ترور فخری زاده به نفع چه کسانی است؟

ولادیمیر ساژین خاورشناس مطرح روس در این خصوص چنین می نویسد: اوضاع نظامی - سیاسی پیرامون جمهوری اسلامی ایران طی هفته های اخیر به طور جدی وخیم تر شده است.

علت آن عوامل زیادی است و شاید ، اصلی ترین آنها  خداحافظی پرزیدنت دونالد ترامپ با کاخ سفید در ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱ و روی کار آمدن جو بایدن دموکرات باشد. از گفته های آقای بایدن می توان قضاوت کرد که سیاست دولت وی در قبال ایران اساساً متفاوت از سیاست ضد ایرانی ترامپ خواهد بود.

نخست، بایدن قول داده از دستیابی ایران به سلاح هسته ای جلوگیری کند. به نظر وی، منافع ملی آمریکا این است که برنامه هسته ای ایران را دوباره تحت کنترل درآورد. تولید سلاح های هسته ای ایران تهدیدی مستقیم به امنیت ملی  آمریکا و ان پی تی است.

جو بایدن خاطرنشان کرد: "در مورد موشک های دقیق ایرانی و هر چیز دیگر صحبت های زیادی وجود دارد. اما بهترین راه برای دستیابی به ثبات در منطقه حل مساله برنامه هسته ای ایران است و فقط در این صورت می توان به برنامه موشکی آن پرداخت. وی می افزاید: اگر ایران بمب هسته ای بدست آورد، عربستان سعودی ، ترکیه ، مصر و سایر کشورها را تحریک می کند تا به دنبال سلاح هسته ای خود باشند. بایدن می گوید: "آخرین چیزی که ما در این بخش از جهان به آن نیاز داریم افزایش قدرت بالفعل هسته ای منطقه ای است."

دوم، رئیس جمهور جدید آمریکا راهی مطمئن برای بازگشت به دیپلماسی به تهران پیشنهاد خواهد کرد. اگر ایران به پایبندی دقیق به توافق هسته ای برگردد، ایالات متحده به عنوان نقطه آغاز مذاکرات بعدی به آن می پیوندد. علاوه بر این، چنین مذاکراتی باید در اسرع وقت انجام شود. ایالات متحده به نوبه خود تحریم های اعمال شده توسط ترامپ علیه ایران را لغو خواهد کرد. در حالت ایده آل ، تیم بایدن مایل است نه تنها کشورهای امضا کننده (ایران ، ایالات متحده آمریکا ، روسیه ، چین ، انگلیس ، فرانسه ، آلمان و اتحادیه اروپا) در این مذاکرات شرکت کنند، بلکه نیز همسایگان عرب ایران، به ویژه عربستان سعودی و امارات متحده عربی.

بایدن قرار است تحریم ها علیه مبارزه ایران با کووید -۱۹ را کاهش دهد. وی همچنین در اولین روز اقامت خود در کاخ سفید قرار است ممنوعیت سفرها (به ایالات متحده) را لغو کند ، به ویژه برای کشورهایی با اکثریت جمعیت مسلمان، که توسط ترامپ وضع  شده است.

سوم، ایالات متحده به مخالفت با فعالیت های بی ثبات کننده ایران در منطقه ادامه خواهد داد. با تکیه بر توافق نامه کمک امنیتی آمریکا و اسرائیل که بایدن در زمان معاونت ریاست جمهور امضا کرد، آمریکا با اسرائیل همکاری نزدیک خواهد داشت تا اطمینان حاصل کند که از ایران و دست نشاندگان اش محافظت می شود. ایالات متحده به اعمال تحریم های هدفمند علیه نقض حقوق بشر در ایران، حمایت از تروریسم و ​​برنامه موشک بالستیک ایران ادامه خواهد داد.

مطمئناً، جو بایدن به عنوان رئیس جمهور همه آمریکایی ها ، منافع لابی یهودی و متحدینش (اسرائیل) و همچنین نظرات افراد بدبین و ایران هراس را در نظر خواهد گرفت. اما با همه اینها، جهت گیری "سیاست ایران" وی با دولت ترامپ تفاوت جدی خواهد داشت.

دونالد ترامپ در تلاش است تا به عنوان رئیس جمهوری در تاریخ باقی بماند که سرانجام و بلاعوض مسئله ایران را حل کرد. وی همچنین قصد دارد در سال ۲۰۲۴ به کاخ سفید بازگردد و در تلاش است تا پایگاه سیاسی برای بازگشت خود ایجاد کند ، پایگاهی که بایدن قادر به تخریب آن نباشد.

برای انجام این کار، ترامپ می تواند یک رویارویی جدی با ایران ایجاد کند. رسانه "دیلی بیست" (۲۰۲۰/۰۱/۱۲) ادعا می کند، به گفته دو مقام ارشد دولت ، پرزیدنت ترامپ به وزیر امور خارجه خود مایک پمپئو و نماینده ویژه در امور ایران الیوت آبرامز مجوزداده است تا ایران را به همان اندازه که خواستند به سختی مجازات کنند. یگانه خواسته ترامپ این است که آنها جهان را به خطر "شروع جنگ جهانی سوم"  نیندازند.

برای تشکیل ائتلافی از کشورهای ناراضی از برنامه های  تهران و بایدن آقای پمپئو در سفر ماه نوامبر خود به خاورمیانه با رهبران اسرائیل، امارات و بحرین دیدار کرد.

خبرسازترین جلسه، دیدار عصر ۲۲ نوامبر پمپئو با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان و ... نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل بود. این اتفاق در شهر نئوم واقع  در ساحل دریای سرخ عربستان رخ داد، جایی که نخست وزیر اسرائیل با یک هواپیمای خصوصی در یک سفر مخفیانه وارد شد، حتی ملک سلمان پادشاه عربستان در مورد آن اطلاع نداشت. مذاکرات بی سابقه در مورد ایران و برقراری روابط دیپلماتیک بین عربستان سعودی و اسرائیل بود. ضمناً ، ریاض پروازهای هواپیماهای اسرائیل را در حریم هوایی پادشاهی تأیید کرد.

از قرار معلوم، ترامپ قصد ندارد خود را به تحریم ها و مذاکرات محدود کند - گزینه نظامی برای نفوذ در ایران هنوز روی میز او است. به دستور ترامپ، پنتاگون در اواخر ماه نوامبر گروه ضربتی نیروی دریایی آمریکا را به فرماندهی  ناو هواپیمابر هسته ای نیمیتز به خلیج فارس اعزام کرد. مقامات ارتش آمریکا همچنین گزارش داده بودند که جنگنده های بمب افکن F-۱۶ از پایگاه های آمریکایی در اروپا به امارات متحده عربی منتقل شده اند. پنتاگون همچنین در ۲۱ نوامبر چند فروند هواپیمای استراتژیک B-۵۲H  Stratofortress   را از پایگاه نیروی هوایی ایالات متحده به خاورمیانه منتقل نمود.

پنتاگون تمرکز گروه های ضربتی آمریکایی را در مجاورت ایران با لزوم "مهار تجاوز و تأیید مجدد حمایت از شرکا و متحدین آمریکا" توضیح داد. از آنجا که متحد اصلی آمریکا در منطقه اسرائیل و دشمن اصلی آن ایران است، این یک سیگنال برای تهران می باشد.

اول از همه این اسرائیل است که از کاخ سفید در تلاش برای جلوگیری از احیای برجام و نرم کردن تنش بین ایران و آمریکا حمایت می کند. علاوه بر این ، همکاری آمریکا و اسرائیل با روشهای ضمنی انجام می شود. به گفته پایگاه خبری "دیلی بیست"، "استراتژی ترامپ ارائه اطلاعات به متحدان منطقه ای مانند اسرائیل است که هدف مشترک آنها آسیب رساندن به رژیم ایران است."

پرزیدنت ترامپ بارها اظهار داشته است که او مخالف رویارویی نظامی با ایران است که می تواند ارتشیان آمریکا را بکشد. اما به گفته مقام های آمریکا وی در هفته های آخر ریاست جمهوری خود به اسرائیل اجازه می دهد تا عملیات پنهانی، و پیگرد و حتی ترور رهبران ایران را انجام دهد.

در این ردیف ترور محسن فخری زاده فیزیکدان هسته ای ایرانی در ۲۷ نوامبر قرار دارد. علی رغم حدسیات مختلف اجرای این عمل (اقدامات یک گروه خرابکار کاملاً آموزش دیده یا استفاده آنلاین از ماهواره ها و سیستم های تسلیحاتی کنترل از راه دور) ، می توان دو نتیجه گرفت. اول - ناکامی و شکست سرویس های ویژه ایران است. دوم، این عملیات پیچیده به صورت حرفه ای انجام شد و قبل از آن یک آماده سازی طولانی انجام گرفت. هیچ کس مسئولیت ترور محسن فخری زاده را بر عهده نگرفت، اگرچه رسانه های جهان از جمله رسانه های آمریکایی و همچنین اکثر محققان این اقدام را به سرویس های ویژه اسرائیل نسبت می دهند. این احتمال وجود دارد که اعضای مخالف رژیم سازمان مجاهدین خلق ایران در این اقدام شرکت داشته باشند.

البته محسن فخری زاده فقط یک دانشمند فیزیکدان نبود. وی مجری و رئیس بسیاری از پروژه های هسته ای در ایران بود. روزنامه نگاران او را با دانشمند شوروی ایگور کورچاتوف و رابرت اوپنهایمر آمریکایی که پدر سلاح های هسته ای در کشورهایشان شدند مقایسه می کنند. ترور وی بدون شک تأثیر منفی بر سرعت توسعه برنامه هسته ای ایران خواهد داشت. اما چقدر؟ همانطور که آریانا طباطبایی ، کارشناس خاورمیانه از بنیاد مارشال آلمان به درستی توئیت کرد، "فخری زاده کارهای زیادی برای برنامه هسته ای ایران انجام داده است که مرگ او مانع پیشرفت آن خواهد شد."

بنابراین، شکی نیست که ترور محسن فخری زاده با انگیزه های سیاسی صورت گرفته است. همانطور که مارک فیتزپاتریک، دانشمند هسته ای ایرانی، از انستیتوی بین المللی مطالعات استراتژیک (IISS) به طور صریح و مجازی نوشت ، "ترامپ پس از خروج از برجام در سال ۲۰۱۸ ، آن را به کما برد، اما نتوانست ضربان قلبش را متوقف کند ... در نتیجه ترور محسن فخری زاده ، دانشمند هسته ای ایران توسط اسرائیل  در تاریخ ۲۷ نوامبر، احتمال احیای مجدد برجام در دولت آینده جو بایدن مسئله سازتر شده است. این انگیزه اصلی قتل بود."

البته این ترور به نفع ترامپ، اسرائیل ، سلطنت های عرب و نیروهای رادیکال در ایران است که خواهان احیای برجام و عادی سازی روابط ایران و آمریکا نیستند. اکنون مهمترین سوال این است: آیا این مسئله باعث آغاز درگیری جدی نظامی در خاورمیانه خواهد شد؟

در ایران، مبارزه سختی در همه سطوح حکومتی وجود دارد. لیبرال ها و اصلاح طلبان میانه رو به رهبری رئیس جمهور حسن روحانی، با نیروهای برتر تندروها و محافظه کاران مقابله می کنند. از جمله در مسایل مربوط به دادن پاسخ به ضربات آمریکا و اسرائیل.

رادیکال های افراطی از انتقام خونین و حملات فوری به  اسرائیل و پایگاه های نظامی آمریکا در منطقه حمایت می کنند. محافظه کاران میانه رو در مجلس طرح اقدام راهبردی   برای مقابله با تحریم‌ها  را تصویب کرده اند که در واقع به معنای خروج ایران از برجام است.

دولت اصلاح طلب رئیس جمهور روحانی مخالف این طرح و برای احیای برجام و گفتگو با دولت جدید بایدن است. میخائیل اولیانوف، نماینده دائمی فدراسیون روسیه در سازمانهای بین المللی در وین، در رابطه با تصویب این طرح توسط مجلس، گفت که اجرای قانون تشدید فعالیتهای هسته ای در ایران وضعیت پیرامون برجام را به شدت پیچیده تر خواهد کرد. وی افزود: "اتفاقاً ، بسیاری از تحلیلگران خاطرنشان کردند که هدف از ترور این دانشمند، ظاهراً تحریک ایران به  برداشتن گامهایی بود که مانع از عادی شدن اوضاع در اطراف برجام در سال آینده شود."

تهران به خوبی از این امر آگاه است و قرار نیست به دام بیفتد. آیت الله خامنه ای رهبر معظم ایران آشکارا تمایلی به اقدامی که موجب فشار اقتصادی بیشتر بر ایران یا مانع مذاکرات احتمالی با بایدن شود، ندارد.

حتی مخالف سیاسی دولت فعلی ایران ابوالحسن بنیصدر،  رئیس جمهور اول جمهوری اسلامی ایران (۸۱- ۱۹۸۰) که اکنون در فرانسه زندگی می کند، با این موضوع موافق است. وی به صدای امریکا گفت که شک دارد رهبر معظم کشور ، آیت الله علی خامنه ای ، در مورد ترورهای اخیر به گونه ای عکس العمل نشان دهد که باعث هرگونه درگیری نظامی شود.

در واقع، پس از ترور سردار سلیمانی در ۳ ژانویه سال جاری، همه منتظر آغاز جنگ بودند. با این حال، پاسخ ایران محتاطانه بود. ارتش ایران حمله موشکی به دو پایگاه آمریکا در عراق انجام داد، اما کسی کشته نشد، جزا به خاطر هشدار دادن به موقع به آمریکا و عراق.

طرف ایرانی، با انجام یک حمله تبلیغاتی ضد آمریکایی، در همان زمان اعلام کرد که قرار نیست کسی کشته شود.

امید است که دوره انتقال قدرت از یک رئیس جمهور آمریکا به رئیس جمهور دیگر به فیتیله منفجر کننده موقعیت در خاورمیانه تبدیل نشود.

دکتر ولادیمیر ساژین خاورشناس مطرح روس در پایان نوشت: بدون شک محکومیت ترور محسن فخری زاده، فیزیکدان هسته ای ایران توسط جو بایدن، رئیس جمهور جدید ایالات متحده، در سخنرانی تحلیف خود در ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱  عامل مثبت برای عادی سازی اوضاع حول برجام ، ایران و کل خاورمیانه می بود.   

نکات مطرح شده در این مقاله، نظرات و دیدگاه های شخصی نویسنده بوده و الزاماً عقاید هیئت تحریریه اسپوتنیک را بازتاب نمی دهد.