چرا بازگشت به برجام پیچیده تر شد؟

 بالاخره اتفاقی که در شمال عراق افتاد و ایران و طرفداران ایران، درست یا غلط، متهم به دست داشتن در این قضیه شند، طبیعتا باعث شد آمریکا و دولت بایدن که به شدت تحت فشار هستند، واکنش نشان دهند. طبیعتا اگر چنین اقداماتی ادامه پیدا کند کنش‌ها و واکنش‌ها می تواند روند روابط را تغییر دهد.

قاسم محبعلی، تحلیلگر مسائل سیاست خارجی، در خصوص حمله آمریکا به مواضع ایران در سوریه و پیامد چنین اقداماتی در از سرگیری روابط ایران و آمریکا گفت: از زمان روی کار آمدن آقای بایدن اتفاقاتی افتاده که بر سیاست آمریکا تأثیر گذاشته است. از جمله مسائلی که در عراق اتفاق افتاد، همچنین در ایران هم امکان بازگشت به برجام بعد از مصوبه مجلس مقداری پیچیده‌تر شد. این اتفاقات آمریکایی‌ها را دچار مشکل کرد، چراکه بایدن در داخل آمریکا به شدت تحت فشار است تا به برجام برنگردد.

او ادامه داد: متحدین آمریکا مثل اسرائیل و عربستان هم مخالف بازگشت آمریکا به برجام هستند. مجموع این اتفاقات باعث شده که روند بازگشت به برجام پیچیده شود. در همین حال اتفاقاتی که در عراق، یمن و عربستان افتاده است به نظر می رسد که وعده بایدن را برای بازگشت به برجام و احیای دیپلماسی در قبال ایران، مقداری دچار مشکل کرده است.

مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت امور خارجه اظهار داشت: بالاخره اتفاقی که در شمال عراق افتاد و ایران و طرفداران ایران، درست یا غلط، متهم به دست داشتن در این قضیه شند، طبیعتا باعث شد آمریکا و دولت بایدن که به شدت تحت فشار هستند، واکنش نشان دهند. طبیعتا اگر چنین اقداماتی ادامه پیدا کند کنش‌ها و واکنش‌ها می تواند روند روابط را تغییر دهد.

محبعلی با بیان اینکه در حال حاضر فعلا تفاوت چندانی در روابط ایران و آمریکا با دوره قبل به وجود نیامده است، گفت: الان بیشتر بحثها گفتمانی و در سطح تبلیغات است. آمریکایی‌ها به جز اقدامات کوچکی که کردند، اقدامات خاصی نداشتند و در این طرف هم ایران واکنش‌های مثبتِ چندانی نسبت به تحولاتی که در آمریکا رخ داده، نشان نداده است.

این کارشناس سیاست خارجه گفت: اختلافات ایران و آمریکا اختلافات زیادی است و عمری به مدت چهل سال دارد، بنابراین حل و فصل آن ساده نیست و احتیاج به اراده سطح بالای دوطرف دارد. خیلی‌ها در این میانه و در سطوح مختلف از این اختلافات سود می‌برند. اگر دو طرف به طور مستقیم نخواهند مشکلات خود را حل کنند، دوباره وضعیت به زمان ترامپ برمی‌گردد و شاید حتی بدتر هم شود.

او ادامه داد: چرا که این بار آمریکا و اروپا به هم نزدیک هستند و سیاست دولت بایدن به گونه ای است که حتی روسیه و چین هم نمی‌توانند چندان با آن مخالفت کنند. همانطور که اخیرا دیدیم آقای لاوروف گفتند ما در جریان حمله و بمباران مواضع طرفداران ایران در مرز سوریه بودیم و حتی به نظر می رسد که عراقی‌ها هم در جریان این عملیات بودند و به ایران اطلاع ندادند. لذا شرایط به مقدار زیادی در آمریکا تفاوت کرده است و باید متناسب با این شرایط، واکنش‌هایی نشان داد که به ضرر منافع ملی ایران تمام نباشد.

مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت امور خارجه در خصوص تفاوت دوران ریاست جمهوری اوباما و بایدن برای برقراری رابطه ایران و آمریکا گفت: در دوران اوباما این انتظار بود که برجام مقدمه ای برای حل و فصل مشکلات شود، اما این اتفاق نیفتاد؛ برعکس در منطقه اتفاقات پیچیده ای افتاد و روابط ایران و کشورهای خلیج فارس به مقدار زیادی تخریب شد و در آمریکا هم که شخصیت نامتعادل و خطرناکی به نام آقای ترامپ آمد.

او خاطرنشان کرد: ترامپ تحریم‌های متعددی دراین فاصله وضع کرد که برداشتن آن برای دولت بایدن ساده نیست. ضمن اینکه به نظر می رسد آنها هم می خواهند از این ابزار برای فشار بیشتر استفاده کنند. باید توجه داشته باشیم که دنیای دیپلماسی، دنیای اخلاق و معرفت نیست و بازیگران به دنبال استفاده از ابزار و امکانات هستند. بنابراین شرایط به مقدار زیادی در ایران، آمریکا، منطقه و در سطح بین الملل با سال ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ فرق کرده است.

محبعلی با تأکید بر اینکه دیگر شرایط زمان اوباما وجود ندارد گفت: آقای بایدن هم آقای اوباما نیستند. درست است که او سیاست‌های اوباما و حزب دمکرات را تا حد زیادی دنبال می کند اما آقای بایدن تفاتهای عمده‌ای با اوباما دارد. آقای اوباما قصد داشت مسئله با ایران را به طور کامل حل و فصل کند که موفق نشد. دوران ریاست جمهوری اوکوتاه بود و چنین فرصتی را برایش فراهم نیاورد. در ایران هم واکنش مثبتی به آقای اوباما نشان داده نشد. بنابراین تیم آقای بایدن، از نگاه خود، دیگر آن اشتباهات آقای اوباما را انجام نخواهند داد و با احتیاط و گام به گام حرکت می کند. اگر هم قرار است حل و فصلی بین ایران و آمریکا صورت گیرد، روندی طولانی خواهد داشت و دیگر به سرعت زمان آقای اوباما انجام نخواهد گرفت.