راهکار حل مشکلات کشور از نظر سخنگو دولت

علی ربیعی در اختتامیه همایش ملی «ایران ۱۴۰۰: رفاه و تأمین اجتماعی» که به همت موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی برگزار شد، اظهار کرد: سیاست رفاهی در کشورهای توسعه یافته و در کشورهای در حال گذار از تفاوت های بنیادین برخوردار است. سیاست رفاهی در کشورهای درحال گذار که ایران هم از جمله آن‌هاست ابعاد مختلفی دارد و دارای پیچیدگی های خاصی است.

وی با بیان اینکه ابتدای شکل گیری نظام رفاهی در کشورهای توسعه یافته مقابله با سوسیالیسم رو به رشد در اروپا و اولین جرقه های رشد نظریه های بیسمارکی است، افزود: در همان دوران به نحوی نظریه اولیه تامین اجتماعی، نه به عنوان یک نظریه انسان دوستانه بلکه بر اساس نظریه ایجاد ثبات شکل می گیرد و نظریه رفاه، بخشی از نظریه ثبات در نظام سرمایه داری است.

ربیعی گفت: در ادامه کشورهای توسعه یافته از این مرحله تاریخی عبور می کنند و سیاست رفاهی به منزله بخشی از اداره و حکمرانی جامعه مورد تنازع گروه های فکری مختلف قرار می گیرد و یک سیر تطور سیاست های رفاهی را در کشورهای در حال توسعه می بینیم.

وی ادامه داد: در کشورهای در حال گذار از نظر تاریخی هنوز مرحله ثبات طی می شود منتها این بار نه در مقابل یک نظریه مارکسیستی شالوده شکن، بلکه در کشورهای در حال گذار نظریه رفاه را از چند جنبه مدنظر قرار می دهیم که یکی بحث ثبات است.

رییس مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری گفت: حکمرانی در کشورهای جهان سوم برای ایجاد ثبات و امنیت خودش نیازمند نظریه رفاهی است. وجه دیگر وجه کنش های سیاسی است یعنی بخشی از نظریه های رفاهی در کشورهای در حال گذار از جمله در کشور ما مبتنی بر بی سامانی سیاسی و رقابت در بی سامانی سیاسی است.

وی افزود: در کشورهایی که بی سامانی سیاسی وجود دارد و ما هم از این دسته هستیم چالش ها و رقابت های سیاسی هم در این حوزه قرار می گیرد. در واقع سیاست رفاهی به عنوان کنش سیاسی درنظر گرفته می شود.

ربیعی تصریح کرد: مهم است که بدانیم اولا از چه منظری به سیاست رفاهی بنگریم؟ آیا از منظر امنیت می نگریم یا از منظر یک کنش سیاسی؟ آنچه باید ابتدا در سیاست گذاری رفاهی مشخص شود این است که بدانیم سیاست گذاری رفاهی بخشی از توسعه و رشد جامعه و دیدگاه های عدالت گونه در دل نظریه های توسعه است.

ربیعی با بیان اینکه به طور کلی وقتی سیاست رفاهی را به عنوان یک سیاست عدالت نگر می بینید که لازمه سیاست های توسعه و حتی مقوم آن است، زاویه نگاهی است که حقوق و حق جامعه و بخشی از سیاست گذاری توسعه محسوب می شود، گفت: این جایگاه، جایگاه ورود درست به سیاست های رفاهی است. باید بپذیریم که منهای سیاست های رفاهی، اداره جوامع ممکن نیست و توسعه ها، توسعه های مصیبت باری خواهند بود.

دستیار ارتباطات اجتماعی رییس جمهوری در ادامه به تبیین پیشینه سیاست گذاری رفاهی در ایران در سه دوره پرداخت و گفت: یک دوره، دوره اوایل انقلاب است که نمی توان گفت در آن دوره دیدگاه و نظریه خاصی وجود داشته است ریشه انقلاب، عدالت بوده است و اساسا همه دیدگاه ها و نظریه ها در دل نظریه انقلاب حل شده بود. یک گرایش عمومی هم وجود داشته که رسیدگی به مستضعفان است ولی حاوی برنامه و سیاست عملی نیست و یک آرمان است. سیاست های رفاهی در اوایل انقلاب بیشتر آرمان است.

ربیعی افزود: در دوران بعد از جنگ، جامعه مطالبه گر می شود و با نوعی سیاست رفاهی تور مواجه هستیم. نمی خواهم اسمش را سیاست رفاهی جبرانی بگذارم ولی لفظ «تور» را مخصوصا به کار می برم. این تعبیر را از رییس سازمان برنامه وقت، وام گرفته ام به این معنا که عده ای از کشتی توسعه به بیرون پرتاب شده بودند که قرار بود تور پهن کنیم و آنها را بگیریم.

وی افزود: بعد دوره اصلاحات رفتیم به سمت نظریه پردازی های رفاهی و به یک صورت عبور از دیدگاه های جبرانی به سمت سیاستگذاری ها حرکت کردیم. اقداماتی نیز انجام دادیم. برچسبی برای این دوره نمی توانم بزنم.

سخنگوی دولت ادامه داد: در دوره بعد به سمت سیاست های رفاهی صدقه ای رفتیم. که این هم یک دوره است که منزلت را نمی بینیم. پیش بینی می کنم که در آینده سیاسی ایران و به طور غلیظی در چهار سال آینده به سیاست رفاهی صدقه ای بازگشت خواهیم کرد و این سیاست به طور جدی در نیمه دوم ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ دنبال خواهد شد.

وی با طرح این سوال که چه سیاست رفاهی را مطلوب می دانیم؟ گفت: سیاست رفاهی مبتنی بر دیدگاه ایجاد عدالت اجتماعی و برقراری فرصت برابر برای همه ایرانیان که باید منجر به توانمند کردن همه مردم شود مدنظر است. البته یک جدال نظری بود.

دستیار ارتباطات اجتماعی رییس جمهوری گفت: آنچه امروز لازم است دنبال کنیم سیاست رفاهی مبتنی بر توانمندسازی است و در این مسیر باید سیاست گذاری چند بعدی را دنبال کنیم و آن را در کنار سیاست های رشد کشور ببینیم. توسعه را باید طوری تعریف کنیم که رشد و رفاه هر دو در آن دیده شوند. در عین حال ما نمیتوانیم در کشورهای در حال گذار، ثبات را درنظر نگیریم. تا اندازه ای متاثر از ثبات هستیم. اگر تصمیم درستی برای حامل انرژی بگیریم نمی توانیم ثبات را نبینیم.

رییس مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری افزود: چون سیاست های رفاهی توانمندساز دراز مدت هستند دولت ها ناچار می شوند به سیاست های رفاهی ثبات ساز برگردند. اشکالی وجود ندارد اما باید آگاهانه بدانیم که سیاست رفاهی را تا چه اندازه در جهت اصلاحات ساختاری جلو ببریم ولی توانمندسازی را هم فراموش نکنیم.

وی گفت: از طرفی دیگر چون کشورهای در حال گذار مدام دچار تلاطم های ناامنی هستند خیلی خیال پردازانه است که فکر کنیم ما به سیاست ناب توانمندسازی می رسیم.

سخنگوی دولت با تاکید بر این‌که الزامات سیاست رفاهی که مدنظر من است رشد فراگیر، اشتغال فراگیر و توانمندکردن است، اظهار کرد: رفاه، توسعه و ثبات سه ضلعی هستند که نیاز داریم. رشد و رفاه باید ذیل توسعه تعریف شوند. دادن فرصت برابر اجتماعی و توزیع عدالت در دراز مدت از ناامنی جلوگیری می کند.

ربیعی افزود: تعدادی معتقد بودند که برای اشتغال باید سرمایه گذاری صورت گیرد تا رشد ایجاد شود اما ما معتقدیم باید به سمت اشتغال فراگیر رفت؛ رشدی که از همه آحاد باشد. نمونه تعریف اشتباه از اشتغال در تبصره ۱۸ است که نشان می دهد دیدگاه درستی در این زمینه وجود نداشت.

ربیعی با بیان اینکه سیاست صدقه ای، شیرین است و جامعه به لایک و هورا می رسد، گفت: متاسفانه جامعه ما به شدت جامعه لایکی و هورایی شده است. هورایی بودیم، لایکی هم شده ایم. ما نیاز داریم که این سه ضلع رفاه، توسعه و ثبات را جلو ببریم. سیاست رفاهی پیچیده است چون ذینفعان متعدد دارد و سیاست رفاهی نمی تواند بخشنامه ای باشد. سیاست رفاهی صدقه ای که فرق می کند و پول پاشی است.

وی افزود: دومین مساله ما روش اجرای سیاست است، در حوزه سیاست گذاری رفاهی، تشخیص مساله یک مولفه بسیار بنیادین است. شناخت مساله شرط اساسی است و اولین گام آن برخورداری از یک پایگاه اطلاعات است. هیچ سیاست رفاهی بدون پایگاه اطلاعاتی جلو نمی رود. زحمت زیادی برای پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان کشیده شد و هنوز هم مقاومت هایی وجود دارد و نگرانم از مرداد امسال این پایگاه که این همه برایش زحمت کشیدیم دیگر دیده نشود.

ربیعی افزود: میان ساخت و ساز و سازوکار تفاوت وجود دارد. طرح‌های فنسی و اجتماعی با همدیگر متفاوت هستند. در میدان انقلاب فنس می کشید و یک تندیس بالا می آید، در بیابان فنس می کشید و یک موشک شلیک می شود اما سیاست های اجتماعی سیاست فنسی نیستند و دشوار و سخت است و ذینفعان متعدد دارد که باید رشد کنند. سیاست رفاهی صدقه ای، سیاست فنسی است.

دستیار ارتباطات اجتماعی رییس جمهوری تاکید کرد: هیچ سیاست رفاهی را بدون درگیرکردن نخبگان سیاست گذاری و جامعه مخاطب نمی توانیم به جلو ببریم.

وی افزود: من معتقدم که در بحث اجتماعی گشایش هایی ایجاد خواهد شد و سیاست های رفاهی صدقه ای به شدت گسترش خواهد یافت؛ چون سیاست رفاهی توانمندساز نیازمند سرمایه اجتماعی بالاست و نیازمند اعتماد به این نوع سیاست هاست.