لزوم تغییر ساختار وزارت امور خارجه

رامین مهمان‌پرست سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه در تبین ضرورت‌های آینده دستگاه دیپلماسی کشورمان گفت: برای اینکه ما بتوانیم به تغییرات اساسی برسیم ابتدا باید بررسی کنیم که دنبال چه اهدافی هستیم و برای رسیدن به آن اهداف، وزارت امور خارجه باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد.

وی افزود: اولین نکته، این است که ما باید به دنبال یک توسعه همه جانبه روابط با کشورهای مختلف به ویژه همسایگان باشیم.

سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه تاکید کرد: این نیاز وزارت خارجه را نشان می‌دهد که باید یک کار متوازن در توسعه روابط دوجانبه و چندجانبه در کنار حضور در عرصه‌های بین المللی در کنار همدیگر صورت بگیرد.

مهمان‌پرست تصریح کرد: فضایی که در این چند سال، بیشتر متوجه برجام و بحث‌های بین‌المللی آن بود، باید تغییر کند.

وی افزود: حتماً باید روابط دوجانبه و چندجانبه و همچنین همکاری‌هایی که با سایر کشورها داریم، در کنار پیگیری موضوع برجام و حضور در عرصه‌های بین المللی، در یک سطح متوازن صورت گیرد.

سفیر سابق کشورمان در لهستان تاکید کرد: نکته‌ی دومی که داریم این است که باید در روابط خارجی‌مان، نقش دیپلماسی اقتصادی خیلی پررنگ‌تر و قوی‌تر باشد.

مهمان‌پرست ضمن تاکید بر لزوم توجه جدی به دیپلماسی اقتصادی، گفت: روابط ما با سایر کشورها باید از پایداری و ثبات برخوردار شود تا حجم روابط اقتصادی و تجاری‌مان به حد قابل قبول برسد.

وی اظهار داشت: این‌طور نباشد که به محض اینکه یک اتفاق سیاسی در عرصه بین‌المللی روی می‌دهد، کشورهایی که با ما ارتباط دارند، بلافاصله مواضعشان را تغییر دهند و در روابطشان با ما تجدیدنظر کنند.

سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه تاکید کرد: اگر منافع اقتصادی قابل توجهی تعریف شده باشد، آن‌وقت کشورهای خارجی حتی در مقابل تحریم‌ها نیز مقاومت می‌کنند و خودشان چانه زنی می‌کنند، لذا دیپلماسی اقتصادی حتماً باید یک اولویت بسیار جدی در دولت آینده باشد.

مهمان‌پرست گفت: ما در دیپلماسی عمومی، ضعف جدی داریم و برای دفاع از منافع کشورمان و همچنین دفاع از واقعیت‌هایی که در رابطه با کشور ما مطرح می‌شود، نتوانستیم افکار عمومی مردم دنیا و حتی افکار عمومی بخش‌هایی از داخل را توجیه و روشن کنیم از این رو باید در این بخش نیز تجدید نظر داشته باشیم.

وی افزود: برای اینکه به این اهداف برسیم، اولین تغییر باید تغییر ساختار وزارت خارجه باشد. ساختار فعلی کارآمدی ندارد زیرا ما یک معاونت اقتصادی در کنار یک معاونت سیاسی تعریف کرده‌ایم که این خود، دو اشکال دارد.

سفیر سابق کشورمان در لهستان توضیح داد: اشکال اول این است که چون فکر می‌کنیم یک معاونت اقتصادی داریم، دیگر انتظارات از معاونت سیاسی، در بحث اقتصادی جدی و قوی نیست.

مهمانپرست گفت: در صورتی که همه نمایندگی‌ها و معاونت‌ها باید با اولویت دیپلماسی اقتصادی کارشان را دنبال کنند.

وی اظهار داشت: کار دوم این است که وقتی ما یک معاونت سیاسی در وزارت خارجه می‌گذاریم معنی آن این است که سطح روابط دو جانبه کشورهای دنیا را در حد یک معاون وزیر گذاشته‌ایم و همچنین فرصت نمی‌کند با ۱۳۰ یا ۱۴۰ نمایندگی ارتباط داشته باشد.

سفیر سابق کشورمان در تایلند تصریح کرد: در این صورت معاون سیاسی نمی‌تواند به همه نمایندگی‌ها برسد و ملاقات‌ها و دیدارها را داشته باشد. ضمن اینکه معاون سیاسی در چند سال اخیر، مسئولیت پیگیری کار برجام را نیز برعهده داشت که یک وقت زیادی از آن گرفته می‌شد.

مهمانپرست تاکید کرد: لذا روابط دوجانبه ما، بیشتر محدود به مدیران کل شد که زیر نظر معاون سیاسی بودند. در نتیجه هر چقدر هم که توانا باشند، چون سطح تشکیلاتی آنها مدیرکل است، قدرت ایجاد یک روابط فعال را نخواهند داشت.

وی افزود: بنابراین پیشنهاد شخص بنده این است که ما به جای معاونت اقتصادی و سیاسی، چند معاونت منطقه‌ای داشته باشیم و حتماً یکی از این معاونت‌ها مختص همسایگان باشد.

سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه تصریح کرد: همه‌ی این معاونت‌هایی که کار منطقه را دنبال می‌کنند نیز اهداف اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، امنیتی و دفاعی را با هم پیش ببرند. پررنگ‌ترین بخش این مولفه همکاری‌ها نیز بخش اقتصادی و دیپلماسی اقتصادی باشد.

وزارت خارجه برنامه‌ای برای ارتباط با سایر کشورها ندارد

مهمانپرست عدم برنامه ریزی را یکی دیگر از نقدها پیرامون وزارت امور خارجه دانست و گفت: اشکال دیگری که باید به دنبال برطرف کردن آن باشیم این است که وزارت امور خارجه در طی سالیان گذشته هیچ وقت برنامه‌های بلند مدت، میان مدت و کوتاه مدت را با کشورهای دیگر نداشته است.

وی تاکید کرد: حال چه در رابطه با امنیت ملی کشورمان در بین همسایگان مثل ترکیه، پاکستان، هند، آذربایجان و کشورهای مختلفی که در اطراف ما هستند و چه کشورهای قدرتمندی که در عرصه بین‌الملل از لحاظ سیاسی و اقتصادی موثر هستند مثل چین، آلمان، فرانسه، برزیل، افریقای جنوبی و… برنامه‌ای نداشته‌ایم.

سخنگوی اسبق دستگاه دیپلماسی افزود: باید با همه این کشورها استراتژی بلند مدت طراحی کنیم و بدانیم به دنبال چه خواسته‌هایی هستیم.

مهمانپرست با بیان اینکه بدنه وزارت خارجه نیز حتماً باید تغییری در نیروهای انسانی خود داشته باشد، اظهار داشت: چون وقتی ما اهدافمان را به این شکل طراحی می‌کنیم، معنی آن این است که مدیران و کارشناسانمان باید ورزیده باشند. به ویژه در بحث اقتصادی که باید علاوه بر تسلط، آموزش‌های عملی در تجارت بین الملل و بخش اقتصادی نیز داشته باشند.

وی گفت: در این صورت می‌توانیم در سفارتخانه هایمان، بخش خصوصی، تولید کنندگان، ایرانیان مقیم خارج از کشور و همچنین کسانی که می‌خواهند صادرات داشته باشند را راهنمایی و هدایت کنیم.

سفیر سابق کشورمان در لهستان افزود: لذا لازم است، در ورودی‌های جدید وزارت خارجه طراحی جدیدی صورت بگیرد و در رابطه با نیروهایی که همین الان در وزارت خارجه هستند، آموزش‌های جدیدی را در دستور کار قرار دهیم.

مهمان‌پرست تصریح کرد: همه‌ی این‌ها می‌تواند به وزارت خارجه یک تحرک جدی بدهد. البته از لحاظ بودجه و امکانات نیز باید به وزارت خارجه توجه بیشتری شود.

وی تاکید کرد: یک وزارت خارجه فعال، با انگیزه، با دیپلماسی اقتصادی و با توجه به روابط دو جانبه، می‌تواند کشور ما را به وضعیت بهتری برساند.

سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه کشورمان همچنین در تحلیل وضعیت آینده مذاکرات هسته‌ای تصریح کرد: چارچوب‌های ما مشخص است و ما گفته‌ایم که اگر تحریم‌ها را لغو کنند و در عمل نیز مشخص شود که واقعاً لغو شده است، ما آماده‌ایم به تعهداتمان برگردیم.

مهمانپرست اضافه کرد: بنابراین صورت مسئله روشن است. اگر طرف مقابل ما می‌خواهد که برجام به نتیجه برسد، باید سریع‌تر اقدامات اجرایش را انجام بدهد و تحریم‌ها را لغو کند.

مایل به فرسایشی بودن مذاکرات و مذاکره کردن‌های بی نتیجه، نیستیم

وی تاکید کرد: اما اگر فقط می‌خواهد زمان بخرد و مذاکرات را فرسایشی کند، فکر می‌کنم پاسخ آقای رئیسی مشخص است و ما خیلی مایل به فرسایشی بودن مذاکرات و مذاکره کردن‌های بی نتیجه، نیستیم.

سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه گفت: اما دوست داریم مذاکرات که به یک نتیجه نیز رسیده شود، به شرطی که طرف مقابل شرط و شروط جدیدی نگذارد و سعی نکند که مسئله را پیچیده کند.

مهمانپرست با بیان اینکه خیلی روشن است، یک توافق صورت گرفته است، خاطرنشان کرد: در این توافق نیز ما تعهدات و محدودیت‌هایی را برای یک مدت زمان مشخص پذیرفته‌ایم، تا نسبت به فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای‌مان راستی‌آزمایی صورت بگیرد.

وی اضافه کرد: طرف مقابل نیز تعهد کرده بود همه تحریم‌ها را لغو کند و روابط اقتصادی کشورهای دیگر با ما به صورت طبیعی جریان پیدا کند. چارچوب‌ها معلوم است و اگر طرف مقابل تعهداتش را انجام دهد، بلافاصله ما نیز انجام تعهدات خودمان را خواهیم داشت.

سخنگوی سابق وزارت امور خارجه در واکنش به پاسخ «خیر» سید ابراهیم رئیسی برای ملاقات با رئیس جمهور امریکا نیز، گفت: مشخصاً تا زمانی که آمریکایی‌ها سیاست خصمانه خود را نسبت به ما تغییر نداده‌اند، چه دلیلی دارد که مثلاً مذاکره‌ای صورت بگیرد.

مهمانپرست افزود: وقتی که آنها در عمل ثابت کردند، واقعاً می‌خواهند تغییر رویه دهند، می‌خواهند اشتباهات گذشته را جبران کنند، می‌خواهند دست از دخالت در امور داخلی کشورهای مختلف از جمله کشور ما بردارند، می‌خواهند روابط دوستانه از موضع برابر و با موضع احترام داشته باشند، هر وقت این مسائل ثابت شد، آن وقت می‌توان در مورد این مسئله فکر کرد.

وی تصریح کرد: الان برجام یک آزمایش بزرگ برای آمریکایی‌ها است. برای تغییر رویکردشان در همین برجام بیایند همه تحریم‌ها را لغو کنند و همه شرارت‌ها و دشمنی‌ها را کنار بگذارند.

زمینه مذاکره با آمریکا وجود ندارد

سخنگوی وزارت امور خارجه در پایان گفت: شاید این تغییر رویکرد و پذیرفتن اشتباهات نسبت به عملکردشان، مقدمه‌ای بشود که بعداً بتوان راجع به مسئله مذاکره نیز صحبت کرد. در غیر این صورت الان در این شرایط معلوم است که زمینه برای دیدار و مذاکره وجود ندارد.