دولت بایدن برای احیای برجام چه چالش هایی دارد؟

روزنامه صهیونیستی اورشلیم پست در یادداشتی به قلم سفیر پیشین رژیم صهیونیستی در آمریکا درباره احیای توافق هسته‌ای که مذاکرات پیرامون آن اخیرا در وین در جریان بوده است، نوشت: دولت بایدن احتمالا تا الان متوجه شده است که احیای توافق هسته‌ای با ایران، موسوم به برجام، آن طور که انتظارش را داشت، آسان نبوده است. جیک سالیوان مشاور امنیت ملی آمریکا پیش‌تر در ماه جاری گفته بود که «آمریکا و ایران به یک توافق نزدیک نیستند» و «هنوز اختلافاتی در مسئله تحریم‌ها و محدودیت‌هایی وجود دارد که ایران خواهد پذیرفت تا اطمینان حاصل شود که هیچ گاه به سلاح هسته‌ای دست پیدا نمی‌کنند». اظهارات مشابهی نیز از سوی رون کلِین، رئیس کارکنان کاخ سفید مطرح شد. همچنین، همان طور که در اظهارات درز پیدا کرده‌ محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران[در یک فایل صوتی] گفته است، سپاه پاسداران در تصمیمات مهم سیاسی نفوذ دارد و از این رو، مذاکره کنندگان وزارت امور خارجه ایران عجله‌ای برای عمل به درخواست‌های آمریکا ندارند و بر این باورند که بایدن بیش از ایران به این توافق احتیاج دارد.

در ادامه این یادداشت با مطرح شدن ادعاهایی علیه نقش ایران در منطقه آمده است که دولت بایدن واقعا می‌‎خواهد مانع دست یابی تهران به توان هسته‌ای در زمینه نظامی شود. همچنین، نگران آن چه فعالیت‌های تروریستی ایران و بلندپروازی‌های هژمونیک آن در خاورمیانه خوانده شده، است. 

اورشلیم پس همچنین مطرح می‌‎کند: اما این کاهش حضور نظامی آمریکا در خاورمیانه و متمرکز کردن منابع اصلی راهبردی‌اش روی چین است که برای واشنگتن اولویت دارد. دولت بایدن بر این عقیده است که توافق با ایران، هرچند بی نقص نباشد، به علاوه خروج برنامه‌ریزی شده نظامیان آمریکایی از افغانستان، این هدف آمریکا را تسهیل خواهد کرد.

در ادامه این یادداشت درباره موضع کنگره آمریکا در زمینه احیای توافق هسته‌ای و اختلافاتی که دولت بایدن در این زمینه با کنگره دارد، آمده است: نه تنها جمهوری‌خواهان اعلام کرده‌اند که اقداماتی در راستای جلوگیری از لغو تحریم‌های اعمال‌شده توسط دونالد ترامپ رئیس جمهور پیشین آمریکا انجام خواهند داد، احتمالا از طریق متوسل شدن به مفاد توافق هسته‌ای که اختیار نظارت بر توافق را به کنگره داده است و دولت اوباما آن موقع برای اعمال آن تلاش کرده بود تا حمایت گروهی از دموکرات‌های منتقد توافق را جلب کند، بلکه دموکرات‌هایی نیز در کنگره هستند که در احتمال رسیدن به توافقی با ایران که اجابت کننده خواسته‌های اعلام شده دولت آمریکا باشند، دچار تردیدند. اگرچه، از طرف دیگر هم دولت بایدن تحت فشار رو به افزایش دموکرات‌های جناح چپ است که بیشتر ضد اسرائیل و بعضا ضد یهود هستند تا در مسیر احیای توافق با سرعت پیش برود.

این روزنامه ادامه داد: با این تفاسیر، با یک ارزیابی واقع بینانه وضعیت به این نتیجه می‌رسیم که علیرغم تمامی شک‌ها و موانع، دولت بایدن مصمم است که هیچ چیز، نه مخالفت‌های داخلی نه تلاش‌ها و اقدامات سیاسی و دیپلماتیک بیرونی، مانع بازگشت آن به توافق نخواهد شد. جهان عرب، یا بخشی از آن به این موضوع واقف است. بدین شکل، می‌توان اظهارات محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی را مبنی بر این که کشورش مایل به بهبود روابط با ایران است، تعبیر کرد. اخبار تایید نشده‌ای نیز حاکی از آنند که عربستان سعودی به ایران قول داده است، روابطش با اسرائیل را عادی‌سازی نخواهد کرد.

در ادامه این یادداشت آمده است: دولت بایدن در تلاش است به کشورهای خلیج فارس اطمینان خاطر دهد که توافق با ایران به منافع آن‌ها آسیبی نخواهد رساند، اگرچه این که آن‌ها از این طریق قانع شده‌اند یا نه جای تردید دارد. مسلما توجه واشنگتن تا حد زیادی متمرکز بر اسرائیل است و گواه آن هم سفر لیود آستین وزیر دفاع آمریکا به اسرائیل و مذاکرات مهم انجام شده در واشنگتن با حضور یوسی کوهن رئیس موساد و مِیر بن شابات مشاور امنیت ملی اسرائیل است. موضع اسرائل مهم است، هم به خاطر این که از متحدان نزدیک آمریکاست و روابط نزدیکش با کشورهای حاشیه خلیح فارس و هم به خاطر روابطش با هر دو طرف در گذرگاه سیاسی آمریکا. نه این که بایدن نگرانی‌های اسرائیل را راجع به طرح‌های خصومت‌آمیز ایران نادیده بگیرد، اما او می‌داند که منافع جهانی آمریکا باید در اولویت باشند.

مذاکرات میان اعضای کمیسیون مشترک برجام درباره احیای توافق هسته ای در وین و با حضور آمریکا در مقر مذاکرات در هفته های اخیر برگزار شده است. آمریکا و ایران مذاکرات مستقیم یا غیرمستقیمی نداشته‌اند و نمایندگان دولت آمریکا با نمایندگان سایر اعضای برجام در این زمینه رایزنی می کنند. 

اقدامات لازم برای احیای توافق هسته ای از طریق بازگشت دوجانبه تهران-واشنگتن به آن در دو کارگروه مجزا بررسی می شود که شامل بازگشت ایران به اجرای کامل تعهدات برجامی اش و لغو تحریم های یک جانبه آمریکا علیه ایران می باشد. این تحریم ها پس از خروج دولت پیشین آمریکا از توافق هسته ای علیه ایران اعمال یا بازگردانی شدند.

ایران خواستار لغو تمامی تحریم‌های اعمال شده علیه خود است و دولت آمریکا تاکنون بیان کرده آماده لغو تحریم های ناسازگار با برجام است.

آمریکا در زمان دولت دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ از توافق هسته‌ای به بهانه ناقص بودن آن خارج شده  و ضمن بازگرداندن تحریم‌های لغو شده تحت توافق، تحریم‌های متعددی را بر ایران اعمال کرد.