزشکی، برای اولین بار در کشور اشاره و تصریح کرد: در حوزه رادیو دارو‌ها دستاورد‌های خوبی حاصل شده به طوریکه هر سال به تعداد این رادیو دارو‌ها افزوده می‌شود امروز از رادیو دارویی رونمایی شد که اگر قصد وارد کردن آن از خارج کشور را داشته باشیم باید بابت هر دوز از آن ۱۵ هزار یورو پرداخت کنیم این رادیو دارو در درمان پروستات پاسخ‌های مثبتی بهمراه داشته است.

صالحی با اشاره به اینکه به فعالیت پروژه تترا گفت: در این پروژه برای تولید رادیو دارو حدوداً ۶۰ میلیون یورو تجهیزات خریداری شده تولید این رادیو دارو‌ها بصورت استاندارد یا GMP انجام می‌گیرد ساختمان این پروژه ۳۷ هزار متر می‌باشد که در حال اتمام ساخت است و احتمالاً شهریور ماه سال جاری فاز اول این پروژه افتتاح خواهد شد این پروژه در غرب خاورمیانه بی نظیر است در حال حاضر ایران به کشور‌های بسیاری از جمله هند و پاکستان، عراق و سوریه و برخی کشور‌های اروپایی رادیو دارو صادر می‌کند.

او تصریح کرد: پس از اتمام پروژه تترا در شهریور ماه، ایران در مقیاس وسیع‌تری صادر کننده رادیو دارو در جهان خواهد بود.

علی اکبر صالحی افزود: سازمان انرژی هسته‌ای متولی توجه به هر چیزی است که با اتم سر و کار داشته باشد؛ فناوری کوانتومی مبحثی منطبق بر مرز‌های دانش است؛ در این مورد باید گفت اروپایی‌ها حدوداً پنج سال قبل نقشه راه فناوری کوانتومی خود را تدوین کردند، این در حالی است که سه سال از راه اندازی فناوری کوانتومی ما می‌گذرد.

یک آبشار سانتریفیوژ با مهندسی معکوس بدست آوریم

او گفت: اولین سانتریفیوژی که در ایران راه اندازی شده از خارج کشور وارد شده بود، سال ۶۸ واردات سانتریفیوژ‌های منفک شده به کشور انجام شد، سال ۷۶ موفق به سر هم کردن این سانتریفیوژ‌ها شدیم. پس از سال ۷۶؛ تا ۸۵ طول کشید تا بتوانیم یک آبشار سانتریفیوژ با مهندسی معکوس بدست آوریم. جشن ۲۰ فروردین ماه هر سال هم هر سال به این مناسبت برگزار می‌شود.

صالحی افزود: حدوداً ۱۰۰ قطعه دارد و این قطعات باید در دور بالا و خلأ گردش کنند حدوداً ۶۰ هزار دور در دقیقه در خلأ، گردش بسیار بالایی محسوب می‌شود. کوچک‌ترین اختلالی در این چرخش‌ها به سانتریفیوژ آسیب می‌رساند.

او گفت: از سال ۸۵ به بعد تصمیم گرفتیم خودمان اقدام به تولید سانتریفیوژ کنیم و سانتریفیوژ‌ها بر اساس طراحی خودمان ساخته شود؛ پس سانتریفیوژ IR۲M و IR۴ از همان زمان‌ها؛ بنای طراحی شأن گذاشته شد؛ هرچند این سانتریفیوژ‌ها برگرفته از سانتریفیوژ‌های P۲ وارداتی پاکستانی بود.

رئیس سازمان انرژی هسته‌ای افزود: در سال ۹۲ و شروع دولت یازدهم بنا شد تا در علم سانتریفیوژ رخنه کنیم، کپی برداری و ساخت قطعات علم نیست، در حال حاضر نرم افزار‌هایی داریم که با آن‌ها اقدام به طراحی سانتریفیوژ‌هایی در حدود ۵۰۰ هزار خط می‌کنیم.

صالحی گفت: در حال حاضر قابلیت آن را داریم که سانتریفیوژ‌هایی با توان‌های گوناگون طراحی کنیم، منتهی این جمله بدان معنا نیست که این طراحی‌ها بلافاصله کار کند بلکه مستلزم صرف زمان حدوداً ۱۵ ساله می‌باشد چرا که در اروپا هم یک شرکت فرانسوی برای راه اندازی و بهره برداری سانتریفیوژ‌های خود حدوداً ۱۰ سال زمان صرف می‌کند.

او با اشاره به سانتریفیوژ IR۶ گفت: تا این لحظه حدود ۱۰ سال است که از این سانتریفیوژ استفاده می‌کنیم و هنوز به بهره برداری صنعتی نرسیده ایم.

صالحی تصریح کرد: تا امروز ما حدود ۱۵ نوع سانتریفیوژ داریم؛ IRS، IR۹، IR۸؛ به عنوان سانتریفیوژ جدید، IR۵ و IR۶ از آن جمله محسوب می‌شوند. امروز هم زنجیره کامل IR۶ راه اندازی شد، این در حالی است که این زنجیره می‌باید هشت سال آینده راه اندازی می‌شد، ولی حالا این زنجیره در آستانه صنعتی شدن قرار دارد، البته طبق مصوبه مجلس، ما باید ۱۰۰۰ سانتریفیوژ IR6 راه اندازی و در طول یک سال نصب نمائیم.

او افزود: در همین راستا؛ امروز ۱۶۴ سانتریفیوژ راه اندازی و رونمایی شد، در فُردو هم به زودی دو آبشار راه اندازی خواهد شد، در نطنز هم آبشار‌های IR۶ راه اندازی خواهد شد.

رئیس سازمان انرژی هسته‌ای کشورمان گفت: در سه ماهه اخیر حدود ۱۰۰۰ سانتریفیوژ IR2M نصب کرده ایم، دو زنجیره کامل IR۴ هم نصب شده، ما در حال حاضر ظرفیت ۱۶ هزار و ۵۰۰ سو غنی سازی داریم، این در حالی است که حداکثر ظرفیت غنی سازی‌ها قبل از برجام؛ ۱۳ هزار سو بود. البته اگر از سانتریفیوژ‌های IR۱ قبل از برجامی هم استفاده می‌کردیم که؛ در حال حاضر غنی سازی ما بالای ۲۵ هزار سو بود.

صالحی با اشاره به انفجار سالن مونتاژ سانتریفیوژ کشورمان در حدود ۱۰ ماه قبل توسط دشمنان گفت: ما باز نایستادیم و امروز به صورت موقت توانستیم سالن جایگزین آن سالن منفجر شده را بر پا کردیم، در حال حاضر شبانه روز در حال تلاشیم تا تمامی سالن‌های مونتاژ خود را در دل کوه‌های اطراف نطنز بنا کنیم، امیدواریم سال آینده این سالن‌های در دل کوه آماده شود و تأسیسات به آن جا منتقل شود.

او تصریح کرد: از حیث غنی سازی به آستان‌های این صنعت رسیده ایم؛ خودمان طراحی می‌کنیم و نیازی به کپی برداری و مهندسی معکوس نداریم؛ برای هر سانتریفیوژ حدوداً سه هزار سند فنی تولید کرده‌ایم، برای مثال؛ سانتریفیوژ IR۹ حدود ۲۵۰۰ سند فنی دارد.

صالحی در توضیح و تشریح سانتریفیوژ IR۹ گفت: این سانتریفیوژ حدوداً پنج متر طول و پنج بیلوز (Billows) دارد. این سانتریفیوژ حدوداً ۱۰ سال طول می‌کشد تا به مرحله صنعتی شدن برسد.

او با بیان این که هر سانتریفیوژ در رده چند ۱۰ میلیون تومان هزینه دارد، افزود: ما باید زمانی سانتریفیوژ‌ها را به تولید انبوه برسانیم که سرمایه مان هدر نرود، ما باید حدوداً ۱۱۰ سانتریفیوژ بسازیم تا ۱۰۰ تای آن‌ها کارآیی داشته باشد.

رئیس سازمان انرژی هسته‌ای به تأثیر و نمود انرژی هسته‌ای در زندگی مردم اشاره کرد و افزود: با احتسابی دقیق از سال ۷۰ تا ۹۸؛ حدود هفت و نیم میلیارد دلار صرف انرژی هسته‌ای و تولیدات این حوزه شده که به طور معین سالانه حدود ۲۴۰ میلیون دلار به این موضوع اختصاص یافته است. این صنعت تولیداتی همچون رادیودارو‌ها را در بر می‌گیرد که سالانه حدود یک میلیون نفر از آن بهره می‌گیرند.

 به بانک مرکزی پنج هزار میلیارد تومان بدهکاریم.

صالحی تصریح کرد: اقتصاد کشورمان سر و سامان ندارد، ارزش افزوده رآکتور بوشهر می‌تواند سالانه حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون دلار باشد، اگر به ما اجازه دهند برق تولید نیروگاه بوشهر را با نرخ برق امروز وزارت نیرو صادر کنیم، ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون دلار درآمد حاصل خواهد شد، اما به دلیل تکلیفی بودن نرخ‌ها؛ فقط ۷۰ میلیون دلار به ما می‌دهند. بنده ۳۰۰ میلیارد تومان از بانک قرض کرده‌ام تا پول سوخت نیروگاه بوشهر را پرداخت کنم، آخر این اقتصاد است؟ ما اگر فقط هزار مگاوات برق نیروگاه بوشهر را صادر کنیم دیگر بودجه‌ای از دولت نخواهیم گرفت و سازمان انرژی اتمی را با ۲۰ هزار پرسنل از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب کشور اداره می‌کنیم، نیروگاه‌های جدیدمان را هم می‌سازیم و باز هم با ما موافقت نمی‌کنند و اجازه صادرات به قیمت را به ما نمی‌دهند و وقتی ما درآمد کافی نداشته باشیم به بانک مرکزی بدهکار می‌شویم و بانک مرکزی هم از ما سود می‌گیرد. در حال حاضر ما به بانک مرکزی پنج هزار میلیارد تومان بدهکاریم.

رئیس سازمان انرژی هسته‌ای با بیان اینکه «یون درمانی» آخرین شیوه برای درمان تعداد زیادی از انواع سرطان است، گفت: مرکز ”یون درمانی“ در حال ساخت در استان البرز، ششمین نوع از این مراکز است و از این نظر در غرب آسیا، اول هستیم.

علی اکبر صالحی در ادامه برنامه «نگاه یک» شبکه یک سیما با اشاره به اینکه تهیه رادیو دارو از خارج از کشور، بسیار گران، تمام می‌شود، افزود: برخی از رادیودارو‌ها نیز عمر کوتاهی دارند و نمی‌شود آن را از خارج آورد بلکه باید آن را در داخل تولید و فوری مصرف کنیم.

وی ادامه داد: برخی از رادیودارو‌ها را عملاً مجانی در اختیار بیماران قرار می‌دهیم.

صالحی درباره «یون درمانی» هم گفت: یکی از حوزه‌های کاری سازمان انرزی اتمی، شتاب دهنده‌ها هستند که موارد استفاده گوناگونی از جمله در بیمارستان‌ها دارند.

وی گفت: امیدواریم در شهریور امسال، فاز نخست مرکز ”یون درمانی“ در حال ساخت در استان البرز را به بهره برداری برسانیم و تا آخر امسال، این مراکز، کامل می‌شود.

صالحی افزود: ۲۰۰ میلیون یورو تجهیزات را در شرایط سخت کنونی وارد کردیم و این مبلغ را وام گرفتیم. کمتر از سه سال از آغاز این طرح می‌گذرد، ساختمان آن تقریباً هزار میلیارد تومان ارزش دارد و تجهیزات آن ۲۰۰ میلیون یورو معادل حدود ۶ هزار میلیارد تومان است، اما متأسفانه اسمی از این اقدامات سازمان انرژی اتمی برده نمی‌شود و فقط از سانتریفیوژ و مشابه آن سخن گفته می‌شود.

وی با اشاره به اینکه ایران از اواسط دهه ۳۰ وارد حوزه هسته‌ای شد و دانشگاه تهران، فعالیت‌هایی را آغاز کرد، گفت: در سال ۱۳۶۴, راکتور تهران، راه اندازی شد و در آن زمان جزو کشور‌های پیشتاز در منطقه بودیم.

صالحی افزود: در اوایل سال ۵۰ که قیمت نفت، افزایش یافت رژیم گذشته، درآمد زیادی داشت و به مؤسسه‌ای در آمریکا پیشنهاد داد تا برنامه بیست ساله رشد اجتماعی اقتصادی ایران را تدوین کند.

وی با اشاره به اینکه این برنامه حدود ۲۰ جلد بود، گفت: آمریکایی‌ها در این برنامه به رژیم گذشته ایران، پیشنهاد کرده بودند که در فاصله ۲۰ سال ۲۰ هزار مگاوات نیروگاه هسته‌ای باید داشته باشد یعنی در سال ۱۳۷۴ باید ۲۰ هزار مگاوات نیروگاه هسته‌ای داشتیم.

صالحی ادامه داد: استدلال آن‌ها این بود که یک کشور نباید منابع انرژی برق خود را از یک منبع تهیه کند و سبد انرژی باید متنوع باشد.

وی گفت: آن‌ها می‌گفتند هر هزار مگاوات نیروگاه هسته‌ای معادل ۱۱ میلیون بشکه نفت صرفه جویی می‌کند و از انتشار معادل ۷ میلیون تن گاز آلاینده جلوگیری می‌کند.

رئیس سازمان انرزی اتمی افزود: اگر ۲۰ هزار مگاوات برق هسته‌ای داشتیم سالانه ۲۲۰ میلیون بشکه صرفه جویی می‌کردیم و از انتشار ۱۴۰ میلیون تن گاز آلاینده جلوگیری می‌شد.

صالحی ادامه داد: متوسط تولید برق ما حدود ۴۰ هزار مگاوات است که اگر ۲۰ هزار مگاوات آن، هسته‌ای بود، نصف این آلاینده‌های فعلی، نبود.

وی اضافه کرد: پس از جنگ تحمیلی، نیروگاه هسته‌ای بوشهر را راه اندازی کردیم و ۲ نیروگاه دیگر نیز در دست ساخت داریم.

صالحی با بیان اینکه باید حداقل ۸ هزار مگاوات انرژی هسته‌ای داشته باشیم، گفت: ساخت هر هزار مگاوات نیروگاه هسته‌ای، حدود ۵ میلیارد دلار هزینه دارد در صورتی که هزینه ساخت یک هزار مگاوات برق فسیلی، حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون دلار است.

وی افزود: تفاوت این دو در این است که عمر نیروگاه فسیلی، کوتاه و حدود ۳۰ تا ۴۰ سال است، اما عمر نیروگاه هسته‌ای حدود ۷۰ سال است همچنین هر هزار مگاوات نیروگاه فسیلی در هر سال به ۱۱ میلیون بشکه نفت نیاز دارد که اگر قیمت نفت، بشکه‌ای ۶۰ دلار باشد یعنی سالی ۶۶۰ میلیون دلار نفت نیاز دارد.

رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: پیش از انقلاب در مدار سیاسی آمریکا بودیم به همین دلیل پیشنهاد ساخت این نیروگاه‌های هسته‌ای را دادند، اما پس از انقلاب از مدار سیاسی آمریکا، بیرون آمدیم و کشور مستقل شدیم.

صالحی با اشاره به اینکه اقدامات آمریکا متناقض است، افزود: آمریکا به یک کشور کوچک منطقه یعنی امارات با جمعیت کم، ۴ نیروگاه ۱۴۰۰ مگاواتی هسته‌ای داد که از ما جلوتر افتادند.

وی با اشاره به اینکه البته امارات نمی‌تواند به تنهایی این نیروگاه‌ها را اداره کند، اضافه کرد: فناوری هسته‌ای در مرز دانش و معیادگاه بسیاری از فناوری هاست.

صالحی با بیان اینکه یک کشور پیشرفته صنعت هسته‌ای هستیم، گفت: کشورمان در غنی سازی، اکتشاف، استخراج و طراحی راکتور، خودکفاست.

وی افزود: اکنون در صنعت هسته‌ای در میان کشور‌های در حال توسعه مانند آرژانتین، برزیل، پاکستان و هند، حرف برای گفتن داریم و می‌توانیم راکتور هسته‌ای را طراحی کنیم.

صالحی افزود: معمولاً ساخت یک نیروگاه هسته‌ای هزار مگاواتی، حدود ۵ تا ۶ سال زمان، نیاز دارد به شرطی که پول و تجهیزات آن باشد.

وی اضافه کرد: قرارداد ساخت نیروگاه‌هایی که با روس‌ها بستیم, ۸ ساله است.

به ظرفیت غنی سازی ۱۶ هزار و ۵۰۰ سو رسیدیم

رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: اکنون بالفعل به ظرفیت غنی سازی ۱۶ هزار و ۵۰۰ سو رسیدیم که در حال اضافه شدن است و بالقوه ظرفیت حدود ۲۵ هزار سو غنی سازی را داریم.

علی اکبر صالحی افزود: نیروگاه بوشهر که قرارداد آن پیش از انقلاب بسته شد قرار بود به همراه آب شیرین کن باشد که هر نیروگاه می‌توانست حدود ۱۰۰ هزار مترمکعب در روز آب را شیرین کند.

وی ادامه داد: اکنون هم قرار است روزانه ۲۰۰ هزار تا ۴۰۰ هزار مترمکعب آب شیرین کن داشته باشیم، اما تا کنون قرارداد آن را نبسته‌ایم، زیرا باید کسانی ضمانت دهند که این آب تولیدی را با قیمت مناسب از ما بخرند تا این طرح توجیه افتصادی داشته باشد.

صالحی افزود: علت این که بهتر است ایران به سمت ساخت نیروگاه‌های کوچک برود این است که نیروگاه‌های بزرگ برای خنک شدن به آب عظیمی در حد یک رودخانه نیاز دارند به همین علت ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای ۱۰۰ مگاواتی برای کشورمان بهتر است و با این روش می‌توانیم نیروگاه‌ها را در محل مصرف بسازیم، همچنین ساخت آن در مجموع به سرمایه گذاری کمتری نیاز دارد.

رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: درحال طراحی راکتور‌های کوچک هستیم که از راکتور‌های بزرگ، ایمن‌تر است، اما عیب آن است که تجهیزات باید به صورت فشرده نصب شود.

صالحی افزود: با کشور چین مذاکرات مفصلی داشتیم و رئیس جمهور، اجازه بستن قرارداد با این کشور برای ساخت ۲ راکتور ۱۰۰ مگاواتی را داد.

وی در پاسخ به برخی‌ها که ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای در کشور را از نظر ایمنی خطرناک می‌دانند، گفت: آمریکا ۹۰، روسیه ۴۰, چین ۴۰, فرانسه حدود ۸۰ و کشور کوچک امارات ۴ نیروگاه هسته‌ای دارند.

رئیس سازمان انرژی هسته‌ای با اشاره به اینکه طبق مقررات بین‌المللی، حمله به نیروگاه‌های هسته‌ای ممنوع است، ادامه داد: همچنین این نیروگاه‌ها به گونه‌ای طراحی می‌شوند که اگر هواپیما هم به آن برخورد کند آسیبی نبیند بنابراین ملاحظات ایمنی در این نیروگاه رعایت شده است.

صالحی با بیان اینکه طراحی پیشران پیچیده و سخت است، افزود: در زمینه پیشران‌ها پیشرفت خوبی داشتیم.

رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: اگر هدف ما تولید ۱۹۰ هزار سو باشد در مدت ۲ تا ۳ سال می‌توانیم به این ظرفیت تولید برسیم، اما نمی‌خواهیم این کار را انجام دهیم و می‌خواهیم با رشد طبیعی، جلو برویم.

صالحی درباره اورانیوم فلزی هم گفت: این سوخت هسته‌ای قدیمی است و سوخت راکتور تهران هم قدیمی است بنابراین باید در پی سوخت جدید باشیم و برای ساخت سوخت جدید باید فلز اورانیوم را هم تولید کنیم، اما این فلز، باقی نمی‌ماند بلکه آن را ذوب می‌کنیم و به آلیاژ تبدیل و سپس پودر می‌کنیم و در آینده از این سوخت استفاده خواهیم کرد.

وی درباره PMD نیز گفت: بر اساس ادعای غربی‌ها، ایران تا سال ۲۰۰۳ اقداماتی را انجام داد و در برجام، این مسئله را تحت عنوان PMD حل کردیم، اما آن‌ها دوباره همین موضوع را مطرح کردند و گفتند در یکی از سایت‌ها، آلودگی دیدیم در حالی که ما سانتریفیوژ‌ها را در سال ۱۳۶۸ از خارج وارد کردیم و این سانتریفیوژ‌ها در هر جا نصب شد، آلودگی ایجاد کرد.

وی ادامه داد: آن‌ها می‌خواهند با طرح این مسئله قدیمی، نوعی آزار سیاسی دهند.